Louis Mountbatten (hrabia Mountbatten of Burma)

Louis Mountbatten, 1. hrabia Mountbatten of Burma
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 czerwca 1900
Windsor

Data śmierci

27 sierpnia 1979

Wicekról Indii
Okres

od 12 lutego 1947
do 15 sierpnia 1947

Poprzednik

Archibald Wavell

Gubernator generalny Indii
Okres

od 15 sierpnia 1947
do 21 czerwca 1948

Poprzednik

on sam (jako wicekról)

Następca

Chakravarthi Rajagopalachari

Szef Sztabu Obrony
Okres

od 1959
do 1965

Poprzednik

William Dickson

Następca

Richard Hull

Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania) Rycerz Wielki Komandor Orderu Cesarstwa Indyjskiego (Wielka Brytania) Order Zasługi (Wielka Brytania) UK Royal Victorian Order ribbon.svg Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania) Medal Wojenny Brytyjski Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Gwiazda Birmy (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania) King George V Coronation Medal King George V Silver Jubilee Medal King George VI Coronation Medal Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II Queen Elizabeth II Silver Jubilee Medal Order Świętego Jana Jerozolimskiego (Wielka Brytania) Wielka Wstęga Specjalna Orderu Chmury i Sztandaru (Chiny) Krzyż Wielki Orderu Danebroga (Dania) Oficer Orderu Nilu (Egipt) Krzyż Wielki Orderu Pieczęci Salomona (Etiopia) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja) Krzyż Wielki Orderu Jerzego I (Grecja) Krzyż Wojenny 1940 (Grecja) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania) Order Gwiazdy Nepalu Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii Medal Medal Kampanii Azji-Pacyfiku (USA) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Słonia Białego (Tajlandia) Order Królewski Serafinów (Szwecja)

Louis Francis Albert Victor Nicholas George Mountbatten (ur. 25 czerwca 1900 w Windsorze, zm. 27 sierpnia 1979 w zatoce Donegal, Irlandia) – brytyjski polityk i wojskowy, admirał floty, ostatni wicekról Indii i przedostatni gubernator generalny Indii.

Życiorys

Był synem Ludwika Aleksandra Battenberga i Wiktorii Heskiej. Był także prawnukiem królowej Wiktorii i kuzynem Edwarda VIII i Jerzego VI. Do 1917 nosił nazwisko Battenberg. Jego bratem był George Mountbatten[1], a siostrami: Alicja (matka Filipa Mountbattena) i Ludwika (królowa Szwecji).

W czasie I wojny światowej służył w Royal Navy. W okresie międzywojennym kontynuował służbę w marynarce. W 1939 był dowódcą 5 Flotylli Niszczycieli. Jednostką tą dowodził podczas kampanii norweskiej. Był jednym z inicjatorów utworzenia Special Operations Executive, która zajmowała się koordynacją i wspieraniem ruchu oporu w okupowanej Europie. W kwietniu 1941 pomagał organizować odwrót jednostek brytyjskich z Krety. W październiku stanął na czele Kwatery Głównej Operacji Połączonych. W marcu 1942 otrzymał tytuł Szefa Operacji Połączonych. Pełniąc tę funkcję (do października 1943), zasiadał w Komitecie Szefów Sztabu oraz uczestniczył w planowaniu m.in. rajdu na Saint-Nazaire, desantu w Dieppe i ataku na Madagaskar.

W latach 1943–1945 był naczelnym dowódcą sił alianckich w Azji Południowo-Wschodniej. Odpowiadał między innymi za obronę Indii i miał wyprzeć Japończyków z okupowanej przez nich Birmy. W tym okresie Mountbatten wielokrotnie dowodził operacjami w Birmie. 12 września 1945 przyjął kapitulację 750 tys. żołnierzy japońskich walczących w Azji Południowo-Wschodniej.

Po wojnie został generalnym gubernatorem i wicekrólem Indii. Zaproponowano mu po zakończeniu wojny tytuł barona, którego – będąc synem markiza, bliskim krewnym królewskim oraz byłym Jaśnie Oświeconym księciem Battenbergiem i mając teraz zostać lordem najniższego stopnia – nie chciał przyjąć. Po osobistej interwencji kuzyna Jerzego VI otrzymał pod koniec 1945 tytuł wicehrabiego jako „Viscount Mountbatten of Burma”, a w 1947 tytuł hrabiowski jako „Earl Mountbatten of Burma”[2].

Był zdania, że maharadżowie powinni decydować o losie niezależnych państw w Indiach, w tym Kaszmiru, choć uważał, że powinno być to przeprowadzane pod kontrolą międzynarodową, gdyż zdawał sobie sprawę z konfliktu indyjsko-pakistańskiego. Gdy plemiona pasztuńskie weszły na teren Kaszmiru, a Hari Singh zgłosił się z prośbą o pomoc do lorda Mountbattena, ten postawił warunek: Kaszmir musiał przyłączyć się do Indii. Ostatni wicekról zarządził jednak również, że później ludność kaszmirska będzie miała prawo zadecydować sama o losie swego kraju w plebiscycie. Singh podpisał odpowiednie porozumienie z Indiami. W tym samym czasie wojska indyjskie wkroczyły do Kaszmiru i przywróciły porządek. Gdy w 1948 udało się wynegocjować zawieszenie broni, ONZ uchwaliła rezolucję, której drugi punkt mówił, że w Kaszmirze należy przeprowadzić plebiscyt, by rozwiązać konflikt. Na tę opcję nie mogły zgodzić się Indie, gdyż wiedziały, że oznaczałoby to utratę, ze względu na przewagę muzułmanów, ważnego dla nich rejonu.

Lord Mountbatten wrócił do Europy, gdzie piastował stanowiska: dowódcy floty śródziemnomorskiej (1952–1954), Pierwszego Lorda Morskiego (dowódcy floty brytyjskiej, 1955–1959) oraz stanowisko przewodniczącego Komitetu Szefów Sztabów i szefa Imperialnego Sztabu obrony Wielkiej Brytanii (1955–1965). W 1965 przeszedł w stan spoczynku.

27 sierpnia 1979 zginął w zamachu zorganizowanym przez Prowizoryczną Irlandzką Armię Republikańską. Bomba podłożona na jachcie lorda zabiła także dwie inne osoby (w tym wnuka lorda)[3] i raniła kolejne trzy (w tym córkę i zięcia lorda). Oskarżony o dokonanie zamachu Thomas MacMahon został skazany na dożywotnie więzienie.

Życie prywatne

Był biseksualny[4]. W 1922 poślubił Edwinę Ashley[5] (1901–1960), majętną wnuczkę żydowskiego finansisty, sir Ernesta Cassela, ze strony swego ojca pochodzącą z hrabiów Shaftesbury, a w spadku po dziadku (zm. 1921) dostała ok. 3 milionów funtów (sam jej dochód roczny z kapitału wynosił 30 tys. funtów, podczas gdy Mountbatten pobierał rocznie 310 funtów pensji oficerskiej i poza tym miał 300 funtów dochodu z kapitału[6]). Z żoną miał dwie córki: Patrycję (1924–2017) i Pamelę (ur. 1929); Patrycja, po mężu baronowa Brabourne, odziedziczyła po nim – dzięki specjalnemu nadaniu króla Jerzego VI – tytuł „Countess Mountbatten of Burma”, odtąd przekazywany także w linii po kądzieli.

Małżonkowie pozostawali w związku otwartym, mieli relacje łóżkowe z innymi osobami; Louis był w nieformalnej relacji z Jamesem Murphy’ym i pisarzem Noëlem Cowardem[5].

Przypisy

  1. Marek Rybarczyk, Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, s. 130, ISBN 978-83-287-2183-8.
  2. Ziegler 1985 ↓, s. 353.
  3. Alicja Stańco, The Troubles. Terroryzm w Ulsterze: po dwóch stronach barykady, „Dialogi polityczne”, 14, 2011, s. 154, DOI10.12775/DP.2011.008, ISSN 1730-8003 (pol.).
  4. Marek Rybarczyk, Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, s. 128–129, ISBN 978-83-287-2183-8.
  5. a b Marek Rybarczyk, Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, s. 129, ISBN 978-83-287-2183-8.
  6. Ziegler 1985 ↓, s. 67.

Bibliografia

  • Richard Hough, Mountbatten, Hero of our Time, London: Weidenfeld and Nicolson, 1980, ISBN 0-297-77805-6, OCLC 6886959.
  • Jot, Jego lordowska mość, „Komandos”, nr 1/98, ISSN 0867-8669
  • Philip Ziegler: Mountbatten : the official biography. London: Collins, 1985. ISBN 0-00-216543-0. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Order of the Bath (ribbon).svg
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY 2.5
Ribbon of the Order of the Bath
Galó de l'Orde del Mèrit (UK).svg
Ribbon of the Order of Merit
British War Medal BAR.svg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
GeorgeVSilverJubileum-ribbon.png
King George V Silver Jubilee Medal ribbon
Medalla de la Coronació del Rei Jordi VI 1937.gif
Autor: Ignasi, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon of the King George VI's Coronation Medal 1937
Order of St John (UK) ribbon.png
Venerable Order of Saint John (UK) ribbon. New image uploaded over old version, to include miniature cross worn on ribbon. For example, see here
Croix de Guerre 1939-1945 ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1939-1945 (France)
NLD Order of the Dutch Lion - Grand Cross BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego
Seraphimerorden ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Ordem of the Seraphim. Sweden. True size for the template.
ImperialOrderCrownIndiaRibbon .gif
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ribbon of the Imperial Order of the Crown of India
Greek War Cross 1940 3rd class ribbon.png
Autor: Cplakidas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon of the Greek War Cross, 1940 version, 3rd class
Flag of the Governor-General of India (1885–1947).svg
My own crown and own star, PD Union by Zscout
Order of the Bath UK ribbon.svg
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY 2.5
Ribbon of the Order of the Bath
BOL Order of Condor of the Andes - Knight BAR.png
Baretka Kawalera Orderu Kondora Andów
Order of the White Elephant - 1st Class (Thailand) ribbon.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of the White Elephant - 1st Class (Thailand) ribbon
Burma Star BAR.svg
Autor: Orem (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ribbon bar: Burma Star (British)
PRT Military Order of Aviz - Grand Cross BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Wielkiego Wojskowego Orderu Aviz
EGY Order of the Nile - Officer BAR.png
Baretka Oficera Orderu Nilu
Most Refulgent Order of the Star of Nepal.PNG
Autor: EricSerge, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most Refulgent Order of the Star of Nepal ribbon bar
Order of the Cloud and Banner 1st.gif
Ribbon of the Order of the Cloud and Banner 1st Class (Republic of China)
Order of the Indian Empire Ribbon.svg
Autor: Jayarathina, Licencja: CC BY-SA 4.0
The ribbon bar of the Order of the Indian Empire
Lord Mounbatten 3 Allan Warren.jpg
Autor: Allan warren, Licencja: CC BY-SA 3.0
Earl Mountbatten of Burma
GRE Order of George I - Grand Cross BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Jerzego I
Queen Elizabeth II Silver Jubilee Medal ribbon.png
Autor: Oryginalnym przesyłającym był PalawanOz z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 2.5
Queen Elizabeth II Silver Jubilee Medal ribbon Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm Permission given by Megan Robertson to User:PalawanOz on 22 Apr 2007 for the use of this image in Wikipedia articles
UK Royal Victorian Order ribbon.svg
Baretka brytyjskiego Królewskiego Orderu Wiktorii.
UK DSO BAR.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Baretka: Distinguished Service Order – Wielka Brytania.
Order of the Garter UK ribbon.png
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ribbon of the Order of the Garter
King George V Coronation Medal ribbon.png
Autor: PalawanOz, Licencja: CC BY-SA 3.0
King George V Coronation Medal ribbon
ESP Isabella Catholic Order GC.svg
Autor: Heralder (Crown by Miguillen), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Order of Isabella the Catholic, Grand Cross
UK Queen EII Coronation Medal ribbon.svg
Baretka brytyjskiego Medalu z okazji Koronacji Elżbiety II.