Lublin Główny

Lublin Główny

nr rej. 81 WEZ Lublin 1974
Budynek stacyjny od frontu (2015)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Lublin
Lokalizacja	dzielnice Za Cukrownią i Dziesiąta
Zarządca	PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
Data otwarcia	1877 (modernizacja 1996–2004 oraz 2018-2021)
Poprzednie nazwy	Люблин (1877–1916) Lublin (1916–2019)
Rodzaj	Stacja
Liczba pasażerów (2021)	1 825 000 rocznie
Dane techniczne
Liczba peronów	5
Liczba krawędzi peronowych	7
Kasy
Linie kolejowe
7 Warszawa Wschodnia Osobowa – Dorohusk 67 Lublin Główny – Świdnik 68 Lublin Główny – Przeworsk
Schemat Lubelskiego Węzła Kolejowego
Położenie na mapie województwa lubelskiego Lublin Główny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lublin Główny
51°13′53″N 22°34′06″E/51,231389 22,568333
Portal Transport szynowy

Lublin Główny – najważniejsza stacja kolejowa na terenie Lublina. Według klasyfikacji PKP ma najwyższą kategorię Premium. Została wybudowana w latach 70. XIX wieku w ramach budowy Kolei Nadwiślańskiej. Stanowi węzeł kolejowy łączący linie do Dorohuska, Przeworska, Terespola i Warszawy^[1].

W 2021 obsługiwała ok. 5000 pasażerów na dobę, co dawało jej 32. miejsce w kraju^[2]. W Lublinie mieszczą się następujące sekcje: Przewozy Regionalne, PKP Intercity i PKP Cargo.

Położenie

Stacja znajduje się na południe od Starego Miasta, przy placu Dworcowym, na granicy dzielnic Za Cukrownią i Dziesiąta.

Przed dworcem znajdują się pętla komunikacji miejskiej oraz postój taksówek. W pobliżu stacji znajduje się również Dworzec Południowy PKS. Z jego bezpośrednich okolic odjeżdżają też autobusy i busy prywatnych przewoźników, między innymi do Biłgoraja, Bychawy, Krzczonowa, Żółkiewki, Zakrzówka i Świdnika. W sąsiedztwie dworca ma swoją siedzibę Lubelski Zakład Przewozów Regionalnych, a także Urząd Pocztowy Lublin 2.

Historia

Plan Lublina z 1875. W dolnym lewym rogu widoczny Dworzec Kolei

XIX wiek

Lubelski dworzec główny mieści się w zabytkowym budynku wzniesionym w 1877 w ramach budowy Kolei Nadwiślańskiej łączącej Warszawę z Kowlem. Zanim jednak poprowadzono tory przez Lublin, należało uzgodnić przyszłą lokalizację dworca, a spory o to, gdzie ma się on znajdować, trwały ponad 10 lat. Pierwotnie proponowano budowę na północ od Lublina, od strony Lubartowa, w okolicach ówczesnych wsi Ponikwoda i Tatary. W 1863 inżynier gubernialny Feliks Bieczyński przedstawił argumenty za ulokowaniem stacji na południe od miasta, na gruntach Bronowic^[3]. Ostatecznie zwyciężyła druga koncepcja i przystąpiono do budowy na przedmieściu Piaski^[4].

Budowę rozpoczęto 10 sierpnia 1875^[5]. Dworzec zaprojektował Witold Lanci, budowniczy Towarzystwa Kolei Nadwiślańskiej^[6]. Kolej budowali robotnicy z guberni kałuskiej^[5]. W marcu 1877 do dworca były już doprowadzone wszystkie tory, wybudowano także niezbędne mosty i przejazdy. Wkrótce rozpoczęły się testy, a pierwsze próbne pociągi zaczęły przyjeżdżać do miasta. Dworzec został otwarty 30 sierpnia 1877^[7]. Lokalna prasa podkreślała wagę tego wydarzenia. Rzeczywiście, wpięcie Lublina do siatki kolejowej przyśpieszyło rozwój gospodarczy i urbanistyczny Lublina^[5]. Krytykowano jednak rozmiary budynku dworca – według „Gazety Lubelskiej” był on zbyt mały^[4].

Podróż do Warszawy według ówczesnego rozkładu jazdy trwała 7 godzin. Pociąg osobowy jechał z prędkością 35 wiorst na godzinę (37,3 km/h). Pociągami można było podróżować w trzech klasach: za trzecią, najtańszą klasę, jadąc do Warszawy trzeba było zapłacić 2 ruble i 4 kopiejki, a za klasę pierwszą płacono 4 ruble i 89 kopiejek. Odjazd pociągu ogłaszany był trzema dzwonkami^[4].

W latach 1893–1894 przeprowadzono pierwszą rozbudowę dworca. Dobudowano skrzydło zachodnie, powiększając budynek o ok. 100 m². Przed budynkiem, w miejscu nasadzeń i trawników, utworzono wtedy brukowany plac^[5]. 28 marca 1898 otwarto linię kolejową przez Łuków do Brześcia. Przebudowano także most na Bystrzycy, dzięki czemu prędkość pociągów wzrosła do 45 wiorst na godzinę^[4].

XX wiek

Budynek dworca przeszedł przebudowę w latach 1924–1925, zgodnie z eklektycznym projektem arch. Jerzego Müllera^[4] (inż. Romualda Millera^[5]). Dalsze modernizacje miały miejsce w latach 1967 oraz 1984–1986^[8]. W 1974 wpisano go do rejestru zabytków^[6].

Od 16 do 19 lipca 1980 lubelscy kolejarze uczestniczyli w strajkach nazwanych Lubelskim Lipcem 1980^[6]. Wydarzenia te upamiętnia „Krzyż kolejarskiej niedoli” stojący obok lokomotywowni, skonstruowany z białych szyn^[8].

XXI wiek

W 2004 otwarto odnowiony i zmodernizowany gmach dworca, z nowo wybudowaną częścią wschodnią.

Od 2018 stacja przechodzi jeden z największych remontów w swojej historii^[9]. Zmodernizowano wiadukt kolejowy nad ulicą Kunickiego. Przejście podziemne zostało przebudowane i przedłużone do skweru przy ulicy Kunickiego. Wszystkie perony przechodzą remont. Peron pierwszy jest przedłużany w kierunku Chełma, powstają przy nim nowe krawędzie peronowe, skąd będą odjeżdżać pociągi na lotnisko i do Lubartowa. Tereny przydworcowe zostały zagospodarowane i przeszły rewitalizację. Prace zostały zakończone w 2021 r. Stacja nie posiada wyświetlaczy peronowych SDIP, które według informacji dostarczonych przez PKP PLK S.A. mają zostać założone w 2023 r. Spółka jest w trakcie przygotowywania dokumentów przetargowych^[10].

26 kwietnia 2019 Rada Miasta Lublin, na wniosek PKP PLK i Ministra Infrastruktury, opowiedziała się w głosowaniu za zmianą nazwy stacji na „Lublin Główny”^[11][12]. Nowa nazwa obowiązuje od 15 grudnia 2019^[13].

Infrastruktura

Dworzec

Hala główna dworca (2015)

Wyjście na perony (2015)

Budynek dworca i perony znajdują się w pobliżu wschodniego końca terenu stacyjnego, przy placu Dworcowym, na granicy dzielnic administracyjnych Za Cukrownią i Dziesiąta^[14]. Główna hala dworca mieści okienka kasowe, posterunek SOK, przechowalnię bagażu, punkty gastronomiczne i kiosk. W przejściu łączącym nową część z główną halą umieszczono poczekalnię. Po remoncie zlikwidowano antresolę mieszczącą punkty usługowe. Piętro istnieje natomiast w nowo wybudowanej części. Z hali istnieje bezpośrednie przejście na peron 1. Przejście podziemne łączy front dworca z peronami i ul. Kunickiego^[1]. Budynek dworca znajduje się na liście Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków^[15][16].

Perony

Perony

Peron 1 od strony peronu drugiego (2015)

Zmodernizowany peron 1 od strony dworca (2021)

Zmodernizowane perony 1 i 2. Widoczny pociąg IC 6228 Fredro relacji Wrocław Gł. – Lublin Gł.

Tymczasowy peron 4 (2021)

Stacja posiada pięć peronów, przy czym peron 1 przylega bezpośrednio do budynku dworca, 2 i 3 są wyspowe, a 1b i 1a zakończone kozłem oporowym^[17].

• Peron 1 (tor 52) – przylegający tor przelotowy obsługuje ruch ze wschodu (Chełm/Zamość/Kijów) w kierunku Warszawy oraz pociągi wyjeżdżające z Lublina. Głównie obsługuje długie składy dalekobieżne^[18].
• Peron 1a (tor 82) – peron z przylegającym torem oporowym. Stanowi on zachodnią część peronu 1, do którego przylega, służy do wyprawiania pociągów pasażerskich w kierunku Dęblina i Warszawy^[18].
• Peron 1b (tor 54) – peron przylegający do peronu pierwszego od strony wschodniej, z torem oporowym utworzonym na bazie nieużywanej bocznicy pocztowej. Obsługuje on głównie ruch pociągów osobowych w kierunku Portu Lotniczego (przystanek Lublin Airport), Chełma, Lubartowa, Parczewa i Zamościa^[18], w przyszłości także dalej na północ województwa.
• Peron 2 – obsługuje głównie ruch dalekobieżny, przede wszystkim pociągi w kierunku wschodnim, oraz dłuższe składy wyjeżdżające z Lublina, jak i pociągi w kierunku Portu Lotniczego Lublin.
• Peron 3, o skróconej długości. Oba tory przy peronie służą krótszym składom, głównie regionalnym pociągom do Dęblina, Stalowej Woli, Rzeszowa i Chełma oraz na lotnisko, w przeszłości także – Łukowa. Peron trzeci jest również wykorzystywany do obsługi krótszych składów dalekobieżnych, głównie przyjazdy.
• Peron 4 (zamknięty) – wybudowano również tymczasowy peron 4 (tor 113). Został zamknięty wraz ze zmianą rozkładu jazdy w grudniu 2020 roku, a następnie rozebrany^[19].

Pozostała infrastruktura

Na stacji w Lublinie działa lokomotywownia (dawniej: parowozownia) ze sprawną obrotnicą, istnieje także spora liczba torów postojowych dla składów pasażerskich i EZT (grupa postojowa). Stacja Lublin Główny jest wyposażona w semafory świetlne, obsługiwana zaś przez nastawnie LbA (najbardziej na zachód; grupa postojowa), LbB i LbC (po wschodniej stronie stacji). Od strony wschodniej stacji powstała nastawnia Lokalnego Centrum Sterowania (LCS) w Lublinie. Obsługiwać ma ona wszystkie grupy stacji Lublin Główny, oraz stacje Lublin Północny, Motycz, Sadurki i Nałęczów^[20].

Na terenie stacji znajdują się dwa (niesprawne) żurawie wodne wykorzystywane niegdyś do naboru wody przez parowozy. Regularny ruch parowozowy został zawieszony na terenie stacji Lublin Główny w 1988^[21]. W Lublinie stacjonowały głównie Pt47, Ty2 i Ol49.

W bezpośrednim sąsiedztwie dworca powstaje nowy dworzec autobusowy, który wraz ze stacją Lublin Główny będzie częścią Zintegrowanego Intermodalnego Dworca Metropolitalnego w Lublinie – centrum komunikacyjnego obejmującego transport kolejowy i autobusowy. Umożliwi to podróżnym łatwe przesiadki między dwoma środkami transportu^[22][23].

Ruch pociągów

Rozkład jazdy z 1936

Ruch towarowy w Lublinie jest obsługiwany głównie przez stację Lublin Tatary, stąd dla stacji Lublin Główny ma on mniejsze znaczenie.

Na stacji zatrzymują się/kończą i rozpoczynają bieg pociągi osobowe w kategorii Regio (R), oraz dalekobieżne (ekspresowe^[24] i pospieszne) pod markami InterCity (IC) i Twoje Linie Kolejowe (TLK).

Ze stacji Lublin Główny biegną linie kolejowe w kierunkach:

1. Warszawa Wschodnia przez Nałęczów, Puławy Miasto i Dęblin. W Dęblinie odgałęzienie w kierunku stacji Radom Główny, Skarżysko-Kamienna, Kielce przez Pionki,
2. Przeworsk przez Lublin Zemborzyce, Niedrzwicę, Wilkołaz, Kraśnik, Rzeczycę, Zaklików, Stalową Wolę Rozwadów i Leżajsk
3. przejście graniczne Dorohusk (i dalej Jahodyn, Kyiv-Pasazhyrskyi) przez Lublin Północny, Świdnik, Rejowiec, Chełm
   • w Jaszczowie rozgałęzienie na Zawadów i Puchaczów (linia do LW Bogdanka)
   • w Rejowcu odgałęzienie do Zawady, skąd biegnie w kierunkach na:
     • Zamość i Hrubieszów
     • do przejścia granicznego w Hrebennem przez Zawadę, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec (w Zwierzyńcu, Szczebrzeszynie i Zawadzie linia styczna z LHS), Susiec i Bełżec (łączy się z linią kolejową Munina – Hrebenne)
   • w Chełmie odgałęzienie na Włodawę
4. Świdnik przez stację towarową Lublin-Tatary
5. Łuków przez Lubartów, Parczew, Radzyń Podlaski – ruch pociągów osobowych został przywrócony do Parczewa, dalej nadal nieczynny. Do Łukowa dojazd zapewniają jedynie pociągi pospieszne Lublin – Warszawa (w Łukowie łączy się z linią z Warszawy do Terespola).

Pomniki i tablice pamiątkowe

Lubelskie maszyny zachowane jako pomniki

Pt47-157

• Pt47-157 na grupie postojowej stacji Lublin Główny, przy hali Polregio (odstawiony w 1983) z mini-muzeum poświęconym historii lokomotywowni Lublin,
• Pt47-13 lokomotywownia PKP Cargo w Krakowie Płaszowie,
• Pt47-93 ekspozycja Skansenu Taboru Kolejowego Zduńska Wola Karsznice, ul. Kolejowa 6,
• Pt47-104 Muzeum Kolejnictwa w Warszawie,
• Pt47-152 ekspozycja Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce,
• Ty2-949 ekspozycja Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, Jaworzyna Śląska, ul. Towarowa 4,
• Ol49-8 pomnik przy stacji kolejowej w Przeworsku.
  

  ED161-008 przy peronie 1A z pociągiem ekspresowym IC 2622 Baczyński rel. Lublin Gł. – Wrocław Gł. (lipiec 2022)

Tablice pamiątkowe

• 

  Z okazji 1. rocznicy przejęcia kontroli nad koleją przez kolejarzy lubelskich (z 1919)

• 

  Z okazji 1. rocznicy zorganizowania pierwszej DOKP w powojennej Polsce (z 1945)

• 

  Upamiętniająca kolejarzy węzła lubelskiego będących ofiarami walki z hitlerowcami (z 1966)

• 

  Z okazji 10. rocznicy Lubelskiego Lipca 80. (z 1990)

• 

  Upamiętniająca pomoc kolejarzy lubelskich dla dzieci Zamojszczyzny (z 1995)

Widok na grupę postojową stacji

Zobacz też

• Transport kolejowy w Lublinie
• Dworzec autobusowy w Lublinie

Przypisy

Bibliografia

• Mapa programu Rail Map v2.1 (mapa polskiej sieci kolejowej)

Linki zewnętrzne

• Lublin w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net

Lublin Główny
Linia 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk (174,973 km)
Lublin Północny odległość: 2,447 km		Lublin Zachodni odległość: 4,636 km
Linia 67 Lublin Główny – Świdnik (0,51 km)
		Lublin Tatary odległość: 2,99 km
Linia 68 Lublin Główny – Przeworsk (0 km)
		Lublin Zemborzyce odległość: 8,732 km