Luksemburgizm

Ten artykuł od 2022-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Róża Luksemburg (1871–1919)

Luksemburgizm – specyficzna odmiana socjalizmu, bazująca na teoretycznych zagadnieniach przedstawionych przez Różę Luksemburg w swoich pracach.

Termin luksemburgizm został po raz pierwszy użyty przez bolszewików, którzy zarzucali zwolennikom Róży Luksemburg odejście od marksizmu rewolucyjnego.

Luksemburgizm jest interpretacją marksizmu, która polega na poparciu rewolucji proletariackiej, której motorem są jednak masy, a nie kadrowa partia. Według zwolenników luksemburgizmu, partia ma być tylko wyrazicielem woli mas. Negatywnie odnosi się do koncepcji kadrowej partii zawodowych rewolucjonistów i centralizmu demokratycznego, stworzonej przez Włodzimierza Lenina oraz Lwa Trockiego.

Luksemburgizm jako demokratyczny i rewolucyjny socjalizm

Główne założenia luksemburgizmu podkreślają jego poparcie dla demokracji, ale także postulat przeprowadzenia rewolucji tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Zbliża się przez to do komunizmu rad, ale nie odrzuca on związków zawodowych czy przeprowadzania wyborów. Przypomina także trockizm, w związku ze swym sprzeciwem wobec totalitaryzmu rządu stalinowskiego, choć odrzuca reformistyczne postulaty nowoczesnej socjaldemokracji. Luksemburgizm wskazuje na to, iż zarówno Lenin, jak i Trocki popełnili niedemokratyczne błędy.

W książce pt. „Rosyjska rewolucja”, napisanej w niemieckim więzieniu w czasie I wojny światowej, Róża Luksemburg skrytykowała niektóre działania bolszewików, takie jak rozpędzenie Zgromadzenia Konstytucyjnego w styczniu 1918, jak również ich poparcie dla rozparcelowania posiadłości feudalnych na komuny rolnicze. Oparła tę krytykę na oryginalnej koncepcji Marksa – „rewolucji w permanencji”. Jej zdaniem Marks twierdził, iż rolą rewolucyjnej partii klasy pracującej nie jest tworzenie jednopartyjnego państwa ani rozdawanie ziemi (nawet w półfeudalnych krajach takich jak Niemcy w 1850 r. czy Rosja w 1917), gdzie klasa pracująca była mniejszością. Marks był raczej zdania, iż zadaniem klasy pracującej, działającej w strukturach demokratycznych, ma być organizowanie się w radach pracowniczych i milicjach, w celu prowadzenia kampanii na rzecz własnego socjalistycznego programu. Miałby on na celu rozszerzanie praw pracowniczych i przejmowanie kolektywne posiadłości ziemskich. Ponieważ bolszewikom nie udało się wypełnić planu Marksa, jak twierdziła Luksemburg, rewolucja zbiurokratyzowała się, ludność miejska zaczęła głodować, chłopi służący w armii ulegali demoralizacji lub dezerterowali, aby powrócić do domu i zająć się uprawą roli. Z tego powodu Niemcy z łatwością zajęli Ukrainę.

Luksemburgizm krytykował także pomysły Lenina na organizowanie partii rewolucyjnych, jak również koncepcję zdominowania ich przez kilku pozbawionych skrupułów liderów. W 1904 roku Luksemburg napisała swe „Organizacyjne pytania na temat rosyjskiej Socjal-Demokracji lub leninizm czy marksizm?”, które miały być odpowiedzią na publikację Lenina pt. „Co robić?” z 1903 roku. Luksemburg zauważa tam, że boi się, iż autorytaryzm, który widziała w Leninie, doprowadzi do sekciarstwa, a nie do dyktatury mającej zapanować po zakończonej sukcesem rewolucji (co także uważała za poważne zagrożenie). Luksemburg zginęła przed dojściem Stalina do władzy i nigdy nie wyraziła swego zdania na temat stalinizmu, ale jej krytyka reżimu bolszewickiego została wykorzystana przez wielu tych, którzy opisywali stalinizm (nawet przez tych dalekich od podzielania poglądów Róży Luksemburg).

Opozycja względem imperializmu i kapitalizmu

Krytykując politykę bolszewików, Luksemburg jednocześnie oskarżała działaczy socjaldemokratycznej Drugiej Międzynarodówki o całkowitą zdradę ideałów socjalizmu. Doszło do tego, jej zdaniem, w wyniku wybuchu I wojny światowej – socjaldemokratyczne partie na świecie zdradziły klasę pracującą, wspierając burżuazję w prowadzeniu tego konfliktu zbrojnego. Włączała w to jej własną partię, SPD, której deputowani w większości głosowali w Reichstagu za udzieleniem kredytów wojennych.

Róża Luksemburg sprzeciwiała się posyłaniu młodzieży pracującej w każdym kraju na wojnę, co postrzegała jako rzeźnię urządzoną przez burżuazję w celu kontrolowania światowych rynków i zasobów. Zrezygnowała z członkostwa w Drugiej Międzynarodówce, twierdząc iż jest ona tylko oportunistyczną organizacją wykonującą administracyjną pracę za kapitalistów. Razem z Karlem Liebknechtem zorganizowała silny ruch w Niemczech podzielający jej poglądy. Wkrótce potem została aresztowana, a niedługo po wyjściu z więzienia, zamordowana za działalność w czasie rewolucji niemieckiej (której sprzeciwiała się zdecydowanie SPD).

Współczesny luksemburgizm

Podczas gdy w czasach współczesnych funkcjonuje bardzo niewiele rewolucyjnych ruchów luksemburgistycznych, wiele idei luksemburgizmu jest bardzo popularnych pośród feministek i trockistów, jak również pośród niemieckich zwolenników lewicy. W 2002 roku 10 tys. osób wzięło udział w marszu na cześć Luksemburg i Liebknechta, a ok. 90 tys. odwiedziło ich groby^[1].

Dla wielu socjalistów, określających siebie jako luksemburgistów lub też nie nazywających siebie w taki sposób, Róża Luksemburg jest bohaterką sprzeciwiającą się z jednej strony kapitalizmowi i imperializmowi, a z drugiej – ludziom w jej mniemaniu niesłusznie nazywającymi się socjalistami.

Teoretycy luksemburgizmu

• Róża Luksemburg
• Karl Liebknecht
• Paul Frölich
• René Lefeuvre
• Daniel Singer
• Alain Guillerm
• Eric Chester

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Archiwum Róży Luksemburg – MIA Polska
• Fundacja im. Róży Luksemburg. rls.magot.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-28)].
• Archiwum Internetowe Róży Luksemburg
• Feministyczne objaśnienie znaczenia luksemburgizmu (Beverly G. Merrick)
• Democratie Communiste (francuska grupa luksemburgistyczna). democom.alice.red. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-16)]. (w jęz. francuskim)