Małżeństwo osób tej samej płci

Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn ubranych w garnitury, którzy całują się i trzymają za ręce. W tle za nimi widać stojących po lewej czterech mężczyzn także ubranych w garnitury po prawej trzy kobiety ubrane w długie fioletowe suknie. Dwie z nich trzymają bukieciki z jasnych kwiatów. W tle widać część budynku i drzewa iglastego.
Pocałunek dwóch mężczyzn, w otoczeniu gości weselnych, podczas ślubu w 2017 roku w Nowym Orleanie
Zdjęcie przedstawia dwie kobiety, które obejmują się i całują. Jedna z nich ubrana jest w białą sukienkę i ma blond włosy upięte z tyłu. Druga jest ubrana w rozpiętą biała marynarkę założoną na czerwony T-shirt i białe spodnie. Ma ciemne dość krótkie włosy. Na pierwszym planie widać dwie inne kobiety. Jedna z nich stojąca po lewej robi zdjęcie aparatem fotograficznym całującym się kobietom. Jest ubrana w elegancką czerwoną suknię z odkrytymi plecami, na których ma tatuaż. Druga po prawej nie zwraca uwagi na całujące się kobiety. Ma krótkie włosy i jasnobrązową kurtkę na sobie. W tle widać krótko przycięty trawnik, samochody i niskie budynki.
Małżeństwo dwóch lesbijek

Małżeństwo osób tej samej płci, małżeństwo homoseksualne, małżeństwo jednopłciowe[1] – uznany przez prawo, religię lub społeczność trwały związek dwóch osób tej samej płci, będący jedną z form małżeństwa.

Małżeństwa osób tej samej płci są prawnie zawierane i uznawane w 34 krajach[2][3][4][5], tj. Andora, Argentynie, Australii, Austrii, Belgii, Brazylii, Chile[6], Kostaryce, Danii, Ekwadorze, Finlandii, Francji, Kanadzie, Kolumbii, Kubie, Niemczech, Islandii, Irlandii, Luksemburgu, Malcie, Meksyku, Holandii, Nowej Zelandii, Norwegii, Portugalii, RPA, Hiszpanii, Słowenii[7], Szwecji, Szwajcarii[8], Tajwanie, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Urugwaju. W trzech kolejnych (Estonia, Armenia i Izrael) małżeństwa takie nie są zawierane, lecz uznawane, jeśli zostały zawarte poza terytorium administracyjnym danego państwa.

Wprowadzanie małżeństw osób tej samej płci (również tzw. równości małżeńskiej) miało różny przebieg w zależności od kraju. Dokonano tego poprzez zmiany legislacyjne w prawie małżeńskim, orzeczenia sądowe bazujące na konstytucyjnej gwarancji równości, poprzez uznanie, że zezwala na to istniejące prawo małżeńskie[9], lub dzięki bezpośredniemu głosowaniu powszechnemu (poprzez referendum lub z inicjatywy obywatelskiej). Uznawanie małżeństw osób tej samej płci uważane jest za prawo człowieka i prawo obywatelskie, a także za kwestię polityczną, społeczną i religijną[10][11]. Wśród głównych zwolenników małżeństw osób tej samej płci są organizacje działające na rzecz praw człowieka i praw obywatelskich oraz środowiska medyczne i naukowe, podczas gdy głównymi przeciwnikami są grupy fundamentalistów religijnych. Sondaże konsekwentnie wskazują na stale rosnące poparcie dla uznawania małżeństw osób tej samej płci we wszystkich rozwiniętych krajach demokratycznych oraz w niektórych krajach rozwijających się.

Po dokonaniu w XXI wieku przez niektóre kraje zmian w prawie celem wprowadzenia równości małżeńskiej wszystkie najważniejsze słowniki angielskie zmieniły swoją definicję słowa „małżeństwo” tak, żeby albo zrezygnować ze stosowania kryteriów dotyczących płci, albo dodać do niej definicje uzupełniające w celu uwzględnienia neutralnego pod względem płci języka lub wyraźnego uznania związków osób tej samej płci[12][13].

Zarys historyczny

Sytuacja prawna małżeństw osób tej samej płci na świecie

     Łatwo dostępne małżeństwa osób tej samej płci

     Prawo lub nakaz sądowy do wdrożenia małżeństw osób tej samej płci, które nie weszły jeszcze w życie

     Pełne uznanie małżeństw osób tej samej płci podjętych w niektórych zagranicznych jurysdykcjach

     Zarejestrowane związki partnerskie lub związki cywilne

     Ograniczone uznanie związków jednopłciowych (konkubinat)

     Ograniczone uznawanie małżeństw osób tej samej płci za granicą (prawa pobytu)

     Kraj podlegający międzynarodowemu orzeczeniu sądu

     Związki osób tej samej płci nie są prawnie uznawane

Termin „homoseksualizm” pochodzi z XIX wieku, jednak historia związków osób tej samej płci, jak i samego homoseksualizmu, sięga początków ludzkości. Stosunek społeczeństwa do homoseksualizmu i formalnych związków par jednopłciowych zależy od miejsca i czasów – począwszy od pełnej akceptacji i integracji, poprzez neutralność i tolerancję, po nieuznawanie, dyskryminację, prześladowanie i fizyczną eksterminację[14]. Jedne z najstarszych nawiązań do homoseksualizmu sięgają czasów prehistorycznych[15][16].

Według badań historycznych Johna Boswella, związki tej samej płci zawierano formalnie w doryckiej Krecie (VII wiek p.n.e.), starożytnym Rzymie i w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich. John Boswell w swojej książce Same-Sex Unions in Premodern Europe opisał adelphopoiesis jako formę małżeństwa homoseksualnego. Jego interpretacja została skrytykowana przez innych naukowców[17][18].

Wraz z rosnącymi problemami ekonomicznymi i politycznymi niektóre mniejszości etniczne lub społeczne stawały się celem ataków dla cesarstwa rzymskiego i bizantyjskiego[19]. Również wzrost wpływu chrześcijaństwa zmienił postrzeganie społeczne na związki homoseksualne z akceptacji w prześladowanie[20]. W 342 roku Konstancjusz II wraz z Konstansem zakazali zawierania małżeństw pomiędzy osobami tej samej płci i egzekucję osób pozostających w nim osobom[21][22][23].

W Hiszpanii najstarszym udokumentowanym małżeństwem osób tej samej płci jest małżeństwo Pedro Díaz i Muño Vandilaz w galicyjskiej gminie Rairiz de Veiga 16 kwietnia 1061. Zostali oni sobie poślubieni przez księdza w małej kaplicy, ale dokumenty ich małżeństwa odnaleziono w Klasztorze San Salvador de Celanova[24]. Małżeństwo wcześniej uznawane za pierwsze było małżeństwem dwóch kobiet w A Coruña, również w Galicji. Marcela Gracia Ibeas i Elisa Sanchez Loriga zawarły małżeństwo, podając się za kobietę i mężczyznę. Chociaż ksiądz ostatecznie zdał sobie sprawę z mistyfikacji, ich małżeństwo nie było jednak nigdy anulowane[25][26].

Prof. Gary Ferguson z University of Virginia natknął się na tekst autorstwa Michel de Montaigne, który opisał dwie historie małżeństw osób tej samej płci ze wschodniej Francji i Rzymu[27], wspomniane w jego książce Same-Sex Marriage in Renaissance Rome: Sexuality, Identity, and Community in Renaissance Rome.

W czasach wiktoriańskich w Wielkiej Brytanii oraz USA wobec kobiet żyjących razem w przyjaźni przez całe życie, używano nazwy „bostońskie małżeństwo”. Związki nie miały zwykle charakteru seksualnego[28], jednak część z nich była związkami romantycznymi, np. panie z Llangollen i inne pary[29].

Koncepcja małżeństw osób tej samej płci powróciła po wydarzeniach Stonewall (1969), początkowo na gruncie religijnym, następnie jako przedmiot rozstrzygnięć sądowych. Pierwszy publiczny ślub osób tej samej płci został przeprowadzony przez Troya Perry’ego, twórcę Metropolitarnej Wspólnoty Kościelnej, w USA w 1969. Małżeństwo nie miało mocy prawnej. W 1970 Metropolitalna Wspólnota Kościelna wszczęła pierwszy na świecie proces sądowy mający na celu zalegalizowanie małżeństw osób tej samej płci. Proces został przegrany, podobnie jak inne, inicjowane następnie przez pary jednopłciowe. Przykładowo wymienić można sprawy: Baker vs Nelson (Minnesota, 1971), gdzie para homoseksualna dowodziła, że brak możliwości zawarcia przez nią związku małżeńskiego jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą równego traktowania. W procesie Jones vs Hallahan (Kentucky, 1973) żeńska para argumentowała, iż brak legalizacji małżeństw jednopłciowych zaprzecza prawu wolności praktykowania przez nią religii. W sprawie „Horton vs Timmers” (Ohio, 1975) sąd stwierdził, że małżeństwo musi składać się z osób przeciwnej płci. Podobne sprawy rozpatrywały również europejskie sądy, np. w 1987 w Katalonii proces wszczęła para gejów. Od powyższych rozstrzygnięć różniły się wyroki sądu w Holandii (1988 i 1989), który odmówił rozstrzygnięcia, czy prawa człowieka zostały naruszone i orzekł, iż uchylenie dyskryminujących przepisów leży w gestii Stanów Generalnych[30].

Pierwszym nowożytnym państwem, które zalegalizowało małżeństwa osób tej samej płci, była Holandia, a doszło do tego 1 kwietnia 2001.


Stan obecny

Status prawny

Uznanie

Państwa i jednostki terytorialne, w których zawierane i uznawane są małżeństwa osób tej samej płci (chronologicznie):

Honorowanie

Kraje

W następujących państwach małżeństwa osób tej samej płci nie są zawierane, lecz są uznawane:

  •  Izrael (2006)
  • Królestwo Niderlandów
    •  Aruba (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
    •  Curaçao (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
    •  Sint Maarten (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
  •  Meksyk (2010) – wszystkie stany uznają małżeństwa zawarte w stanach, w których można je zawrzeć; w wyniku wyroku Sądu Najwyższego, de facto możliwe jest ich zawieranie w całym kraju
  •  Estonia (2017)[122][123][124] – wyrokiem sądu uznano małżeństwo osób tej samej płci
  •  Armenia (2017)[125] – małżeństwa zawarte w jurysdykcji, gdzie małżeństwa osób tej samej płci są legalne, są ważne również w Armenii
Firmy

Małżeństwa osób tej samej płci są też uznawane przez niektóre firmy, np. Panasonic[126][127] i Dai-ichi Life[128].

Zawieranie za granicą

Niektóre kraje dają możliwość zawarcia małżeństwa parom, które nie mieszkają na jego terytorium i nie mają jego obywatelstwa. Do tych krajów zaliczają się między innymi[129]:

Związek małżeński zawarty w tych krajach jest nieuznawany w kraju pochodzenia, jeśli w jego systemie prawnym nie jest uznawany.

Konstytucyjne ograniczenia

Na świecie większość państw nie uznaje małżeństw osób tej samej płci, jednak niektóre jednoznacznie ich zakazują. Europejskie kraje, w których konstytucja ogranicza małżeństwo do par przeciwnej płci (przy czym Węgry i Chorwacja uznają rejestrowane związki partnerskie):

Prawo międzynarodowe i krajowe a małżeństwo osób tej samej płci

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

W 1948 przyjęto Powszechną Deklarację Praw Człowieka, która głosi prawo dorosłych ludzi do zawierania małżeństwa:

Art. 16.
1. Mężczyźni i kobiety bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub wyznania mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Mają oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu.
2. Małżeństwo może być zawarte jedynie za swobodnie wyrażoną pełną zgodą przyszłych małżonków.
3. Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa.

Biorąc pod uwagę ten artykuł, Amnesty International argumentuje, iż brak uznania małżeństw osób tej samej płci narusza prawa par osób tej samej płci oraz ich rodzin[130].

Umowy międzynarodowe i orzecznictwo organów międzynarodowych

Europejska konwencja praw człowieka w art. 12 głosi Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa[131].

Europejski Trybunał Praw Człowieka kilkakrotnie orzekał, że art. 12 obejmuje wyłącznie związek heteroseksualny[132]. W sprawie Schalk i Kopf przeciw Austrii z 24 czerwca 2010 Trybunał uznał, że państwo może zalegalizować zawieranie związków jednopłciowych, lecz nie jest do tego zobowiązane[133], podobnie orzekł w sprawie Gas i Dubois przeciwko Francji 15 marca 2012[134], Heli Hämäläinen przeciwko Finlandii 16 lipca 2014[135], Chapin i Charpentier przeciw Francji 9 czerwca 2016[136], Orlandi i inni przeciwko Włochom 14 grudnia 2017[137].

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych głosi w art. 23 Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa. Uznaje się prawo mężczyzn i kobiet w wieku małżeńskim do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Żaden związek małżeński nie może być zawarty bez swobodnie wyrażonej i pełnej zgody przyszłych małżonków.

Komitet Praw Człowieka 17 lipca 2002 w sprawie Joslin i inne przeciw Nowej Zelandii orzekł, że art. 23 za małżeństwo uznaje wyłącznie związek mężczyzny i kobiety[138].

Karta Praw Podstawowych w art. 9 określenie małżeństwa pozostawia uznaniu państw: Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 5 czerwca 2018 w sprawie Coman i inni przeciw Rumunii orzekł: obowiązek uznania przez państwo członkowskie, wyłącznie do celów przyznania pochodnego prawa pobytu obywatelowi państwa nienależącego do Unii, małżeństwa jednopłciowego zawartego w jednym z państw członkowskich zgodnie z prawem tego państwa, nie ma wpływu na instytucję małżeństwa w pierwszym państwie członkowskim. W szczególności obowiązek ten nie oznacza, by państwo członkowskie było zobowiązane do wprowadzenia w swoim prawie krajowym instytucji małżeństwa jednopłciowego[139].

Rezolucje międzynarodowe

12 marca 2015 Parlament Europejski przyjął rezolucję uznającą prawo osób homoseksualnych do małżeństwa jako prawo obywatelskie i prawo człowieka[140]. Uchwałę poparło 100% obecnych delegatów Łotwy, Luksemburga i Szwecji oraz większość delegatów Belgii, Bułgarii, Estonii, Finlandii, Rumunii, Hiszpanii, Holandii, Portugalii, Danii, Niemiec, Francji i Włoch[141].

Konstytucje państw

W niektórych krajach Konstytucje odnoszą się do małżeństw osób tej samej płci, jednak niektóre nie wspominają o nich w ogóle albo nie zabraniają ich zawierania.

Irlandia

Konstytucja Irlandii (art. 41 paragraf 4) głosi, iż małżeństwo może zostać zawarte zgodnie z prawem przez dwie osoby bez względu na ich płeć (ang. Marriage may be contracted in accordance with law by two persons without distinction as to their sex, irl. Féadfaidh beirt, gan beann ar a ngnéas, conradh pósta a dhéanamh de réir dlí).

Polska

Konstytucja Polski milczy o małżeństwach osób tej samej płci[142]. Wspomina ona jedynie o małżeństwie jako związku kobiety i mężczyzny będącym „pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”, jednak nie zabrania wprost uznania małżeństw osób tej samej płci. Przepis ten jest w większości interpretowany jako uniemożliwiający wprowadzenie do polskiego prawa małżeństw dla par jednopłciowych, a także związków partnerskich. Dla polskich urzędów oraz sądów jest on także podstawą do odmowy wydania zaświadczenia o braku przeszkód dla zawarcia związku małżeńskiego w przypadku, gdy polski obywatel chce zawrzeć taki związek poza granicami Polski z osobą tej samej płci[143].

Art. 18.
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z intencją ustawodawcy, wprowadzenie przepisu definiującego małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny do art. 18 Konstytucji RP, miało potwierdzić heteroseksualność małżeństwa i definitywnie zapobiec próbom wprowadzenia małżeństw jednopłciowych[144].

Rozumiem, że chodzi o to, by wykluczyć inne małżeństwa niż związek kobiety i mężczyzny. Czy jednak inny związek mógłby być nazwany małżeństwem? Jest to bowiem pojęcie zastane, funkcjonujące w kulturze prawnej od czasów rzymskich. Jeśli więc trzymać się pojęć zastanych, to nie sądzę, aby mogło być małżeństwo inne niż między mężczyzną a kobietą.

Piotr Winczorek, przewodniczący Zespołu Stałych Ekspertów Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego. Biuletyn, Warszawa 1995, s. 31.

8 stycznia 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę w sprawie odmowy transkrypcji małżeństwa jednopłciowego zawartego za granicą[145][146] uznał, że[147]:

treść art. 18 Konstytucji nie mogłaby stanowić samoistnej przeszkody do dokonania transkrypcji zagranicznego aktu małżeństwa, gdyby w porządku krajowym instytucja małżeństwa jako związku osób tej samej płci była przewidziana. Powyższy przepis nie zabrania przy tym ustawodawcy, by ten mocą ustaw zwykłych zinstytucjonalizował status związków jednopłciowych lub też różnopłciowych, które z sobie wiadomych przyczyn nie chcą zawrzeć małżeństwa w jego tradycyjnym rozumieniu.

2 grudnia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów orzekł, ze polskie prawo[148]

nie dopuszcza transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu przyjął skargi kilku par jednopłciowych, które zakwestionowały legalność praktyk polskich władz, np. Andersen v. Polska[149].

Ukraina

Konstytucja Ukrainy (art. 51) stwierdza: 'Małżeństwo jest oparte o wolną wolę żony i męża [...]' (ukr. Шлюб грунтується на вільній згоді жінки і чоловіка [...])[150].

Inne akty prawne

Ustawy

W Anglii i Walii małżeństwo osób tej samej płci jest ustanowione ustawą parlamentu „Marriage (Same Sex Couples) Act” z 2013[151].

Kodeksy

W Polsce, zgodnie z art. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżeństwo może zawrzeć jedynie kobieta i mężczyzna[152].

Kodeks cywilny i Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawierają żadnego postanowienia odnoszącego się do związków cywilnych innych niż małżeństwo kobiety i mężczyzny.

Debaty nad uznaniem

Kraje

Według stanu na listopad 2022 roku debata nad uznaniem lub zawieraniem małżeństw osób tej samej płci toczyła się w następujących krajach (z komentarzem dotyczącym danego kraju):

Marsz poparcia małżeństw osób tej samej płci w San Francisco w 2004

Argumenty za

Stanowisko zwolenników równouprawnienia mniejszości seksualnych opiera się na założeniu, że każdy człowiek ma prawo do miłości, jak też do samodzielnego wyboru obiektu miłości[193]. Ustanawiana przez państwo instytucja małżeństwa nie powinna być ograniczana przez wpływy ideologiczno-religijne, lecz musi uwzględniać potrzeby wszystkich obywateli – również homoseksualnych. Zwolennicy równouprawnienia zwracają uwagę na fakt, że małżeństwo zawarte w sensie religijnym może różnić się od małżeństwa zawartego w sensie cywilnym – utożsamianie tych dwóch zazwyczaj różnych bytów małżeństwa, zdaniem niektórych osób, jest główną przyczyną niechęci wobec małżeństw osób tej samej płci. Inną przyczyną niechęci względem równouprawnienia mniejszości seksualnych jest brak wiedzy seksuologicznej i powszechnie panujące homofobiczne uprzedzenie[194].

Argument prawa do założenia rodziny

Zwolennicy twierdzą, że również pary osób tej samej płci, pomimo ograniczonej możliwości zrodzenia wspólnego potomstwa, są w stanie wychowywać wspólnie dzieci (np. jednego z małżonków lub adoptowane – zobacz więcej: Rodzicielstwo LGBT). Tym samym uważają, że związek osób tej samej płci może pełnić funkcje wychowawcze jak małżeństwo osób heteroseksualnych. Jednocześnie zwraca się uwagę na małżeństwa osób przeciwnej płci, które pozostają bezdzietne (z wyboru lub powodów biologicznych), a więc nie służą prokreacji[195].

Argument równouprawnienia

Zwolennicy umożliwienia zawierania małżeństw parom tej samej płci uważają, iż orientacja seksualna nie powinna ograniczać praw obywateli lub dyskryminować ich[196][197][198][199][200]. Zwolennicy uważają, że związki osób tej samej płci powinny być uznane, w tym samym lub podobnym stopniu, co związki osób różnej płci[201]. Odmawianie prawa do zawarcia małżeństwa stygmatyzuje rodziny osób jednopłciowych jako gorsze i wysyła wiadomość społeczeństwu, że ich dyskryminacja miałaby być uzasadniona[195][202].

Argument natury małżeństwa i jego ewolucji

W opinii Sądu Najwyższego USA wydanej przy okazji uniwersalnego uznania małżeństw osób tej samej płci w Stanach Zjednoczonych[203] sędziowie wskazali na fakt, iż naturą małżeństwa jest to, że przez trwałą więź małżeństwa, dwie osoby odnajdują inne wolności, takie jak wolność ekspresji, intymności i duchowości. Tak jest w przypadku wszystkich ludzi, niezależnie od ich orientacji seksualnej[204]. Sąd zwrócił też uwagę na fakt, że małżeństwo cechuje się historią ciągłości i zmiany, ewoluując przez związek z powodów politycznych, finansowych czy religijnych, zdominowany przez mężczyzn, do związku ludzi opartego o wolną wolę[205].

Argumenty etyczne i pomyślności obywateli

Środowisko naukowe jest zgodne, że nierówne traktowanie osób hetero- i homoseksualnych ma negatywny wpływ na funkcjonowanie psychiczne i społeczne osób homoseksualnych, jak również reszty społeczeństwa, zwłaszcza ich rodzin[198]. Ich zdaniem, niechęć względem prawnego uznania związków tej samej płci prowadzi do trwałego poczucia wykluczenia i napiętnowania mniejszości seksualnych, jak i tych, którzy są uważani o bycie członkami mniejszości seksualnej. Psychologowie aktywnie wspierają równouprawnienie osób homoseksualnych i heteroseksualnych. Swoją postawę opierają na wynikach badań, które stwierdzają brak różnic między jakością związków tworzonych przez osoby homoseksualne i heteroseksualne, zdolnością do wychowywania dzieci przez te osoby, jak i brak różnic w ich zdrowiu psychicznym[206][207]. Sąd Najwyższy USA odniósł się do kwestii ochrony obywateli LGBT[203] stwierdził, iż naturą niesprawiedliwości jest to, że nie zawsze możemy ją zobaczyć w czasach, w których żyjemy[208].

Argument praktycznych problemów

Zdaniem zwolenników potrzebne jest uregulowanie wielu kwestii, z którymi często spotykają się pary jednopłciowe. Mowa jest tu o takich prawach i obowiązkach jak[209][210][211][212]:

  • automatyczna wspólnota majątkowa między partnerami,
  • prawo do odwiedzin w szpitalu chorego partnera lub partnerki oraz informacji o jego lub jej stanie zdrowia,
  • prawo do otrzymania dokumentacji o stanie zdrowia partnera lub partnerki,
  • prawo o decydowaniu w kwestii dalszego leczenia partnera lub partnerki w przypadku ciężkiej choroby,
  • prawo do odbioru korespondencji partnera lub partnerki,
  • prawo do odbioru wynagrodzenia za pracę partnera lub partnerki,
  • prawo do wspólnego opodatkowania partnerów lub partnerek,
  • prawo do ubiegania się wspólnie o przyznanie kredytu,
  • obowiązek alimentacyjny,
  • prawo do renty bądź emerytury po zmarłym partnerze lub partnerce,
  • prawo do odmowy składania zeznań przeciwko partnerowi lub partnerce,
  • prawo do dziedziczenia ustawowego po zmarłym partnerze lub partnerce,
  • prawo do organizowania pochówku partnera lub partnerki,
  • prawo do reprezentacji partnera lub partnerki, np. przy wypożyczaniu książek i rezerwacji biletów,
  • prawo do wspólnego najmu: w razie śmierci jednego z partnerów lub jednej z partnerek, żyjący partner lub partnerka mogą przejąć najem,
  • prawo do bycia traktowanymi jako osoby spokrewnione więzami emocjonalnymi.

Niektóre z tych praw, które przysługują stabilnym związkom osób różnej płci teoretycznie mogłyby być rozwiązane dzięki umowom prawnym i notarialnym, lecz w praktyce te umowy są skomplikowane, drogie, czasochłonne i nie bywają zwykle honorowane, a ich moc prawna jest bardzo ograniczona[213]

Argumenty ekonomiczne

Stephen McIntyre, wiceprezes i irlandzki dyrektor zarządzający Twittera kwietniu 2015 przedstawił trzy powody dlaczego firmy powinny poprzeć małżeństwa dla osób tej samej płci w zbliżającym się wtedy referendum w tej sprawie[214]:

Po pierwsze, ludzie, którzy mogą być sobą, osiągają lepsze wyniki w dłuższej perspektywie czasowej. Po drugie, do organizacji przyciągani są utalentowani pracownicy, którzy doceniają różnorodność, otwartość i równość. Wreszcie, głosowanie na »tak« poprawi międzynarodowy wizerunek Irlandii jako dobrego miejsca do prowadzenia działalności gospodarczej

Korzyści dla obywateli

Osoby LGBT jako obywatele swoich krajów, i na ich rzecz płacący podatki, powinny być traktowane w adekwatny sposób do osób heteroseksualnych. Wiele z formalności teoretycznie rozwiązałby notariusz, jednak te deklaracje są relatywnie drogie i często bezwartościowe (pozbawione mocy prawnej lub niehonorowane)[213]. Są one także związane z wysokimi opłatami bądź podatkiem, z których zwolnieni są małżonkowie, bez względu na to czy posiadają potomstwo, czy nie[215].

Korzyści dla kraju

Według Richarda Floridy wysoki poziom tolerancji przyciąga ludzi twórczych oraz umożliwia im publiczne funkcjonowanie. Amerykański ekonomista posługuje się wskaźnikiem nazywanym „Gay Index”, czyli odsetkiem osób jawnie deklarujących orientację homoseksualną. W miastach gdzie poziom tolerancji jest wyższy rozwój nauki i przemysłu jest większy[216]. Wyższy jest też poziom turystyki i przychodów z podatku, w związku z imigracją osób LGBT do tych miejsc[217] Poseł Robert Biedroń ostrzegł, że wiele osób homoseksualnych emigruje z Polski z powodu dyskryminacji przez polski system prawny, przez co Polska traci obywateli i kapitał ludzki[218]. Pamela Sposito w swoim badaniu polskiej emigracji potwierdziła, że homofobia w Polsce jest jednym z głównych przyczyn emigracji z Polski wśród osób homoseksualnych[219][220].

Argumenty religijne

Ideologiczne

Religijni zwolennicy wprowadzenia związków partnerskich twierdzą, że podstawowym celem małżeństwa jest stworzenie społecznej i prawnej platformy dla wzajemnej miłości i wzajemnego wsparcia małżonków. Funkcje rodzicielskie i wychowawcze w małżeństwie lub są dobrowolne i zazwyczaj nie obejmują całego okresu trwania małżeństwa, a prawa jakie posiadają małżonkowie w większości nie zależą od faktu posiadania dzieci[221].

Poparcie kościołów i wiernych

Kościoły państwowe m.in.: Danii, Holandii, Islandii, Szwecji, USA i Kanady błogosławią małżeństwa zarówno tej samej, jak i różnej płci. Zwiększa się też akceptacja wspólnot religijnych wobec osób homoseksualnych, np. w Stanach Zjednoczonych wzrosło ono w latach 2006–2012 z 37 do 48% w stosunku do członków wspólnot i z 18% do 26% w stosunku do duchownych[222]. Poziom poparcia dla małżeństw osób tej samej płci rośnie wśród wyznawców religii, np. 70% katolików w USA popiera małżeństwa osób tej samej płci, przy czym młodsi (18–29) członkowie kościoła są statystycznie bardziej otwarci na tę ideę (85%), niż osoby powyżej 65 roku życia (57%)[223].

Argument historyczny

John Boswell w swojej książce „Same-Sex Unions in Premodern Europe” opisał adelphopoiesis, chrześcijańskie braterstwo duchowe, jako formę małżeństwa homoseksualnego[17][18].

Argument dobra dzieci

Sąd Najwyższy USA w swoim wyroku w 2015 zwrócił uwagę na fakt, iż wiele par osób tej samej płci tworzy kochające i przyjazne domy dla swoich dzieci, biologicznych czy adoptowanych, a setki tysięcy dzieci są wychowywane przez pary osób tej samej płci. Przez odmawianie parom osób tej samej płci prawa do zawarcia małżeństwa stoi zatem w konflikcie z jednym z centralnych założeń małżeństwa. Sąd zwraca uwagę na to, że bez uznania, stabilności i przewidywalności, które małżeństwo oferuje, dzieci par homoseksualnych mogą cierpieć z powodu stygmatyzacji, wiedząc, że ich rodzina w jakiś sposób mniej znaczy i że prawo, które broni małżeństwa parom osób tej samej płci, szkodzi i poniża dzieci par osób tej samej płci[203][224].

Argument poparcia społecznego

Związki partnerskie są uznawane w państwach otwartych, a zmiany społeczne są bardzo dynamiczne na korzyść możliwości zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci, np. w Stanach Zjednoczonych poparcie dla związków osób tej samej płci wynosiło w roku 2006 – 37%, a w 2012 – 53%[225]. W podobnym czasie, w Polsce poparcie dla małżeństw osób tej samej płci wzrosło w latach 2005–2013 z 22%[226] do 30%[227].

Zarzuty wobec fałszywej argumentacji przeciwników

Opisywane są także przykłady przedstawiania fałszywych argumentów przez przeciwników małżeństw homoseksualnych[228][229]. Przykłady obejmują:

  • gubernatora Indiany Mike Pence, który stwierdził, że legalizacja takich małżeństw hamuje wzrost gospodarczy, czego nie potwierdzają zebrane dane statystyczne[230];
  • słowa prawnika Genea Schaerra walczącego o utrzymanie zakazu uznania małżeństw w stanie Utah jakoby uznanie małżeństw osób homoseksualnych miało przyczynić się do wzrostu liczby aborcji[231];
  • stwierdzenie polityka partii UKIP, Davida Silvestera, iż uznanie małżeństw osób tej samej płci jest winne powodziom w Wielkiej Brytanii[232];
  • oraz inne cytaty[233][234].

Argument ochlokracji

Działacze społeczni na rzecz osób LGBT w Hongkongu oskarżyli władze o to, że popierają populistyczną ochlokrację (zepsutą formę demokracji) homofobicznych grup, tj. tyrańskie narzucanie mniejszościom ograniczeń wolności przez większość[235].

Argumenty przeciw

Argumenty z definicji małżeństwa

W kręgach przeciwników kontrowersje wzbudza nazywanie małżeństwa osób tej samej płci małżeństwem. Zdaniem przeciwników, w generalnym ujęciu antropologicznym, którego wyrazem jest dotychczasowe prawo państwowe, m.in. w Polsce, gdzie według art. 1 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżeństwo jest związkiem mężczyzny i kobiety[236].

Przeciwnicy uznania małżeństw osób tej samej płci stoją na stanowisku, że związek osób tej samej płci nie spełnia wymogów małżeństwa, gdyż ich zdaniem ma ono funkcję zrodzenia i wychowania własnego potomstwa. Przeciwnicy wyrażają też opinię, iż jedynie małżeństwa osób różnej płci są w stanie zapewnić dzieciom rozwój na płaszczyźnie emocjonalnej, społecznej, jak i zapewnić miłość i opiekę wychowawczą[195].

Argumenty religijne

Religie świata cechuje różne ustosunkowanie się do kwestii osób homoseksualnych, ich ślubów i małżeństw. W wielu stowarzyszeniach religijnych toczy się jest debata na temat odniesienia się do małżeństw osób tej samej płci. Krytycyzm i język w debacie ze strony niektórych wyznań lub organizacji religijnych, np. Kościoła katolickiego, jego dostojników i wyznawców bywa bardzo dosadny. Odniósł się do tego Arcybiskup Dublinu, Dr Diarmuid Martin, który stwierdził, że o ile małżeństwo jest tematem polemicznym, ludzie sprzeciwiający się małżeństwom osób tej samej płci używają języka, który jest „nie tylko jest dokuczliwy, lecz także upokarzający, obelżywy i niechrześcijański”[237].

Doktryna religijna Kościoła katolickiego, cerkwi prawosławnej[238], konserwatywnego luteranizmu, większości innych wyznań protestanckich, większości wyznań islamskich, judaizmu ortodoksyjnego, Świadków Jehowy[239], Kościoła mormońskiego, bahaizmu, hinduizmu i wielu sekt indyjskich głosi, iż małżeństwo jest uświęconym przez Boga związkiem kobiety i mężczyzny lub mężczyzny i kilku kobiet (w islamie). Jako przykład tych wyznań, Kościół katolicki jest przeciwny wprowadzaniu regulacji prawnych, zwłaszcza dotyczących małżeństw osób tej samej płci. Zdaniem tego kościoła związek ten jest zarezerwowany dla jednej kobiety i jednego mężczyzny, a jednym z jego głównych celów jest zrodzenie i wychowanie potomstwa[240]. Ponadto Kongregacja Nauki Wiary Kościoła katolickiego oświadczyła w dokumencie z 2003, że małżeństwo zostało powołane przez Stwórcę, który ich zdaniem jest przeciwny idei uznania małżeństw osób tej samej płci[241]. Niektóre kościoły (np. katolicki) uważają małżeństwo za ceremonię religijną[195], a według doktryny (np. Kościoła katolickiego), tylko jeden mężczyzna i jedna kobieta mogą zawierać małżeństwo. Według anglikańskiego arcybiskupa Yorku (Wielka Brytania), Johna Sentamu: nie jest rolą państwa definiowanie tego, czym jest małżeństwo. Zostało ono ustalone w tradycji i historii 'jako związek mężczyzny i kobiety’ i nie można tego zmieniać w ciągu jednego dnia, niezależnie od tego, jak potężną władzą się dysponuje. Arcybiskup ten, choć aprobuje związki partnerskie osób tej samej płci, przeciwstawił się nazywaniu ich małżeństwem, określając to próbą zmiany języka angielskiego. W apelu do rządu brytyjskiego stwierdził, że ministrowie nie mogą unieważniać (ang. overrule) Biblii i tradycji[242].

Argument braku poparcia społecznego

Argumentem przeciw przyznaniu praw do zawarcia ślubu i uznawaniu prawnie związków małżeńskich osób tej samej płci jest też brak poparcia społecznego na poparcie którego przedstawiane są wyniki niektórych sondaży opinii społecznych. Podczas badania na temat poparcia dla postulatu prawnego uznania związków jednopłciowych w Rosji stwierdzono, że większość (66%) była temu przeciwna. Natomiast w Polsce 32% było przeciw, 13% było niezdecydowanych oraz 35% było przeciw małżeństwom osób tej samej płci, ale za innego rodzaju uznaniem prawnym takich związków. Wśród osób badanych w 23 krajach 18% z nich było przeciw prawnemu uznaniu związków jednopłciowych w jakikolwiek sposób, natomiast 65% było za[243].

Argument stałości związków

Osoby przeciwne uznaniu małżeństw osób tej samej płci często twierdzą, iż osoby homoseksualne mają gorsze predyspozycje do zawiązywania więzi społecznych, które przez swoją homoseksualność są ich zdaniem niezdolne do zawarcia stałego związku małżeńskiego[244], gdyż ich zdaniem małżeństwo jest zespoleniem na całe życie[245]. Najnowsze badania wskazują jednak na to, że małżeństwa dwóch mężczyzn rzadziej kończą się rozwodem (14%) niż małżeństwa heteroseksualne(16%)[246][247].

Nastawienie społeczne

Stowarzyszenia naukowe

Antropolodzy związani z Amerykańskim Towarzystwem Antropologicznym w 2004 przedstawili wnioski swoich badań w następującym oświadczeniu:

Wyniki badań antropologicznych nad gospodarstwami domowymi, stosunkami pokrewieństwa i rodziną, jakie były przeprowadzone na różnych kulturach, przez więcej niż okres jednego wieku, nie dostarczają żadnego wsparcia dla poglądu, iż cywilizacja lub zdolność do przeżycia społeczeństwa zależy od małżeństwa utrzymywanego wyłącznie jako instytucji heteroseksualnej. Antropologiczne badania raczej popierają tezę, iż szeroki wachlarz różnych typów rodzin, w tym rodzin opartych o związki osób tej samej płci, może przyczyniać się do stabilizacji i humanizacji społeczeństw.

Amerykańskie Towarzystwo Antropologiczne, 2004[248]

Również członkowie Amerykańskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, określają prawo do małżeństwa jako fundamentalne prawo człowieka bez względu na orientację seksualną:

Ponieważ małżeństwo jest podstawowym prawem człowieka i indywidualnym wyborem każdej osoby uznajemy, że państwo nie może w negatywny sposób ingerować w pary osób tej samej płci, które zdecydowały się zawrzeć związek małżeński i powinno oferować im pełną równość praw i obowiązków poprzez możliwość zawarcia takiego związku.

Amerykańskie Towarzystwo Psychoanalityczne, 1997[249]

Starania o legalizację cywilnych małżeństw tej samej płci poparło również Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne:

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne popiera wprowadzenie małżeństw osób tej samej płci z wszystkimi prawami, przywilejami i obowiązkami, które ono niesie i sprzeciwia się jakimkolwiek ograniczeniom w przyznawaniu tych samych praw, przywilejów i obowiązków.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, 2005[250]

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne opowiedziało się za eliminacją dyskryminacji prawnej osób będących w związkach homoseksualnych w praktyce terapeutycznej, badaniach i edukacji:

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne bierze na siebie rolę lidera w walce z jakąkolwiek dyskryminacją prawną związków osób tej samej płci. Jednocześnie, Towarzystwo aktywnie zachęca psychologów do eliminacji tej dyskryminacji w praktyce terapeutycznej, badaniach i edukacji („Ethical Principles,” 2002, s. 1063). Towarzystwo będzie zapewniać naukowe źródła informacji w społecznej dyskusji związanej z orientacją seksualną i małżeństwami osób tej samej płci.

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, 2004[251]

Podobne do wyżej wymienionych organizacji stanowisko zajęli socjologowie zrzeszeni w Amerykańskim Towarzystwie Socjologicznym, którzy ograniczanie definicji małżeństwa do związku kobiety i mężczyzny nazywają celową dyskryminacją osób homoseksualnych:

  • W związku z faktem, że Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne (ASA) zrzesza socjologów badających m.in. kwestie związane z płcią i genderem, seksualnością, rodziną, dziećmi, religią, kulturą i społecznymi systemami nierówności oraz ich konsekwencjami,
  • w związku z faktem, że celem ASA jest rozwój socjologii jako dyscypliny naukowej i profesji służącej dobru społecznemu,
  • w związku z faktem, że poprawka konstytucyjna definiująca małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny celowo dyskryminuje lesbijki i gejów, jak również ich dzieci i osoby będące pod ich opieką, przez odmowę dostępu do ochrony, przywilejów i obowiązków przyznawanych automatycznie parom małżeńskim,
  • uważając, że oficjalne uzasadnienie proponowanej poprawki oparte jest na uprzedzeniach, a nie badaniach naukowych,
  • biorąc pod uwagę, że badania socjologiczne wielokrotnie pokazały, że systemy nierówności niszczą dobro społeczne,
  • stwierdzamy, co następuje: Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne mocno sprzeciwia się proponowanej poprawce konstytucyjnej definiującej małżeństwo jako związek między mężczyzną a kobietą.
Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne, 7 kwietnia 2004[252]

Opinia społeczna

Ludzie młodsi i lepiej wykształceni stosunkowo częściej popierają małżeństwa tej samej płci. W niektórych państwach część sondaży pokazało, że większość osób popiera legalizację małżeństw jednopłciowych[253].

W wielu krajach organizowane są akcje społeczne uświadamiające obywateli o sytuacji osób homoseksualnych. Ma to na celu skonsolidowanie poparcia społeczeństwa na rzecz reform prawnych równouprawniających osoby homoseksualne i związki osób tej samej płci. Według badania PBS przeprowadzonego w Polsce w październiku 2013 i zleconego przez Kampanię Przeciw Homofobii i „Gazetę Wyborczą”, 40% badanych osób jest dziś w Polsce za prawem do związków partnerskich dla osób homoseksualnych, poziom akceptacji małżeństw jednopłciowych wyniósł 30%, natomiast 17% Polaków popiera adopcję przez pary tej samej płci[254].

W niektórych krajach, w których przeprowadzono badania na temat poparcia dla równouprawnienia małżeństw, znaczna część osób nie miała zdania na temat małżeństw osób tej samej płci, np. w Japonii (35%), Turcji (29%) i Indiach (24%)[243].

Polska

Jak wynika z ogólnopolskiego badania postaw wobec równości małżeńskiej przeprowadzonego w Polsce w maju 2015 przez PBS na zlecenie stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza, 55% badanych Polaków i Polek popiera wprowadzenie jakiejś formy regulacji prawnych dla par osób tej samej płci (umów notarialnych, związków partnerskich lub małżeństw), przy czym 37% ankietowanych deklaruje poparcie dla związków partnerskich, a 29% pełnej równości małżeńskiej w Polsce[255].

Według sondażu przeprowadzonego przez IPSOS dla OKO.press w czerwcu 2017 roku 52% Polek i Polaków popiera wprowadzenie związków partnerskich dla par homoseksualnych (przeciw 43%), małżeństwa jednopłciowe popiera 37% ankietowanych (przeciw 57%), a 16% popiera adopcję przez pary tej samej płci (przeciw 80%)[256].

W sondażu przeprowadzonym dla „Rzeczpospolitej” w czerwcu 2018 roku 59% ankietowanych poparło uznanie małżeństw osób tej samej płci zawartych za granicą[257].

USA

W Stanach Zjednoczonych prowadzone są kampanie „Freedom to Marry”, „Marriage Equality USA” i innych organizacji równościowych mających na celu szerzenie zrozumienia dla sytuacji osób homoseksualnych. W Polsce podczas światowego dnia „wychodzenia z szafy” 11 października 2013, stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza ogłosiło inicjatywę zmierzającą do ustanowienia małżeństw tej samej płci w Polsce, z równią praw, włączając adopcję[258][259][260].

Orzecznictwa sądowe

W marcu 2012 Europejski Trybunał Praw Człowieka powtórzył swoje stanowisko z czerwca 2010, że Europejska konwencja praw człowieka nie wymaga od rządów państw członkowskich wprowadzenia małżeństw homoseksualnych[261].

Od 2015 związki osób tej samej płci uznawane są w większości krajów Europy. Wtedy też osiągnięto konsensus europejski (European consensus), czyli europejski margines uznaniowości (margin of appreciation lub margin of state discretion), w sprawie uznania związków osób tej samej płci. Na ten doktrynę tego marginesu powoływali swoje wyroki sędziowie ETPC w wyrokach Schalk i Kopf przeciw Austrii w 2010 oraz Parry przeciw Wielkiej Brytanii w 2006, oraz R. i F. v. przeciwko Wielkiej Brytanii w tym samym roku. W sprawie Heli Hämäläinen przeciwko Finlandii 16 lipca 2014 Trybunał uznał nie można powiedzieć, że istnieje europejski konsensus dotyczący zezwolenia na małżeństwa osób tej samej płci. Nie ma także konsensusu w tych Państwach, które nie zezwalają na małżeństwa osób tej samej płci, co do tego jak uregulować uznanie płci w sytuacji wcześniej istniejącego małżeństwa. Większość Państw członkowskich nie ma żadnych regulacji o uznaniu płci[262].

W lipcu 2015 w sprawie Oliari i inni przeciwko Włochom, sąd nałożył obowiązek zapewnienia prawnego uznania par osób tej samej płci (nie małżeństw)[263]. W grudniu 2017 w sprawie transkrypcji aktów małżeństwa zawartych za granicą, sąd nakazał Włochom uznanie małżeństw zawartych za granicą: jednego w USA, dwóch w Holandii, i trzech zawartych w Kanadzie[264].

Duchowni i teologowie

Stosunek duchownych do małżeństw osób tej samej płci bardzo różni się w zależności od religii, a także denominacji.

Buddyzm

Buddyści zen popierają małżeństwa osób tej samej płci[265]. 6 marca 2014 poparcie dla małżeństw jednopłciowych ogłosił też przywódca duchowy buddyzmu tybetańskiego XIV Dalajlama Tenzin Gjaco[266].

Chrześcijaństwo

Polski kościół rzymskokatolicki nazywa małżeństwa osób tej samej płci związkami monopłciowymi[267]. W 2010 roku Benedykt XVI nazwał małżeństwa jednopłciowe najbardziej podstępnym i największym zagrożeniem dla obecnego świata[268]. W 2013 roku szef Papieskiej Rady Rodziny oświadczył: przyznajmy prawa cywilne związkom nierodzinnym[269], a małżeństwa jednopłciowe są błogosławione m.in. w większości państw Europy przez niektóre Kościoły protestanckie i starokatolickie[270], a także przez Ewangelicko-Luterański Kościół w Kanadzie[271], Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych[272] czy Zjednoczony Kościół Chrystusa[273]. W lutym 2011 roku 240 niemieckojęzycznych katolickich teologów uniwersyteckich z różnych krajów wyraziło poparcie dla większego poszanowania związków osób homoseksualnych[274].

Hinduizm

Hinduizm stoi zwykle w opozycji do uznania par osób tej samej płci, poza liberalnymi hinduistami[275].

Islam

Główne wyznania muzułmańskie opierają się uznaniu par osób tej samej płci[276], jednak liberalne odłamy islamu akceptują[277][278] i błogosławią małżeństwa osób tej samej płci[279].

Judaizm

Małżeństwa homoseksualne są akceptowane przez konserwatywnych żydów w USA[280] oraz reformowane i liberalne odłamy judaizmu[281], które błogosławią małżeństwa osób tej samej płci[282], jednak sprzeciwiają się ich uznaniu przywódcy judaizmu ortodoksyjnego[283].

Poparcie społeczne

Raport ILGA

W październiku 2016 ILGA opublikowała raport na temat stosunku społeczeństwa wobec osób LGBT+ w 54 krajach, oparty o badanie opinii publicznej przeprowadzone na grupie 96 331 respondentów przez 60 dni w każdym z nich na co grupie co najmniej 700 osób (przy czym Australia, Nowa Zelandia i Fiji nie przekroczyły pułapu respondentów). Jednym z pytań jest kwestia uznania małżeństw osób tej samej płci[284]. Uwaga: wyniku zaokrąglania do liczb pierwszych (%), wyniki sondy nie zawsze dają sumę 100% (czasami 99% lub 101%)[285].

Odpowiedź na pytanie: Czy małżeństwa osób tej samej płci powinny być uznane prawnie?
KrajZaPrzeciwNie wiedzą/Obojętni/Nie dali odpowiedzi/Inne
 Algieria10%71%20%
 Arabia Saudyjska18%58%24%
 Argentyna57%25%18%
 Australia56%26%18%
 Boliwia56%26%18%
 Brazylia39%36%25%
 Chile48%32%20%
 Chiny31%30%39%
Unia Europejska  Chorwacja36%44%20%
 Dominikana23%54%23%
 Egipt16%58%26%
 Ekwador27%49%24%
 Filipiny25%52%24%
Unia Europejska  Francja41%30%29%
 Ghana20%60%20%
Unia Europejska  Hiszpania63%20%17%
Unia Europejska  Holandia64%19%17%
 Indie35%35%30%
 Indonezja14%69%17%
 Irak22%50%28%
Unia Europejska  Irlandia64%18%18%
 Izrael49%27%24%
 Jamajka16%54%30%
 Japonia33%27%40%
 Jordania14%62%23%
 Kanada54%26%20%
 Kazachstan12%66%21%
 Kenia21%62%17%
 Kolumbia35%45%19%
 Kostaryka33%30%26%
 Malezja30%47%23%
 Maroko14%65%21%
 Meksyk42%31%27%
 Nigeria21%62%18%
 Nikaragua28%43%29%
 Nowa Zelandia57%22%21%
 Pakistan30%51%19%
 Peru29%43%27%
Unia Europejska  Polska30%45%25%
 Południowa Afryka40%34%26%
Unia Europejska  Portugalia53%27%21%
 Rosja13%66%20%
 Turcja17%59%23%
 Serbia21%55%24%
 Stany Zjednoczone46%31%24%
 Trynidad i Tobago15%63%22%
 Uganda23%54%23%
 Ukraina13%60%27%
 Wenezuela32%42%25%
Unia Europejska  Wielka Brytania48%29%23%
 Wietnam45%25%30%
Unia Europejska  Włochy43%35%22%
 Zimbabwe19%59%22%
 Zjednoczone Emiraty Arabskie19%59%22%

Sondy

Sondaże o małżeństwach jednopłciowych
KrajSondażowniaRokŹródłoZaPrzeciwNie wiedzą/Obojętni/Nie dali odpowiedzi/Inne
Unia Europejska  AustriaMarket/ORF2014[286][287]73%24%3%
Unia Europejska  BelgiaIpsos2013[288]67%21%12%
Unia Europejska  BułgariaEurobarometr2006[289]15%65%20%
Unia Europejska  ChorwacjaPilar's barometer2014[290]17%61%1% – nie dało odpowiedzi; 21% – Obojętni
Unia Europejska  CyprSIGMALIVE2014[291]36,7%56,8%6,5%
Unia Europejska  CzechyJsme fér2018[292]75%19%6%
Unia Europejska  DaniaYouGov2012[293]79%16%6%
Unia Europejska  EstoniaASi2012[294]34%60%6%
Unia Europejska  FinlandiaTaloustutkimus2014[295]65%27%8%
Unia Europejska  FrancjaIfop2014[296]68%32%0%
Unia Europejska  GrecjaFocus Bari2015[297]56%35%9%
Unia Europejska  HiszpaniaIpsos2013[288]76%18%6%
Unia Europejska  HolandiaIfop2013[298]85%
Unia Europejska  IrlandiaRedC2014[299]76%19%5%
Unia Europejska  LitwaRAIT2014[300]8%82%10%
Unia Europejska  LuksemburgPolitmonitor2013[301]82%17%1%
Unia Europejska  ŁotwaEurobarometr2006[289]12%77%7%
Unia Europejska  MaltaMaltaToday2012[302]46%51%3%
Unia Europejska  NiemcyYouGov2015[303]65%28%7%
 NorwegiaIpsos2013[288]78%17%4%
Unia Europejska  PolskaIpsos2019[304]41%54%5%
Unia Europejska  PortugaliaEurosondagem2010[305]52%43%5%
Unia Europejska  RumuniaEurobarometr2006[289]11%79%10%
 RosjaRosyjskie Centrum Badania Opinii Społecznej2013[306]4%86%10%
Unia Europejska  SłowacjaEurobarometr2006[289]19%81%0%
Unia Europejska  SłoweniaDelo2015[307]59%37%4%
Unia Europejska  SzwecjaIpsos2013[288]81%14%4%
 SzwajcariaIfop2013[298]63%
 TajwanTrend Survey and Research2016[308]51,7%43,3%5%
 UkrainaGay Alliance of Ukraine2013[309]9%62%12%
17% przyzwoliłoby na wyjątki.
Unia Europejska  WęgryIpsos2014[310]31%51%19%
Unia Europejska  Wielka BrytaniaBBC Radio 52014[311]68%26%6%
Unia Europejska  WłochyPiepoli2015[312]51%41%8%

Odniesienie się państwa

Demonstracja walczących o prawa mniejszości seksualnych w 2005 w Madrycie

Ustawa o małżeństwach

Hiszpania

W styczniu 2004 po wygranych wyborach premier José Luis Rodríguez Zapatero potwierdził chęć legalizacji małżeństw osób tej samej płci w Hiszpanii[313]. 1 października 2004 rząd zatwierdził projekt ustawy i przesłał go do parlamentu. Ostateczne uchwalenie ustawy nastąpiło 30 czerwca 2005, ustawa zaś weszła w życie 3 dni później. Król Hiszpanii Juan Carlos okazał wsparcie nowemu prawu, podpisując ustawę tego samego dnia, kiedy trafiła ona na jego biurko. Zgodnie z prawem na złożenie podpisu ma 30 dni.

Argentyna

W lipcu 2010 Zgromadzenie Narodowe Argentyny przyjęło ustawę o legalizacji małżeństw osób tej samej płci. Jest to tym samym pierwszy kraj południowoamerykański, w którym związki małżeńskie mogą być zawierane bez względu na płeć małżonków. Ustawa zostało przyjęta pomimo bardzo ostrych protestów i manifestacji politycznych organizowanych przez katolicki Episkopat Argentyny[314]. Prawo argentyńskie nadaje wszystkim małżeństwom te same obowiązki i przywileje, włączając w to możliwość adopcji dzieci przez małżeństwo osób tej samej płci.

Nowa Zelandia

Małżeństwa osób tej samej płci są legalne w Nowej Zelandii od 19 sierpnia 2013 roku. Ustawa zezwalająca na małżeństwa osób tej samej płci została przyjęta przez parlament 17 kwietnia 2013 roku i podpisana przez gubernatora generalnego 19 kwietnia[315][316].

Luksemburg

Parlament przyjął ustawę umożliwiającą zawieranie małżeństw jednopłciowych i adopcję przez nie dzieci 18 czerwca 2014 roku. Prawo weszło w życie 1 stycznia 2015 roku[317].

Finlandia

28 listopada 2014 fiński parlament przyjął ustawę dotyczącą małżeństw jednopłciowych. Nowe prawo zrównuje prawa małżeństw jednopłciowych z różnopłciowymi i pozwala im na adopcję dzieci[318]. Prawo weszło w życie 1 marca 2017[319].

Zastąpienie związków partnerskich małżeństwami

Norwegia

Małżeństwa osób tej samej płci w Norwegii zalegalizowano w Norwegii 11 czerwca 2008. Prawo weszło w życie 1 stycznia 2009. Projekt zastąpienia dostępnych w kraju rejestrowanych związków partnerskich pojawił się w 2004[320][321]. Norwegia stała się szóstym krajem w świecie i pierwszym skandynawskim z legalnymi małżeństwami jednopłciowymi.

Reforma prawa małżeńskiego

Francja

Francja uznaje małżeństwa osób tej samej płci zawarte poza jej granicami na skutek orzeczenia sądu z 11 lipca 2008 podjętego w sprawie pary jednopłciowej, która zawarła małżeństwo w Holandii[322]. W kwietniu 2013 Senat francuski (po uprzednim przegłosowaniu w Izbie Deputowanych) zatwierdził ustawę obejmującą jednolitym prawem małżeńskim zarówno pary płci przeciwnej, jak i tej samej płci[323]. 17 maja ustawa o małżeństwach osób tej samej płci we Francji została uznana za zgodną z konstytucją, a prezydent Hollande podpisał ją dzień później.

Urugwaj

W kwietniu 2013 Parlament urugwajski zatwierdził nową ustawę o małżeństwie przyznającą takie same uprawnienia do wchodzenia w związki małżeńskie dla obywateli Urugwaju bez względu na płeć osób zawierających małżeństwo. Ustawa weszła w życie 5 sierpnia.

Referendum o statusie małżeństwa

Kilka krajów przeprowadziło lub zamierza przeprowadzić referendum w kwestii formalnego uznania de facto małżeństw osób tej samej płci (wymienione w porządku alfabetycznym). Badanie ankietowe oparte o dane z Australii sugeruje, że homofobiczne treści kontrkampanii w debacie publicznej w trakcie takiego procesu mogło poskutkować zwiększeniem poziomu stresu, strachu i depresji u osób homoseksualnych, zwłaszcza tych które odczuwały niedostatek wsparcia społecznego[324][325].

Australia

Premier Australii Malcolm Turnbull początkowo zadeklarował, że referendum w sprawie uznania małżeństw osób tej samej płci będzie zorganizowane przed końcem 2016 r., jednak w sierpniu 2016 r. ogłosił, iż to referendum odbędzie się w Australii w 2017[326].

W roku 2017 odbyło się referendum w którym zadano jedno pytanie: "Czy należy zmienić prawo małżeńskie, aby umożliwić małżeństwa parom tej samej płci?". W referendum wzięło udział około 79,5% uprawnionych do głosowania, 61,6% zagłosowało za małżeństwami osób samej[327][328].

Chorwacja

W maju 2013 inicjatywa obywatelska w Chorwacji zebrała 750 tysięcy podpisów pod wnioskiem o referendum w sprawie wprowadzenia do konstytucji zapisu o tym, iż małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny. 1 grudnia 2013 w Chorwacji odbyło się referendum, w którym zostało zadane pytanie:

Czy jesteś za tym, aby do Konstytucji Republiki Chorwacji wprowadzono przepis, który definiuje małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny?[329]

W referendum ponad 65% głosujących odpowiedziało pozytywnie[330].

Irlandia

Z inicjatywy rządu, 22 maja 2015 odbyło się referendum w sprawie uznania małżeństw osób tej samej płci. Obywateli zapytano, czy zgadzają się z następującym stwierdzeniem:

Małżeństwo mogłoby zostać zawarte przez dwie osoby, bez rozróżniania ich płci[331].

Frekwencja w referendum wyniosła 60,52%, 62,07% głosów było na tak, 37,93% na nie. Głosy nieważne stanowiły 0,71% wszystkich oddanych głosów[332].

Słowacja

7 lutego 2015 na Słowacji odbyło się referendum w sprawie wprowadzenia prawnego zakazu uznawania małżeństw osób tej samej płci. Inicjatorem głosowania była organizacja Aliancia za rodinu (Sojusz na rzecz rodziny). Zebrała ok. 400 tysięcy podpisów pod wnioskiem o referendum[333].

W dniu referendum frekwencja wyniosła 21,4% (nie było jednak ważne z perspektywy prawa, ponieważ prawomocność referendum wymagałaby oddania swojego głosu przez co najmniej połowę uprawnionych[334]). Referendum odbyło się w atmosferze bojkotu ze strony społecznie liberalnej części społeczeństwa[335] oraz błogosławieństwa papieża Franciszka[336]. Spośród tych, którzy głosowali, 94,50% opowiedziało się za nazywaniem małżeństwem tylko związek kobiety i mężczyzny[337].

Słowenia

W dniach 17–19 grudnia 2015 w Słowenii odbyło się referendum w kwestii uznanie małżeństw osób tej samej płci. Inicjatorem były środowiska prawicowe wspierane przez Kościół katolicki[338] i Papieża Franciszka[339], występujące pod nazwą ‘Za otoke gre’[340]. Organizacja ‘Za otoke gre’ posługiwała się zdyskredytowanymi badaniami na temat rzekomych negatywnych skutków rodzicielstwa osób LGBT[341].

Pomimo rządowej próby zablokowania referendum, godzącego w prawa człowieka, Sąd Konstytucyjny Słowenii zezwolił na jego przeprowadzenie[341]. Wynikiem 63,51% do 36,49%, uznanie małżeństw osób tej samej płci zostało odrzucone[342]. W 2017 r. weszły w życie nowe regulacje umożliwiające zawieranie związków partnerskich (partnerska zveza)[343], które zastąpiły wcześniejsze przepisy z 2005 r. W światowych mediach zostały one jednak mylnie przedstawione jako umożliwiające małżeństwa jednopłciowe[344][345].

Legalizacja na poziomie lokalnym

Kanada

(c) Lokal_Profil, CC BY-SA 2.5
Prowincje i terytoria Kanady, które zalegalizowały małżeństwa jednopłciowe przed ich legalizacją ogólnokrajową zaznaczono ciemniejszym kolorem.
Matka wspierająca lesbijską córkę i jej żonę w USA.

20 lipca 2005 Kanada zalegalizowała małżeństwa osób tej samej płci na całym swoim terytorium. Przed legalizacją krajową, w latach 2003–2005, legalizacji regionalnej dokonały następujące prowincje i terytoria: Kolumbia Brytyjska, Quebec, Jukon, Manitoba, Nowa Szkocja, Saskatchewan, Nowa Fundlandia i Labrador i Nowy Brunszwik.

Meksyk

Małżeństwa jednopłciowe są legalne w mieście Meksyk (2010) oraz w stanach Quintana Roo (2012) i Coahuila (2014). Małżeństwa te są uznawane w całym kraju. Ustawa zmieniająca definicję małżeństwa w Kodeksie cywilnym na neutralną płciowo w Dystrykcie Federalnym Meksyku została przyjęta w 2009, a zatwierdzona w marcu 2010[346]. 5 sierpnia 2010 meksykański Sąd Najwyższy potwierdził zgodność ustawy z konstytucją kraju, a 10 sierpnia orzekł, że jednopłciowe małżeństwa zawarte na mocy tego prawa muszą być uznawane w całym państwie. 16 sierpnia Sąd podtrzymał prawo małżeństw jednopłciowych do adopcji dzieci. Od 2012 małżeństwa jednopłciowe są także legalne w stanie Quintana Roo[347].

W 2015 Sąd Najwyższy Meksyku uznał zakazy zawierania małżeństw w stanach za niekonstytucyjne, w efekcie umożliwiając zawieranie małżeństw w całym kraju[348].

Stany Zjednoczone

Status prawny związków osób tej samej płci w Ameryce Północnej:

     Małżeństwo osób tej samej płci

     Uznawanie małżeństw osób tej samej płci zawartych za granicą

     Oczekuje na dostosowanie prawa do decyzji sądowej

     Rejestrowane związki partnerskie

     Nieuznawane

Niektóre amerykańskie kościoły jak Unitarian Universalist Association popierające małżeństwa osób tej samej płci błogosławią je w swoich świątyniach.

Uznanie małżeństw osób tej samej płci w całych Stanach Zjednoczonych było procesem zapoczątkowanym przez uznanie w Dystrykcie Kolumbii. Do czasu uznania w całym kraju, pary homoseksualne mogły zawierać ślub w następujących stanach:

Również następujące plemiona Indian północnoamerykańskich uznały małżeństwa osób tej samej płci: Coquille, plemiona Ottawów z Little Traverse Bay, plemię Pokagon Indian Potawatomi, plemię Santa Ysabel, Suquamish, Skonfederowane Plemiona Rezerwatu Coleville, Plemiona Arapaho i Czejenów, plemię Leech Lake Indian Odżibwa, Puyallup[386], Wind River[387] i Keweenaw Bay[388]

W Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2013 funkcjonowała ustawa Defense of Marriage Act (DOMA). Jej część, która definiowała małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, została uznana za niekonstytucjonalną przez sędziów Sądu Najwyższego i uchylona 26 czerwca 2013[389]. Poprawki uniemożliwiające zalegalizowanie małżeństw osób tej samej płci obowiązywały w stanach: Dakota Południowa, Dakota Północna, Georgia, Missisipi, Nebraska, Ohio i Tennessee. Poprawki tego typu zostały uznane za niezgodne z konstytucją w stanach: Teksas, Michigan, Arkansas, Kentucky, Floryda, Luizjana i Missouri (w mieście Saint Louis oraz w dwóch hrabstwach – Saint Louis i Jackson możliwe było zawieranie małżeństw), gdzie złożono apelację od wyroku.

25 czerwca 2014 sąd apelacyjny podtrzymał decyzję sądu niższej instancji o niekonstytucyjności zakazu małżeństw jednopłciowych w stanie Utah. Sprawa została skierowana do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych[390] 6 października 2014 Sąd Najwyższy nakazał natychmiastowo udzielać licencji małżeńskich parom tej samej płci w 5 stanach (Indiana, Oklahoma, Utah, Wirginia i Wisconsin). Decyzja została też zastosowana do 6 innych stanów (Kansas, Karolina Południowa, Karolina Północna, Kolorado, Wirginia Zachodnia i Wyoming), które apelowały decyzje sądów niższej instancji w sprawie niekonstytucyjności małżeństw jednopłciowych[371][391]. Dzień po decyzji sądu i w świetle nowych wytycznych prokurator generalny stanu Kolorado nakazał urzędom wdrażać procedury zawarcia związków osób tej samej płci, tym samym legalizując małżeństwa jednopłciowe na terenie stanu[372].

6 listopada 2014 roku okręgowy sąd apelacyjny anulował wyroki sądów rejonowych o niekonstytucyjności zakazu małżeństw jednopłciowych w stanach Kentucky, Michigan, Ohio i Tennessee. Ponieważ decyzją tą opinie sądów okręgowych zaczęły się różnic (wcześniej sądy w trzech innych okręgach wydały wyroki podtrzymujące niekonstytucyjność zakazów), strony zapowiedziały apelację do Sądu Najwyższego[392].

24 lutego 2004 prezydent USA, George W. Bush, wezwał do uchwalenia poprawki do konstytucji kraju zakazującej małżeństw par tej samej płci na poziomie federalnym. Senat obradował na ten temat w roku 2004, poprawkę odrzucił. Podobna poprawka została odrzucona w roku 2006.

9 maja 2012 prezydent Barack Obama ogłosił swoje poparcie dla małżeństw jednopłciowych. Jest pierwszym prezydentem USA, który pełniąc urząd, poparł legalizację małżeństw osób tej samej płci. Publicznie swoje poparcie ogłosili także: byli prezydenci Bill Clinton[393] i Jimmy Carter[394], byli wiceprezydenci Dick Cheney[395] i Al Gore[396], ówczesny wiceprezydent Joe Biden[397] oraz byłe pierwsze damy Laura Bush[398] i Hillary Clinton[399]. Były prezydent George H.W. Bush i jego żona Barbara byli świadkami na ceremonii ślubnej dwóch lesbijek, ale żadne z nich publicznie nie poparło małżeństw jednopłciowych[400].

Massachusetts

W Massachusetts małżeństwa par tej samej płci zostały zalegalizowane 18 listopada 2003 na mocy decyzji Sądu Najwyższego Massachusetts w sprawie Goodridge przeciw Departamentowi Zdrowia Publicznego[401]. Orzeczenie weszło w życie 17 maja 2004.

Iowa

30 sierpnia 2007 sąd hrabstwa Polk stanu Iowa wydał wyrok, w którym stwierdził, iż ograniczenie instytucji małżeństwa cywilnego dla par osób tej samej płci jest naruszeniem Konstytucji. Sprawę sądową wniosło i wygrało 6 par homoseksualnych domagających się możliwości zawarcia związków małżeńskich[402]. Mniej niż 24 godziny później doszło do zawarcia pierwszego małżeństwa w historii stanu Iowa przez parę dwóch gejów Seana Fritza oraz Tima McQuillana. Jak się później okazało, para ta jako jedyna uzyskała status małżeństwa, gdyż śluby par osób tej samej płci zostały wstrzymane do czasu zajęcia stanowiska w tej sprawie przez Sąd Najwyższy Iowa[403]. 3 kwietnia 2009 Sąd Najwyższy stanu Iowa podtrzymał decyzję sądu niższej instancji, legalizując małżeństwa jednopłciowe na terenie stanu.

Kalifornia
Para gejów trzymających się za ręce podczas marszu poparcia małżeństw osób tej samej płci w San Francisco w 2004.

7 września 2007 senat stanu Kalifornia uchwalił ustawę legalizującą małżeństwa osób tej samej płci, jednakże 12 października tego samego roku, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, ustawa została zawetowana przez gubernatora stanu Schwarzeneggera[404], wywodzącego się z Partii Republikańskiej, który już poprzednio zawetował podobną ustawę w 2005.

15 maja 2008 Sąd Najwyższy Kalifornii wydał orzeczenie, w którym stwierdził, iż ograniczanie małżeństwa do związku kobiety i mężczyzny jest dyskryminacją i narusza konstytucję stanu, w ten sposób legalizując małżeństwa osób tej samej płci w Kalifornii. Orzeczenie weszło w życie 14 czerwca 2008[405][406].

Jesienią 2008, przy okazji wyborów prezydenckich, przeprowadzono referendum (Proposition 8) w tej sprawie. Wyborcy zadecydowali o przywróceniu zakazu zawierania małżeństw osób tej samej płci.

W sierpniu 2010 Federalny Sąd Północnego Dystryktu Kalifornii ogłosił wyrok uznający konstytucyjną nielegalność referendum Proposition 8 z 2008. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że Konstytucja USA, zapewniając równą ochronę praw obywateli, nie pozwala na prawne dyskryminowanie jednej grupy obywateli przez inna grupę. Sędzia Walker w uzasadnieniu wyroku powiedział m.in.: „W interesie państwa nie leży forsowanie prywatnych moralnych lub religijnych wierzeń bez uzasadnienia świeckiego celu i powodu”[407].

12 sierpnia 2010 decyzją sądu federalnego w San Francisco zapowiedziano przywrócenie małżeństw osób tej samej płci od 18 sierpnia 2010[408]. 16 sierpnia 2010 sąd apelacyjny zawiesił wykonanie wyroku do czasu rozpatrzenia apelacji.

Od 26 czerwca 2013 w stanie Kalifornia małżeństwa jednopłciowe są ponownie legalne.

Connecticut

10 października 2008 Sąd Najwyższy stanu Connecticut orzekł, że pary tej samej płci powinny mieć prawo zawierać małżeństwa. Sąd orzekł, że pary homoseksualne nie mogą być obiektem dyskryminacji i powinny posiadać takie same prawa jak małżeństwa heteroseksualne[409][410].

Niełatanie luk prawnych

Indie

Prawo cywilne w Indiach jednoznacznie nie zabrania małżeństw jednopłciowych. Co najmniej jedna para lesbijek pobrała się wykorzystując lukę w prawie[411]. Legalizację małżeństw jednopłciowych popiera Partia Zwyczajnego Człowieka[164].

Wyroki sądowe

Australia

12 października 2013 parlament Australijskiego Terytorium Stołecznego zezwolił na zawieranie związków małżeńskich w tym stanie. Prawo nie dotyczyło jedynie mieszkańców Canberry, ale całego państwa[412]. Jednakże 12 grudnia 2013 Australijski Sąd Najwyższy cofnął obowiązujące prawo i unieważnił 27 zawartych małżeństw homoseksualnych[413].

RPA

30 listopada 2004 roku najwyższy sąd apelacyjny RPA orzekł, iż definicję małżeństwa należy rozszerzyć na pary tej samej płci. W odpowiedzi ówczesny rząd wniósł apelację od tej decyzji. 1 grudnia 2005 apelacja została odrzucona przez Sąd Konstytucyjny RPA, który podtrzymał swoje orzeczenie i dał rok na rozszerzenie definicji małżeństwa. 14 listopada 2006 parlament RPA zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci.

Nepal

22 grudnia 2007 Sąd Najwyższy Nepalu nakazał rządowi tego kraju dopilnowanie przestrzegania obecnie obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących mniejszości seksualnych i przyjęcie nowych regulacji dotyczących tej materii. Sąd Najwyższy wezwał m.in. do przestudiowania praw dotyczących małżeństw osób tej samej płci w innych krajach, aby przyjąć odpowiednie uregulowania w państwie[414][415]. 17 listopada 2008 Sąd Najwyższy nakazał legalizację małżeństw osób tej samej płci[416].

Brazylia

Prawo do zawarcia małżeństwa przysługuje wszystkim parom jednopłciowym w Brazylii na mocy orzeczenia brazylijskiej Narodowej Rady Sprawiedliwości z 14 maja 2013, zgodnie z którym brazylijskie urzędy stanu cywilnego nie mogą odmawiać udzielenia ślubu parom homoseksualnym[417].

Stany Zjednoczone

26 czerwca 2015 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w wyroku w sprawie Obergefell v. Hodges uznał zakaz małżeństw osób tej samej płci, jaki obowiązywał w niektórych stanach, za niezgodny z konstytucją[418].

Kolumbia

28 kwietnia 2016 kolumbijski Sąd Najwyższy wydał wyrok, zgodnie z którym małżeństwa osób tej samej płci stały się w Kolumbii legalne. W orzeczeniu napisano: „wszyscy ludzie mają wolność samodzielnego wyboru i założenia rodziny w zgodzie z własną orientacją seksualną [...] korzystając z równego traktowania na mocy konstytucji i prawa”[419].

Tajwan

24 maja 2017 sąd konstytucyjny Tajwanu wydał wyrok, w którym uznał przepis kodeksu cywilnego dopuszczający wyłącznie małżeństwa osób przeciwnej płci za niezgodny z Konstytucją. Sąd dał parlamentowi dwa lata na wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych. W przypadku niewprowadzenia takich zmian pary tej samej płci uzyskają prawo do zawarcia małżeństwa poprzez złożenie w urzędzie stanu cywilnego stosownego oświadczenia podpisanego przez co najmniej dwóch świadków[420].

Psychologia

Małżeństwa osób tej samej płci są szczęśliwsze, niż osób różnej płci, według badania opublikowanego w 2019 r.[421][422], potwierdzającego wnioski badania związków w Australii i Wielkiej Brytanii[423][424]. W małżeństwach osób tej samej płci rzadziej, niż w małżeństwach heteroseksualnych, pojawiają się napięcia, niezrozumienia i rozgoryczenie[421][422].

Znane małżeństwa osób tej samej płci

Jóhanna Sigurðardóttir (druga z prawej) z żoną Jóníną Leósdóttir (po lewej) podczas spotkania z Barbarą i Danilo Türkami.

W wykazie uwzględniono pierwsze małżeństwa osób tej samej płci w danym kraju oraz związki osób opisanych na Wikipedii:

Zobacz też

Przypisy

  1. Rhode Island – kolejny stan z równością małżeństw. replika-online.pl, 2013-04-26. [dostęp 2013-07-10].
  2. Mendos LR: State-Sponsored Homophobia 2019. International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association, marzec 2019. [dostęp 2019-06-12].
  3. 立法院三讀通過「司法院釋字第七四八號解釋施行法草案」,保障權益、尊重差異. Ministry of Justice, 2019-05-17. [dostęp 2019-06-12].
    . • 制定司法院釋字第七四八號解釋施行法. Office of the President, Republic of China (Taiwan), 2019-05-22. [dostęp 2019-06-12].
  4. Pleno de la Corte Constitucional conoció los casos 10-18-CN y 11-18-CN, sobre matrimonio igualitario. Corte Constitucional del Ecuador, 2019-06-12. [dostęp 2019-06-13].
  5. Good Morning America, All of the countries where same-sex marriage is legal, Good Morning America [dostęp 2020-08-09] (ang.).
  6. Chile zalegalizowało małżeństwa jednopłciowe z prawem do adopcji dzieci, Noizz, 8 grudnia 2021 [dostęp 2022-06-14] (pol.).
  7. Slovenia Legalises Same-Sex Marriage, Adoptions, www.total-slovenia-news.com [dostęp 2022-07-25] (ang.).
  8. Szwajcaria od 1 lipca 2022 r. zalegalizuje małżeństwa jednopłciowe, forsal.pl, 17 listopada 2021 [dostęp 2022-06-14] (pol.).
  9. Same-sex couple marries legally under tribal law, kswo.com [dostęp 2020-08-09] (ang.).
  10. Inter-American court backs same-sex marriage, „BBC News”, 10 stycznia 2018 [dostęp 2020-08-09] (ang.).
  11. Obergefell v. Hodges, 576 U.S. ___ (2015), Justia Law [dostęp 2020-08-09] (ang.).
  12. Dictionaries take lead in redefining modern marriage, „The Washington Times” [dostęp 2019-06-26] (ang.).
  13. A.B.A. Journal, Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed, ABA Journal [dostęp 2019-06-26] (ang.).
  14. Colin Spence: Homosexuality: A History. Fourth Estate, 1996. ISBN 1-857-024478.
  15. Margherita Mussi: Earliest Italy: An Overview of the Italian Paleolithic and Mesolithic. Kluwer Academic Publishers, 2002, s. 340, 343–344.
  16. Lauren E. Talalay: The Gendered Sea: Iconography, Gender, and Mediterranean Prehistor. Blackwell, 2005, s. 130–148.
  17. a b Robin Darling Young: Gay Marriage: Reimagining Church History. [dostęp 2014-01-12].
  18. a b Jordan, Mark D.: Blessing Same-Sex Unions: The Perils of Queer Romance and the Confusions of Christian Marriage. University of Chicago Press, 2005, s. 134. ISBN 0-226-41033-1.
  19. Justinian Novels 77, 144.
  20. M. Hyamson, ed. and tr., Mosaicarum et romanarum legum collatio, London 1913 (reprint Buffalo, 1997), pp. Hyamson, ed and tr, Mosaicarum et romanarum legum collatio, London 1913 (reprint Buffalo, 1997), s. 82–83. (Coll. leg. mos. et rom. 5.3.1-2) (Coll. leg mos. Et Roman 5.3.1-2).
  21. IMPERATORIS THEODOSII CODEX liber nonus., ancientrome.ru [dostęp 2019-07-15].
  22. Imperial Laws and Letters Involving Religion.
  23. Kodeks Teodozjański 9.8.3: „When a man marries and is about to offer himself to men in womanly fashion (quum vir nubit in feminam viris porrecturam), what does he wish, when sex has lost all its significance; when the crime is one which it is not profitable to know; when Venus is changed to another form; when love is sought and not found? We order the statutes to arise, the laws to be armed with an avenging sword, that those infamous persons who are now, or who hereafter may be, guilty may be subjected to exquisite punishment. (ang.).
  24. M.J.A: El primer matrimonio homosexual de Galicia se ofició en 1061 en Rairiz de Veiga. 27 lutego 2011.
  25. El primer matrimonio gay en España. 8 czerwca 2006. [dostęp 2007-05-20]. (hiszp.).
  26. Manuel Rivas: Sae da sombra a poesía amatoria de Blanco Amor. 9 marca 2007. [dostęp 2007-06-17]. (hiszp.).
  27. There were secret same-sex weddings in the 16th century, PinkNews – Gay news, reviews and comment from the world’s most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 13 stycznia 2017 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  28. Ruth loved Naomi as Adam loved Eve. wouldjesusdiscriminate.org. [dostęp 2013-07-10]. (ang.).
  29. Landazuri, Margaret. „The Bostonians”. 50 Years of Merchant-Ivory. Turner Classic Movies. Retrieved January 2, 2014.
  30. Dorota Majka-Rostek: Związki homoseksualne. Studium socjologiczne. Warszawa: 2008, s. 54–55.
  31. CBSnews, Gay Marriage Goes Dutch, www.cbsnews.com, 1 kwietnia 2001 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  32. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Burgerlijk Wetboek BES Boek 1, wetten.overheid.nl [dostęp 2019-07-15] (niderl.).
  33. Proposition de loi ouvrant le mariage à desvpersonnes de même sexe et modifiant certaines dispositions du Code civil, www.senaat.be [dostęp 2019-07-15].
  34. LEY 13/2005, de 1 de julio, por la que se modifica el Código Civil en materia de derecho a contraer matrimonio.
  35. Government Bill (House of Commons) C-38 (38-1) – Royal Assent – Civil Marriage Act – Parliament of Canada, www.parl.ca [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  36. Civil Union Act, 2006. info.gov.za. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-10)]..
  37. Omgjøring av registrert partnerskap til ekteskap.
  38. Gays Win Marriage Rights.
  39. Mexico City law allowing same-sex unions takes effect.
  40. Matrimonio gay celebra su unión en QRoo.
  41. Coahuila approves same-sex marriage, 2 września 2014 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  42. Mexican state to allow same-sex marriage, washingtonblade.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  43. Periodioco Oficial. sggnay.gob.mx. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-17)]..
  44. Acata Congreso resolución de SCJN sobre matrimonios igualitarios.
  45. Same-sex marriages now legal in Campeche, The Yucatan Times, 13 maja 2016 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  46. Colima aprueba matrimonio igualitario.
  47. Ahora sí, Michoacán entre los 8 estados que permiten matrimonios igualitarios, Revolución 3.0 – Noticias, 23 czerwca 2016 [dostęp 2019-07-15] (hiszp.).
  48. Aprueba Morelos matrimonio igualitario, www.reforma.com [dostęp 2019-07-15].
  49. Celebran primera boda igualitaria en Chiapas, eluniversal.com.mx [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-02] (hiszp.).
  50. Flash – Mexico’s top court allows same-sex marriage in Puebla state – France 24, france24.com [dostęp 2018-03-29] (ang.).
  51. Matrimonio Igualitario una REALIDAD en Baja California. – AlfaMedios. [dostęp 2017-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-06)]. (hiszp.).
  52. Avala Oaxaca matrimonio igualitario sin amparo | ORO :: Organización Radiofónica de Oaxaca, www.ororadio.com.mx [dostęp 2019-05-29] (hiszp.).
  53. Legalizan matrimonio igualitario en Nuevo León, elsiglodedurango.com.mx [dostęp 2019-02-21] (hiszp.).
  54. Suprema Corte declara inconstitucional negar matrimonio gay en Aguascalientes | Desastre MX, desastre.mx [dostęp 2019-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-18] (hiszp.).
  55. Periódico Oficial del Estado publica reformas sobre matrimonio igualitario, pulsoslp.com.mx [dostęp 2019-05-29] (hiszp.).
  56. Reconocen matrimonio igualitario, www.eluniversal.com.mx [dostęp 2019-05-31] (hiszp.).
  57. Publica Boletín Oficial del Gobierno de BCS reformas que permite Matrimonio entre personas del mismo sexo – Diario El Independiente, www.diarioelindependiente.mx [dostęp 2019-07-11] (hiszp.).
  58. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2019-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-18)].
  59. https://www.elsoldetlaxcala.com.mx/local/es-una-realidad-el-matrimonio-igualitario-en-tlaxcala-se-convierte-en-el-estado-22-si-al-matrimonio-civil-estado-22-derechos-humanos-reforma-codigo-civil-6109495.html
  60. https://www.noroeste.com.mx/culiacan/congreso-de-sinaloa-aprueba-matrimonio-igualitario-XM1068752
  61. https://www.razon.com.mx/estados/sonora-aprueba-matrimonio-igualitario-son-24-estados-452736
  62. https://www.diariodequeretaro.com.mx/local/queretaro-aprueba-matrimonio-igualitario-bodas-gay-homosexuales-comunidad-lgbt-lesbianas-7246121.html
  63. https://www.infobae.com/america/mexico/2021/12/20/guanajuato-uno-de-los-estados-mas-conservadores-ya-legalizo-el-matrimonio-igualitario/
  64. http://periodicooficial.zacatecas.gob.mx/visualizar/5f1f5099-0ed1-4b67-a2b0-9514baa53780;1.2
  65. https://www.marcrixnoticias.com/yucatan-ya-es-legal-el-matrimonio-igualitario-publican-decreto-oficial/
  66. https://veracruz.lasillarota.com/estados/tras-reforma-se-celebra-primer-matrimonio-igualitario-en-veracruz/659663
  67. https://www.infobae.com/america/mexico/2022/09/19/matrimonio-igualitario-en-durango-ya-es-oficial-personas-del-mismo-sexo-podran-casarse-sin-necesidad-de-amparos/
  68. https://mexicodailypost.com/2022/10/21/same-sex-marriage-has-been-approved-in-tabasco/
  69. https://la-lista.com/derechos-humanos/2022/09/27/matrimonio-igualitario-avanza-en-edomex-comisiones-del-congreso-lo-aprueban-y-pasa-al-pleno
  70. Permitidas, las bodas gay en Zihuatanejo | Despertar de la costa, despertardelacosta.info [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-09] (hiszp.).
  71. Lei Nº9/2010 de 31 de Maio – Permite o casamento civil entre pessoas do mesmo sexo. portugalgay.pt. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-25)]..
  72. Lög um breytingar á hjúskaparlögum og fleiri lögum og um brottfall laga um staðfesta samvist (ein hjúskaparlög).
  73. MATRIMONIO CIVIL.
  74. Lov om ændring af lov om ægteskabs indgåelse og opløsning, lov om ægteskabets retsvirkninger og retsplejeloven og om ophævelse af lov om registreret partnerskab.
  75. Ullormut oqaluuserisassat. inatsisartut.gl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-26)]..
  76. Same sex couples can now officially marry in Greenland.
  77. Same-sex marriage legalised in the Faroe Islands, faroeislands.fo [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  78. judicial panel clears way for gay marriage.
  79. LOI n° 2013-404 du 17 mai 2013 ouvrant le mariage aux couples de personnes de même sexe.
  80. Ley Nş 19.075 MATRIMONIO IGUALITARIO. www0.parlamento.gub.uy. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)]..
  81. Marriage (Definition of Marriage) Amendment Act 2013.
  82. Eddie Buckle & Thomas Penny: Same-Sex Marriage Becomes Legal in England and Wales. Bloomberg.com, 17 lipca 2013. [dostęp 2013-07-18]. (ang.).
  83. Same sex marriage becomes law. Gov.uk, 17 lipca 2013. [dostęp 2013-07-18]. (ang.).
  84. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  85. Secretary of State Julian Smith signs regulations introducing same-sex marriage to Northern Ireland – BelfastTelegraph.co.uk, www.belfasttelegraph.co.uk [dostęp 2020-01-05] (ang.).
  86. First same-sex wedding takes place on Isle of Man, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  87. Guernsey approves same-sex marriage – Telegraph, www.telegraph.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  88. Same-sex marriage legalised in Alderney | Channel – ITV News, itv.com [dostęp 2018-06-17] (ang.).
  89. Sark becomes last British Isle to allow same-sex marriage – BBC News, www.bbc.com [dostęp 2020-01-05] (ang.).
  90. Amended marriage law on track for July, gov.je [dostęp 2018-06-17] (ang.).
  91. Gay couple become first to get married on British military base in Cyprus | Metro News, metro.co.uk [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  92. The Overseas Marriage (Armed Forces) Order 2014, www.legislation.gov.uk [dostęp 2019-07-15].
  93. Visitors | Government of South Georgia & the South Sandwich Islands, gov.gs [dostęp 2018-01-24] (ang.).
  94. Pacific’s tiny Pitcairn Island legalises same-sex marriage – Yahoo News, news.yahoo.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-16] (ang.).
  95. Getting married in Antarctica – GOV.UK, gov.uk [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
  96. Gibraltar approves same-sex marriage, PinkNews – Gay news, reviews and comment from the world’s most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 26 października 2016 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  97. https://www.gaytimes.co.uk/life/st-helena-just-legalised-sex-marriage/
  98. Exclusive: Falkland Islands introduces full marriage equality, PinkNews – Gay news, reviews and comment from the world’s most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 12 kwietnia 2017 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  99. Bermuda top court reverses government’s gay marriage ban – Reuters, www.reuters.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  100. Małżeństwa jednopłciowe w Luksemburgu od 1 stycznia 2015. chronicle.lu. [dostęp 2014-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-28)]. (ang.).
  101. Mark Morgenstein, First same-sex wedding in Ireland, CNN [dostęp 2019-07-15].
  102. Hugh O’Connell, Ireland has voted Yes to same-sex marriage, TheJournal.ie [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  103. Guam Just Recognized Gay Marriage & It’s The First US Territory To Do So – But Won’t Be The Last, Bustle [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  104. Puerto Rico Approves Marriage Equality Following SCOTUS Ruling, Latin Post, 27 czerwca 2015 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  105. Puerto Rico’s ban on same-sex marriage struck down, PinkNews – Gay news, reviews and comment from the world’s most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 8 lipca 2015 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  106. Governor to order agencies to comply with decision, Washington Blade: Gay News, Politics, LGBT Rights, 1 lipca 2015 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  107. Junhan B. Todiño, Apatang officiates first same-sex marriage on Saipan, Marianas Variety [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  108. Colombia’s highest court paves way for gay marriage, Gay Star News, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  109. ThGuardian, Finland legalises gay marriage, theguardian.com, 28 listopada 2014 [dostęp 2019-07-15] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-28].
  110. Malta z równością małżeńską! – Głosami 66 do 1, queer.pl [dostęp 2019-07-15] (pol.).
  111. Kate Connolly, German parliament votes to legalise same-sex marriage, „The Guardian”, 30 czerwca 2017, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  112. Same-sex marriage officially signed into law in Australia – BBC News, bbc.com [dostęp 2017-12-11] (ang.).
  113. Austria just legalised gay marriage, The Independent, 5 grudnia 2017 [dostęp 2019-07-15] (ang.).
  114. Tajwan legalizuje małżeństwa tej samej płci. Jako pierwszy kraj w Azji – Polityka – rp.pl, www.rp.pl [dostęp 2019-05-31] (pol.).
  115. Same-sex marriage approved by Ecuador′s highest court | News | DW | 13.06.2019, www.dw.com [dostęp 2019-06-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-17] (ang.).
  116. Matrimonio igualitario será legal en Costa Rica a partir del 26 de mayo del 2020, delfino.cr [dostęp 2019-05-29] (hiszp.).
  117. https://www.t13.cl/noticia/nacional/presidente-pinera-promulga-ley-matrimonio-igualitario-es-dia-historico-09-12-2021
  118. https://www.bbc.com/news/world-europe-58696604
  119. Slovenia becomes first post-communist country to legalise same-sex marriage and adoption. Euronews, 5 października 2022. [dostęp 2022-10-05]. (ang.).
  120. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-63035426
  121. https://www.gaytimes.co.uk/life/tiny-european-states-play-catch-up-on-lgbtq-equality/
  122. Estonia takes one step closer to legalising same-sex marriage.
  123. Estland erkennt Ehe an.
  124. MTÜ: kohus kohustas maavalitsust samasooliste abielu registreerima.
  125. PanARMENIAN.Net – Mobile, panarmenian.net [dostęp 2017-07-13].
  126. Japanese tech giant Panasonic to 'recognise' same-sex marriages despite lack of legal status, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  127. Panasonic uzna małżeństwa jednopłciowe: Do równości przez biznes?
  128. Panasonic Says It Will Treat Gay Unions As Equivalent to Marriage as Japan Strides Toward LGBT Equality – Towleroad Gay News, www.towleroad.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  129. Paweł Knut, Agata Kwaśniewska, Jakub Lendzion, Związki osób tej samej płci w Europie, 2015, ISBN 978-83-933619-5-3.
  130. Love is a Human Right.
  131. Zgodnie z tłumaczeniem tekstu ang.: Men and women of marriageable age have the right to marry and to found a family, according to the national laws governing the exercise of this right. W tekście fr.: mężczyzna i kobieta w wieku małżeńskim mają prawo ... (A partir de l'âge nubile, l’homme et la femme ont le droit de se marier et de fonder une famille selon les lois nationales régissant l’exercice de ce droit).
  132. Np. w sprawie Rees przeciw Zjednoczonemu Królestwu z 17 października 1986.
  133. Schalk and Kopf v. Austria.
  134. Gas and Dubois v. France.
  135. Hämäläinen v. Finland, przekład polski.
  136. Chapin and Charpentier v. France.
  137. Orlandi and Others v Italy, Orlandi i inni przeciwko Włochom.
  138. Juliet Joslin, Jennifer Rowan, Margaret Pearl and Lindsay Zelf v. New Zealand.
  139. Coman and Others v Inspectoratul General pentru Imigrări and Ministerul Afacerilor Interne, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprawozdanie roczne 2018 s. 20–21.
  140. UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage.
  141. Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter motion.
  142. Prof. Łętowska: małżeństwa jednopłciowe można wprowadzić bez zmiany konstytucji.
  143. Polak chciał poślubić Hiszpana. Warszawski sąd się nie zgodził.
  144. Joanna Kozyra, Konstytucyjny model małżeństwa (art. 18 Konstytucji RP), „Studenckie Zeszyty Naukowe”, 17 (24), 2015, s. 17, DOI10.17951/szn.2014.17.24.17, ISSN 1506-8285 [dostęp 2019-06-02] (pol.).
  145. Zgodnie z art. 107 ust. 3 ustawy o aktach stanu cywilnego z 28 listopada 2014 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1681): Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia dokonania transkrypcji, jeżeli [...] byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
  146. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 stycznia 2019 r. w sprawie ze skargi na decyzję Wojewody Mazowieckiego w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru stanu cywilnego aktu małżeństwa. WSA powołał się na wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z 28 lutego 2018 uznający za niedopuszczalne zarejestrowanie w Polsce małżeństwa zawartego przez osoby tej samej płci.
  147. Historyczne orzeczenie sądu. Konstytucja nie zabrania małżeństw jednopłciowych, oko.press, 11 lutego 2019 [dostęp 2019-02-12] (pol.).
  148. Problem z transkrypcją aktu urodzenia. NSA: Rodzicami mogą być tylko matka i ojciec, Uchwała 7 sędziów NSA w sprawie transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka.
  149. SUBJECT MATTER OF THE CASE, European Court of Human Rights [dostęp 2022-07-22] (ang.).
  150. Конституція України, Konstytucja Ukrainy.
  151. Marriage (Same Sex Couples) Act 2013.
  152. Tekst jednolity ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359).
  153. Reopening of an old topic triggers fresh debates on gay marriages in Albania.
  154. (kat.)http://www.bondia.ad/politica/da-rebutja-el-text-del-ps-sobre-el-matrimoni-gai-i-en-fa-un-dalternatiu.
  155. PanARMENIAN.Net – Mobile, www.panarmenian.net [dostęp 2019-05-29].
  156. a b c d e f Inter-American Court of Human Rights orders 20 countries to recognize same-sex marriage, www.dailykos.com [dostęp 2019-06-17].
  157. Bulgarian Court Backs Same-sex Couple’s EU Residence Rights, www.voanews.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  158. (chiń.)http://news.sina.com.cn/c/2006-03-05/10278364854s.shtml.
  159. ‘Giant step forward for equality’ in Hong Kong as same-sex couples win right to spousal visas in Court of Final Appeal | South China Morning Post, www.scmp.com [dostęp 2019-06-17] (ang.).
  160. Montenegro Plans to Legalise Gay Marriages | Balkan Insight, www.balkaninsight.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  161. Czech Republic fails to vote on same-sex marriage, puts it off for later session, www.gaystarnews.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  162. CCPR Centre sur Twitter: „#Estonia🇪🇪 at #HRCttee: Supreme Court will rule on legality of #LGBT🏳️‍🌈#MarriageEquality in the coming months...”, twitter.com [dostęp 2019-06-17] (fr.).
  163. SC sets oral arguments on same-sex marriage | ABS-CBN News, news.abs-cbn.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  164. a b India ‘party of the people’ promises to legalize gay sex, marriage.
  165. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  166. A Move to Recognize Same-Sex Marriage in Japan Reveals Hidden Prejudices.
  167. Bloomberg – Are you a robot?, www.bloomberg.com [dostęp 2019-06-17].
  168. https://ilga.org/downloads/HRC41_UPR_Outcome_Cambodia.pdf
  169. https://web.archive.org/web/20170116173216/http://www.lsm.lv/en/article/societ/society/supreme-court-rules-same-sex-marriage-request-will-be-considered.a184891/
  170. a b c Inter-American Court of Human Rights orders 20 countries to recognize same-sex marriage, www.dailykos.com [dostęp 2019-06-15].
  171. https://web.archive.org/web/20190616082433/https://pahichan.com/govt-to-introduce-special-laws-to-address-the-same-sex-marriage/.
  172. Panamá acoge a la opinión de Corte IDH sobre matrimonio gay, laestrella.com.pa [dostęp 2019-05-29] (hiszp.).
  173. Blogdelimagay.blogspot.ch/2017/02/se-presento-proyecto-de-ley-de.html.
  174. https://web.archive.org/web/20150626185616/http://paradarownosci.eu/12-postulatow-parady-rownosci.
  175. Polskie Radio Online.
  176. Nierówność małżeńska w Polsce: Miłość Nie Wyklucza zaprasza na debatę.
  177. BODNAR, SEARS, LEGIERSKI, LISICKI: Małżeństwa par jednopłciowych. Nowy etap?, kulturaliberalna.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  178. „Dlaczego nie małżeństwa? Sąd nad homofobią” – Ruch LGBT – portal informacyjny les, gej, bi, trans, ruchlgbt.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  179. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  180. http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1535159,1,poczatek-debaty-nad-malzenstwami-dla-wszystkich.read Początek debaty nad “małżeństwami dla wszystkich”. Polak pójdzie śladami Francuza.
  181. http://wyborcza.pl/1,76842,14759584,Malzenstwa_homoseksualne___a_dlaczego_nie__DZIS_DEBATA_.html Małżeństwa homoseksualne – a dlaczego nie [DZIŚ DEBATA].
  182. SN nie ułatwi zawarcia ślubu gejom.
  183. Osoby LGBT dalej będą miały problem z uzyskaniem z USC zaświadczenia o stanie wolnym Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,76842,16778748,Osoby_LGBT_dalej_beda_mialy_problem_z_uzyskaniem_z.html#ixzz3qZBNzZj6.
  184. Małżeństwa homoseksualne zawarte za granicą będą legalne w Polsce?
  185. Romania to Consult With European Court Over Same-Sex Marriage Case, www.nbcnews.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  186. Same-sex Marriage Lawsuit Filed in El Salvador | The Perchy Bird, theperchybird.wordpress.com [dostęp 2019-05-29] (ang.).
  187. a b https://web.archive.org/web/20180612140342/http://lgbtweekly.com/2014/04/10/thai-marriage-equality-bill-unable-to-proceed-due-to-political-crisis/.
  188. ILGA-Europe.
  189. Blabbeando: Venezuelan LGBT advocates and allies launch major marriage equality effort, blabbeando.blogspot.com [dostęp 2020-07-09].
  190. Cayman Islands appeal court grants stay in same-sex marriage case – Caribbean News Now, www.caribbeannewsnow.com [dostęp 2019-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-28] (ang.).
  191. Vietnamese lawmakers back down on giving rights to same-sex couples.
  192. Italian court recognises gay couple as married for first time – Telegraph, www.telegraph.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  193. Por. Środa M. (2006) Indywidualizm i jego krytycy. Aletheia, http://kobiety-kobietom.com/feminizm/art.php?art=3588.
  194. Schmalz, J. (1993). Poll finds an even split on homosexuality’s cause. „New York Times”, s. 11.
  195. a b c d Should Gay Marriage Be Legal?, gaymarriage.procon.org [dostęp 2019-06-10].
  196. Równość małżeńska. Przewodnik dla początkujących, wyd. drugie poprawione, Warszawa: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, 2017, ISBN 978-83-942455-6-6.
  197. Heterosexism + Homophobia |LGBT |CWRU – Lesbian Gay Bisexual Transgender Center – Case Western Reserve University.
  198. a b 8 Moral and Social Arguments for Gay Marriage, atheism.about.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  199. Gay Marriage – ProCon.org. gaymarriage.procon.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)]..
  200. Sexual orientation discrimination | nidirect, www.nidirect.gov.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  201. https://web.archive.org/web/20141011125137/http://www.hrc.org/resources/entry/spousal-benefits-recognizing-same-sex-spouses-for-benefits-programs.
  202. https://web.archive.org/web/20150122024316/http://gaymarriage.procon.org/sourcefiles/American-Bar-Association-gay-marriage.pdf.
  203. a b c James Obergefell, et al. v. Richard Hodges.
  204. The nature of marriage is that, through its enduring bond, two persons together can find other freedoms, such as expression, intimacy, and spirituality. This is true for all persons, whatever their sexual orientation.
  205. The history of marriage is one of both continuity and change. That institution–even as confined to opposite-sex relations–has evolved over time. For example, marriage was once viewed as an arrangement by the couple’s parents based on political, religious, and financial concerns; but by the time of the Nation’s founding it was understood to be a voluntary contract between a man and a woman.
  206. Same-sex marriage and equality |The Psychologist.
  207. http://people.virginia.edu/~cjp/articles/p04.pdf.
  208. The nature of injustice is that we may not always see it in our own times.
  209. Polskie Radio Online.
  210. Prawa par tej samej płci w Polsce – Miłość Nie Wyklucza, mnw.org.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
  211. O co chodzi w równości małżeńskiej? – Miłość Nie Wyklucza, mnw.org.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
  212. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  213. a b Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  214. George Perlov i inni, Argumenty ekonomiczne przemawiające za inkluzją osób LGBT+ w Europie Środkowo-Wschodniej Węgry, Polska, Rumunia i Ukraina, 2021, s. 29.
  215. „Dziesięć mitów prawnych gejów i lesbijek – polemika”, 2005, homiki.pl.
  216. Edwin Bendyk, Jacek Żakowski: Miłuj geja swego. „Polityka” 23/2005 (2507). [dostęp 2013-12-14].
  217. https://web.archive.org/web/20141212020539/http://gaymarriage.procon.org/sourcefiles/love-counts-gay-marriage-new-york-benefits.pdf.
  218. Gay Poles head for UK to escape state crackdown | World news | The Guardian, www.guardian.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  219. Polscy geje lepiej czują się w UK – Polonia Birmingham – praca w Anglii, ogłoszenia, randki, Polish comunity, bham.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  220. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.co.uk [dostęp 2020-07-09].
  221. Mitologia homoseksualizmu. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-26)].
  222. New study finds a greater church acceptance of gays and lesbians | Pew Research Center, www.pewresearch.org [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  223. Young U.S. Catholics overwhelmingly accepting of homosexuality | Pew Research Center, www.pewresearch.org [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  224. As all parties agree, many same-sex couples provide loving and nurturing homes to their children, whether biological or adopted. And hundreds of thousands of children are presently being raised by such couples. This provides powerful confirmation from the law itself that gays and lesbians can create loving, supportive families. Excluding same-sex couples from marriage thus conflicts with a central premise of the right to marry. Without the recognition, stability, and predictability marriage offers, their children suffer the stigma of knowing their families are somehow lesser.They also suffer the significant material costs of being raised by unmarried parents, relegated through no fault of their own to a more difficult and uncertain family life. The marriage laws at issue here thus harm and humiliate the children of same-sex couples.
  225. How the political fight on gay marriage is over – in 2 charts – The Washington Post.
  226. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_127_05.PDF.
  227. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  228. Same-Sex Marriage Debate and Three Reasons it Makes No Sense – Guardian Liberty Voice, guardianlv.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  229. http://www2.gvsu.edu/miller90/ANALYSIS.pdf
  230. Op-ed: Anti-Marriage Equality Arguments Are Only Getting Dumber, www.advocate.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  231. Małżeństwa gejów i lesbijek spowodują wzrost aborcji – Amerykański prawnik ostrzega rodaków – Tablica – Queer.pl.
  232. UKIP councillor blames storms and floods on gay marriage – BBC News, www.bbc.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  233. http://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1264&context=dlj
  234. http://thinkprogress.org/lgbt/2015/04/17/3647431/ten-absurd-arguments-against-marriage-equality-scotus-briefs/.
  235. Hong Kong’s gay marriage objection.
  236. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359, ze zm.
  237. Sarah MacDonald, Archbishop Martin hits out at ‘obnoxious jibes’ at gay community from ‘No’ camp, Independent.ie, 20 marca 2015 [dostęp 2019-06-10] (ang.).
  238. Katarzyna Jaworowska, Sobór 2016: Sakrament małżeństwa i jego przeszkody, orthnet.nazwa.pl, 23 lutego 2016 [dostęp 2019-06-10].
  239. Czy Biblia wypowiada się na temat małżeństw między osobami tej samej płci?. jw.org. [dostęp 2014-10-25].
  240. Kanon 1055 kodeksu prawa kanonicznego z 1983.
  241. Congreagattion for the Doctrine of the Faith; Considerations Regarding Proposals To Give Legal Recognition To Unions Between Homosexual Persons. gaymarriage.procon.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-22)]..
  242. Por. Martin Beckford: Don’t legalise gay marriage, Archbishop of York Dr John Sentamu warns David Cameron. [w:] The Telegraph [on-line]. 28 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-29].
  243. a b Of 23 Countries Surveyed, Majority (65%) in 20 Countries Support Legal Recognition of Same-Sex Unions. ipsos.com, 2015-05-29. [dostęp 2019-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-06)]. (ang.).
  244. Leszek Królikowski, „Co Bóg złączył…” – Stwierdzenie nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym, „Zawsze Wierni”, 44, 2002 [dostęp 2019-06-10] (pol.).
  245. Piotr (1927-). Gajda, Prawo małżeńskie Kościoła Katolickiego, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblios”, [cop. 2000], ISBN 83-87952-24-9, OCLC 750934624 [dostęp 2019-06-10].
  246. Holandia: 20 lat po legalizacji małżeństw LGBT okazało się, że mężczyźni tworzą najtrwalsze związki, www.national-geographic.pl [dostęp 2021-06-10] (pol.).
  247. Centraal Bureau voor de Statistiek, 20 jaar na invoering homohuwelijk 20 duizend homo-echtparen in Nederland, Centraal Bureau voor de Statistiek [dostęp 2021-06-10] (niderl.).
  248. American Anthropological Association: Statement on Marriage and the Family. [w:] www.aaanet.org [on-line]. American Anthropological Association, 26 lutego 2004. [dostęp 2011-12-28]. (ang.).
  249. Position Paper on Gay Marriage. apsa.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-11)]..
  250. Support of Legal Recognition of Same-Sex Civil Marriage.
  251. Resoluti on Sexual Orientation and Marriage.
  252. American Sociological Association: American Sociological Association Member Resolution on Proposed U.S. Constitutional Amendment Regarding Marriage. [w:] www.asanet.org [on-line]. American Sociological Association, 7 kwietnia 2004. [dostęp 2011-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 grudnia 2010)]. (ang.).
  253. For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage
  254. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  255. Postawy wobec równości małżeńskiej w Polsce, Warszawa: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, 2016, ISBN 978-83-942455-2-8.
  256. Piotr Pacewicz, Po raz pierwszy w Polsce zwolennicy jednopłciowych związków partnerskich są w większości. Może już czas, „oko.press”, 26 czerwca 2017 [dostęp 2018-06-11] (pol.).
  257. 59 proc. Polaków chce uznania małżeństw jednopłciowych zawartych za granicą. queer.pl, 2018-06-14. [dostęp 2018-07-05]. (pol.).
  258. Blog Stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza: MAŁŻEŃSTWA DLA WSZYSTKICH – małżeński coming out Miłość Nie Wyklucza, miloscniewyklucza.blogspot.com.es [dostęp 2020-07-09].
  259. https://www.facebook.com/media/set/?set=a.642400649113892.1073741831.140982409255721&type=1.
  260. Miłość Nie Wyklucza: chcemy całą rękę! – Czas na dyskusję o równości małżeńskiej? – Newsy – Queer.pl.
  261. European Court of Human Rights: The refusal to allow a woman to adopt her same-sex partner’s child was not discriminatory. marzec 2012.
  262. Thus it cannot be said that there exists any European consensus on allowing same-sex marriages. Nor is there any consensus in those States which do not allow same-sex marriages as to how to deal with gender recognition in the case of a pre-existing marriage. The majority of the member States do not have any kind of legislation on gender recognition in place. (Hämäläinen v. Finland, 74).
  263. "itemid”:%20[„001-156265”} Oliari and Others v. Italy]. [dostęp 2017-12-31].
  264. Państwo ma obowiązek respektować związki jednopłciowe zawarte za granicą – wyrok ETPC. [dostęp 2017-12-31].
  265. http://www.qrd.org/qrd/religion/zen.buddhist.perspective.on.same.sex.marriage
  266. Dalai Lama Says He Supports Gay Marriage – ABC News, abcnews.go.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  267. KEP: szacunek dla osób LGBT+ nie oznacza bezkrytycznego akceptowania ich poglądów, Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2020-08-28] (pol.).
  268. Pope: Abortion, gay marriage among world's greatest threats – USATODAY.com, usatoday30.usatoday.com [dostęp 2020-07-09].
  269. Wyborcza.pl.
  270. Church same-sex blessings across Europe « Via Integra, viaintegra.wordpress.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  271. https://web.archive.org/web/20130703213850/http://queeringthechurch.com/2011/07/22/canadian-lutherans-approve-lgbt-clergy-blessing-same-sex-marriages/.
  272. US Episcopal Church approves same-sex blessing service – BBC News, www.bbc.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  273. United Church of Christ Backs Same-Sex Marriage – The New York Times.
  274. Professorinnen und Professoren der katholischen Theologie, die das Memorandum unterzeichnet haben: – Kirche 2011: Ein notwendiger Aufbruch, www.memorandum-freiheit.de [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-19] (niem.).
  275. https://web.archive.org/web/20090125151651/http://galva108.org/hinduism.html.
  276. Homosexuality and Same – Sex Marriage in Islam, www.patheos.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  277. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.ca [dostęp 2020-07-09].
  278. Reformed Islam: Between hatred and critical thinking – Tue, May 29 2012 – The Jakarta Post, www.thejakartapost.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  279. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.co.uk [dostęp 2020-07-09].
  280. Conservative Jews approve gay wedding guidelines |Fox News.
  281. What Does Judaism Have to Say about Homosexuality, Jewish Same Sex-Marriages and Ordination? | Reclaiming Judaism, www.reclaimingjudaism.org [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  282. 12 Rituals You May See at a Jewish Wedding | ReformJudaism.org, www.reformjudaism.org [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  283. Orthodox Response to Same-Sex Marriage – OU Advocacy Center. advocacy.ou.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-01)]..
  284. ILGA: The Personal and the Political: Attitudes to LGBTI People Around the World. 2016-10. [dostęp 2017-01-29].
  285. ILGA: The Personal and the Political: Attitudes to LGBTI People Around the World. 2016-10. s. 3. [dostęp 2017-01-29].
  286. Österreich, ein Hafen der Ehe.
  287. Einstellung zur gleichgeschlechtlichen Ehe.
  288. a b c d Detailed Tables. ipsos-na.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-27)]..
  289. a b c d EUROBAROMETER 66 FIRST RESULTS.
  290. Pilarov Barometar Hrvatskog Društva – Same-sex marriages.
  291. Δημοσκόπηση: Αποδοχή ή όχι της ομοφυλοφιλίας στην Κύπρο; |News.
  292. Poll: Most Czechs for same-sex marriages. praguemonitor.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-30)]..
  293. title=Le mariage et l’adoption pour tous, un an après.
  294. Uuring: eestlased pole samasooliste kooselu registreerimise vastu.
  295. Survey finds rising support for gay marriage.
  296. 68% des Français désormais favorables au mariage pour tous et 53% à l’adoption par les couples homosexuels.
  297. Έρευνα για την ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα: Υπέρ του συμφώνου συμβίωσης το 70%, αλλά 'κατά' των υιοθεσιών.
  298. a b Enquête sur la droitisation des opinions publiques européennes.
  299. Poll finds strong support for same-sex marriage.
  300. Support for same-sex partnership in Lithuania doubles over one year.
  301. Politmonitor: Breite Mehrheit für Homo-Ehe.
  302. Heartening change in attitudes to put gay unions on political agenda.
  303. Mehrheit der Deutschen für Homo-Ehe.
  304. Anton Ambroziak, Rekordowe poparcie dla związków partnerskich i równości małżeńskiej [SONDAŻ OKO.press], oko.press, 25 lutego 2019.
  305. Portuguese Split on Same-Sex Marriage. angusreidglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-24)]..
  306. Russian Public Opinion Research Center.
  307. Večina podpira istospolne poroke, do posvojitev je zadržana.
  308. Most favor new law for gay unions: survey.
  309. “Гей-альянс Украина” публикует результаты исследования общественного мнения о восприятии ЛГБТ в украинском социуме – Гей-альянс Украина, upogau.org [dostęp 2020-07-09] (ros.).
  310. As World Pride Kicks Off in Toronto, Canada Poll Shows Strong Majority (71%) Among 15 Developed Nations Support Legal Recognition of Same-Sex Couples.
  311. Gay weddings: 'Fifth of Britons would turn down invitation' – BBC News, www.bbc.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  312. Italiani favorevoli alle unioni civili tra gay, ma divisi sulle nozze. lastampa.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-26)]..
  313. Wayback Machine.
  314. BBC, 15 lipca, 2010.
  315. Same-sex marriage law passed.
  316. Legislation to legalise same-sex marriage passed in Parliament this week has become law.
  317. Luxembourg passes same-sex marriage and adoption bill in landslide vote |The Independent.
  318. Wiktoria Beczek: Finlandia legalizuje małżeństwa jednopłciowe. Parlament przyjął obywatelski projekt.. Gazeta.pl. [dostęp 2014-11-28]. (pol.).
  319. All systems go for gender-neutral marriage in 2017. Yle.fi, 8 kwietnia 2016. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
  320. Norwegia przyjęła ustawę o małżeństwach homoseksualnych, Gazeta.pl, 11-06-2008.
  321. Norway legalises gay marriage, Pinknews.co.uk, 11-06-2008.
  322. La France reconnaît le mariage d’un couple d’hommes néerlandais.
  323. http://www.france24.com/en/france |France24 International News, podg. z 12.04.2013.
  324. Marcus Strom: Study shows same-sex marriage vote damaged LGBT mental health. sydney.edu.au, 2019-01-24. [dostęp 2019-02-18]. (ang.).
  325. Stefano Verrelli, Fiona A. White, Lauren J. Harvey, Michael R. Pulciani: Minority stress, social support, and the mental health of lesbian, gay, and bisexual Australians during the Australian Marriage Law Postal Survey. wiley.com. [dostęp 2019-02-18]. (ang.).
  326. Turnbull suggests marriage equality plebiscite may be delayed until 2017.
  327. Australians decisively support same-sex marriage, „BBC News”, 15 listopada 2017 [dostęp 2021-06-11] (ang.).
  328. Why Australia's same-sex marriage result was not a surprise, „BBC News”, 16 listopada 2017 [dostęp 2021-06-11] (ang.).
  329. wpolityce.pl: 750 tysięcy podpisów i referendum. Chorwaci zagłosują nad definicją małżeństwa. [dostęp 2013-11-02]. (pol.).
  330. POTPUNI SLUŽBENI REZULTATI DRŽAVNOG REFERENDUMA. [dostęp 2013-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-20)]. (chorw.).
  331. Oireachtas: Thirty-fourth Amendment of the Constitution (Marriage Equality) Bill 2015. [dostęp 2015-05-24]. (ang. • irl.).
  332. referendum.ie: Thirty-fourth Amendment of the Constitution (Marriage Equality) Bill 2015. [dostęp 2015-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-23)]. (ang.).
  333. AP: Slovakia to hold referendum on same-sex marriage. dailymail.co.uk, 2014-11-27. [dostęp 2015-02-08].
  334. Referendum na Słowacji: 90 proc. za zakazem małżeństw homoseksualnych, ale frekwencja zbyt niska. polskatimes.pl, 2015-02-08. [dostęp 2015-02-08].
  335. Slovakia referendum to strengthen same-sex marriage ban fails – BBC News, www.bbc.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  336. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  337. 1. „Súhlasíte s tým, aby sa manželstvom nemohlo nazývať žiadne iné spolužitie osôb okrem zväzku medzi jedným mužom a jednou ženou?”.
  338. Slovenians vote against same-sex marriage in referendum.
  339. Pope Francis Urges Repeal of Marriage Equality in Slovenia.
  340. Slovenia: A chance for equality.
  341. a b Slovenia: Marriage Equality Under Threat.
  342. Oświadczenie słoweńskiej Narodowej Komisji Wyborczej.
  343. Uradni list – Vsebina Uradnega lista, uradni-list.si [dostęp 2017-04-03].
  344. Slovenia allows same-sex marriage, but not adoption, „Reuters”, 24 lutego 2017 [dostęp 2017-04-03].
  345. Reuters, Slovenia Legalizes Same-Sex Marriage, But Not Adoption, „Huffington Post”, 24 lutego 2017 [dostęp 2017-04-03] (ang.).
  346. BBC News – Gay marriage law comes into effect in Mexico City.
  347. Incrementará turismo de reuniones en Quintana Roo |El Economista.
  348. How Mexico quietly legalised same-sex marriage.
  349. Chuck Colbert, Breaking news: DC couples obtain marriage licenses, „Bay Area Reporter”, 3 kwietnia 2010 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
  350. Fran Fifis, Rose Arce, Same-sex couples exchange vows in Massachusetts, CNN, 17 maja 2004 [dostęp 2017-03-27].
  351. Lisa W. Foderaro, Same-Sex Marriages Become Reality in Connecticut, „The New York Times”, 12 listopada 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27].
  352. awe, PAP, Pierwsze małżeństwa homoseksualne w Kalifornii, „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2008 [dostęp 2017-03-27] (pol.).
  353. Tadeusz Zawadzki, Małżeństwo to nie tylko związek kobiety i mężczyzny – uznał sąd najwyższy USA, „Gazeta Wyborcza”, 26 czerwca 2013 [dostęp 2017-03-27].
  354. Monica Davey, A Quiet Day in Iowa as Same-Sex Couples Line Up to Marry, „The New York Times”, 28 kwietnia 2009, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27].
  355. Paul Lester, Gay couples tie the knot in Vermont, „The Guardian”, 1 września 2009, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
  356. AN ACT affirming religious freedom protections with regard to marriage and prohibiting the establishment of civil unions on or after January 1, 2010.
  357. Nicholas Confessore, Michael Barbaro, New York Allows Same-Sex Marriage, Becoming Largest State to Pass Law, „The New York Times”, 24 czerwca 2011, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27].
  358. Ed Pilkington, Washington state kicks off day of gay marriages with midnight ceremonies, „The Guardian”, 9 grudnia 2012, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
  359. Abigail Curtis, Seth Koenig, B.D.N. Staff, Maine’s first married gay couple: ‘We finally feel equal’, The Bangor Daily News [dostęp 2017-03-27].
  360. WJZ, Same-Sex Marriage Ceremonies Begin In Maryland, [w:] CBS Baltimore [online], 2013 [dostęp 2017-03-27].
  361. Delaware becomes 11th state to approve same-sex marriage. wdde.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-29)]..
  362. Chafee signs same-sex marriage bills, making Rhode Island the 10th state to legalize gay marriage.
  363. Emma Margolin, Marriage equality in Minnesota: A gay-rights victory in the Midwest, [w:] MSNBC [online], 14 maja 2013 [dostęp 2017-03-27].
  364. Ed Payne, Same-sex marriages start in New Jersey, CNN, 21 października 2013 [dostęp 2017-03-27].
  365. US: Hawaii House passes same-sex marriage, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  366. New Mexico Supreme Court legalizes gay marriage – The Washington Post.
  367. Federal judge strikes down Oregon’s ban on same-sex marriage / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  368. Pa. governor announces he will not appeal same-sex marriage ruling / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  369. Illinois House passes bill to make same-sex marriage legal, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  370. Kolejny stan z równością małżeńską – Illinois na tak – Newsy – Queer.pl.
  371. a b c d e f U.S. Supreme Court denies review of gay marriage appeals from five states / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  372. a b Marriage equality now the law of the land throughout the state of Colorado / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  373. Marriage Equality In Nevada, After Federal Injunction Is Issued.
  374. [1]
  375. Same Sex marriage ban overturned in North Carolina – CBS News, www.cbsnews.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  376. Judge denies stay on rejection of Alaska's same-sex marriage ban – Anchorage Daily News, www.adn.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  377. Same-sex marriage can begin in Idaho – CNN.
  378. US: Same-sex marriages to begin in Arizona after judge strikes down ban, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  379. US: Same-sex marriage becomes legal in Wyoming, www.pinknews.co.uk [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  380. Supreme Court allows same-sex marriages to proceed in Kansas, lifting stay – The Washington Post, www.washingtonpost.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  381. Judge strikes down Montana ban on same-sex marriage.
  382. http://abcnews.go.com/US/wireStory/1st-sex-marriage-licenses-issued-south-carolina-27021819.
  383. Marriage Equality in Florida: The Various Ways It Could Play Out | New Times Broward-Palm Beach, blogs.browardpalmbeach.com [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-02].
  384. Alabama judge overturns same-sex marriage ban – CNN.
  385. U.S. judge rules Nebraska same-sex marriage ban unconstitutional – Reuters, www.reuters.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  386. https://web.archive.org/web/20130912050153/http://www.freedomtomarry.org/communities/entry/c/native-americans.
  387. Wind River tribal judge presides over first same-sex marriage, www.indianz.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  388. News, Sports, Jobs – The Mining Gazette.
  389. 1 U.S. Code § 7 – Definition of “marriage” and “spouse” | U.S. Code | US Law | LII / Legal Information Institute, www.law.cornell.edu [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  390. U.S. appeals court rules Utah same-sex marriage ban unconstitutional / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  391. http://thinkprogress.org/lgbt/2014/10/06/3576364/new-marriage-map/.
  392. What’s next for same-sex marriage after 6th Circuit court ruling? / LGBTQ Nation, www.lgbtqnation.com [dostęp 2020-07-09].
  393. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  394. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  395. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  396. Al Gore's Evolution on Same-Sex Marriage – Shadowproof, firedoglake.com [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  397. http://thinkprogress.org/lgbt/2012/05/06/478786/biden-marriage/.
  398. HuffPost is now a part of Verizon Media, www.huffingtonpost.com [dostęp 2020-07-09].
  399. https://archive.is/20130411042000/http://www.huffingtonpost.com/2013/03/18/hillary-clinton-gay-marriage_n_2900557.html.
  400. George H.W. Bush is witness at same-sex marriage in Maine. Washington Post, 2013-09-25. [dostęp 2014-08-08]. (ang.).
  401. Massachusetts Supreme Judicial Court.
  402. Metro/Region – Omaha.com. omaha.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]..
  403. Iowa Gay Marriages Abruptly Halted. 365gay.com. [dostęp 2010-12-05]. (ang.).
  404. Wayback Machine.
  405. Divided California Supreme Court legalizes same-sex marriage.
  406. Supreme Court of California S147999.
  407. The Guardian.
  408. Kalifornia bardziej tęczowa.
  409. Stan Connecticut zalegalizował małżeństwa homoseksualne.
  410. Connecticut Supreme Court. chicagotribune.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-15)]..
  411. https://web.archive.org/web/20140203064928/http://www.despardes.com/lifestyle/feb05/lesbian-marriages.htm.
  412. Powiedzieli „tak” małżeństwom gejów i lesbijek. Australijscy homoseksualiści jadą do stolicy. wysokieobcasy.pl. [dostęp 2013-12-12]. (pol.).
  413. Sąd Najwyższy Australii unieważnił małżeństwa homoseksualne. TVN24. [dostęp 2013-12-12]. (pol.).
  414. Nepal: Sąd Najwyższy nakazuje zagwarantowanie praw mniejszościom seksualnym.
  415. Hindustan Times: Nepal Supreme court directs govt to safeguard gay rights.
  416. Nepal SC approves same-sex marriage – Hindustan Times. hindustantimes.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-05)]..
  417. Marilia Brocchetto: Brazilian judicial council orders notaries to recognize same-sex marriage. CNN, 2013-05-15. [dostęp 2013-08-16]. (ang.).
  418. wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie Obergefell v. Hodges (tłumaczenie na jęz. polski).
  419. AFP: Colombia legalises same-sex marriage. Abc.net.au, 29 kwietnia 2016. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
  420. Elson Tong: Taiwan to become first Asian country to recognise gay marriage following court ruling. Hong Kong Free Press, 24 maja 2017. [dostęp 2017-05-24]. (ang.).
  421. a b Michael A. Garcia, Debra Umberson. Marital Strain and Psychological Distress in Same‐Sex and Different‐Sex Couples. „Journal of Marriage and Family”. 5 (81), s. 1253-1268, 2019-09-04. Wiley Online Library. (ang.). 
  422. a b Emma Powys Maurice: Sorry, straight people: Gay couples have happier marriages, new study confirms. pinknews.co.uk, 2020-02-14. [dostęp 2020-02-14]. (ang.).
  423. Francisco Perales, Janeen Baxter. Sexual Identity and Relationship Quality in Australia and the United Kingdom. „Family Relations”. 67 (1: Special Issue: Intersectional Variations in the Experiences of Queer Families), s. 55-69, 2018-02-21. (ang.). 
  424. Josh Jackman: Gay and lesbian couples are happier than straight couples, new study reveals. pinknews.co.uk, 2017-12-15. [dostęp 2020-02-14]. (ang.).
  425. Xavier Bettel and Gauthier Destenay say 'I do'. wort.lu. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-01)]..
  426. Congratulations! Luxembourg’s PM weds his same-sex partner.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of England.svg
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
Ulster Banner.svg
Ulster Banner is a heraldic banner taken from the former coat of arms of Northern Ireland. It was used by the Northern Ireland government in 1953-1973 with Edwardian crown since coronation of Queen Elizabeth II, based earlier design with Tudor Crown from 1924. Otherwise known as the Ulster Flag, Red Hand of Ulster Flag, Red Hand Flag.
Flag of Northern Ireland (1953–1972).svg
Ulster Banner is a heraldic banner taken from the former coat of arms of Northern Ireland. It was used by the Northern Ireland government in 1953-1973 with Edwardian crown since coronation of Queen Elizabeth II, based earlier design with Tudor Crown from 1924. Otherwise known as the Ulster Flag, Red Hand of Ulster Flag, Red Hand Flag.
Flag of the Pitcairn Islands.svg
The flag of the Pitcairn Islands, arms courtesy an e-mail from the author of xrmap and the Blue Ensign from Image:Government Ensign of the United Kingdom.svg
Flag of Gibraltar.svg
Flag of Gibraltar
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Ecuador.svg
Made by author of Xramp, first uploaded by Denelson83 as Flag of Ecuador.svg, modifications by Husunqu.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Albania.svg
Flag of Albania
Flag of the Dominican Republic.svg
The flag of the Dominican Republic has a centered white cross that extends to the edges. This emblem is similar to the flag design and shows a bible, a cross of gold and 6 Dominican flags. There are branches of olive and palm around the shield and above on the ribbon is the motto "Dios,Patria!, Libertad" ("God, Country, Freedom") and to amiable freedom. The blue is said to stand for liberty, red for the fire and blood of the independence struggle and the white cross symbolized that God has not forgotten his people. "Republica Dominicana". The Dominican flag was designed by Juan Pablo Duarte, father of the national Independence of Dominican Republic. The first dominican flag was sewn by a young lady named Concepción Bona, who lived across the street of El Baluarte, monument where the patriots gathered to fight for the independence, the night of February 27th, 1844. Concepción Bona was helped by her first cousin María de Jesús Pina.
Flag of Haiti.svg
The national and official state flag of Haiti; arms obtained from http://www.webchantier.com/. The civil flag can be found at here.
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of Thailand.svg
The national flag of Kingdom of Thailand since September 2017; there are total of 3 colours:
  • Red represents the blood spilt to protect Thailand’s independence and often more simply described as representing the nation.
  • White represents the religion of Buddhism, the predominant religion of the nation
  • Blue represents the monarchy of the nation, which is recognised as the centre of Thai hearts.
Flag of Indonesia.svg
bendera Indonesia
Flag of Jamaica.svg
Flag of Jamaica. “The sunshine, the land is green, and the people are strong and bold” is the symbolism of the colours of the flag. GOLD represents the natural wealth and beauty of sunlight; GREEN represents hope and agricultural resources; BLACK represents the strength and creativity of the people. The original symbolism, however, was "Hardships there are, but the land is green, and the sun shineth", where BLACK represented the hardships being faced.
Flag of Malaysia.svg
Flag of Malaysia – Jalur Gemilang (Stripes of Glory)
Flag of California.svg
Flag of California. This version is designed to accurately depict the standard print of the bear as well as adhere to the official flag code regarding the size, position and proportion of the bear, the colors of the flag, and the position and size of the star.
Flag of Alaska.svg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Flag of Alaska
Flag of Utah.svg
Flag of Utah. Please do not revert to the "21:58, July 26, 2011" or any earlier version, as those versions are factually inaccurate.
Flag of Guerrero.svg
Flag of Guerrero
Flag of Campeche.svg
Flag of Campeche
San Francisco pro gay marriage protest.jpg
Autor: AJ Alfieri-Crispin from San Francisco, CA, USA, Licencja: CC BY-SA 2.0
PICT0165
Flag of Durango.svg
Flag of Durango
Flag of the State of Mexico.svg
Flag of Mexico (state)
Flag of Aruba.svg
The flag of Aruba
Flag of Jalisco.svg
Official flag of Free and Sovereign State of Jalisco in accordance to the government. It uses the coat of arms which was readopted in 2013.
Flag of San Luis Potosi.svg
Flag of San Luis Potosi
Flag of Quintana Roo.svg
The official flag of Quintana Roo
Men handshake.jpg
Autor: AJ Alfieri-Crispin from San Francisco, CA, USA, Licencja: CC BY-SA 2.0
Two men in handshake during San Francisco Marriage March with banner "We all deserve the freedom to marry"
Flag of Oregon.svg
Flag of Oregon (obverse): The flag was adopted by the state on February 26, 1925.[1] The state seal was decided in 1903.[2][3]
"We Love Our Daughter and Her Wife".jpg
Autor: Marc, Licencja: CC BY-SA 2.0

I went down to City Hall on my lunch break on the first official full day that gay & lesbian couples could get married in California and took photos of various weddings taking place throughout the building.

City Hall set up designated ceremony locations all over the place in the upstairs part of the building. After a couple was officially married, they'd walk down the grand staircase together and everyone who was there would cheer and clap for them.

Many of these couples had flown in last minute from states all over the country to finally make official the committed relationships that they've been in for years and decades.

Outside City Hall were supporters with large signs delivering messages of love and support. Other people brought bouquets of flowers to give to each couple as they left the building. And several radio stations setup remote broadcasting booths there in front of City Hall. In particular, Energy 92.7 FM (the local dance station) brought cake and champagne to hand out to all the people celebrating their new lives together. There was not a single protestor.

It was really a touching event.
Flag of Guatemala.svg
The flag of Guatemala, official since 1871.
Flag of Yucatan.svg
Flag of Yucatan
Flag of Michoacan.svg
Flag of Michoacan
Flag of Guanajuato.svg

Flag of Guanajuato
Flag of Morelos.svg
Flag of Morelos
Flag of Zacatecas.svg
Flag of Zacatecas.svg
Flag of Chihuahua.svg
Flag of Chihuahua
Flag of Coahuila.svg
Flag of Coahuila
Flag of Puebla.svg
Flag of Puebla
Map of Canada, same-sex marriage, pre July 2005.svg
(c) Lokal_Profil, CC BY-SA 2.5
Canadian provinces and territories where same-sex marriage was permitted before its nationwide legalization on July 20, 2005.
Flag of Veracruz.svg
Flag of Veracruz
Jóhanna Sigurðardóttir and Jónína Leósdóttir.JPG
Autor: Stanko Gruden/STA/Predsednik Republike Slovenije, Licencja: CC0
President of Slovenia Danilo Türk and the Prime Minister of Iceland Jóhanna Sigurðardóttir with their respective wives, Barbara Miklič Türk (right) and Jónína Leósdóttir (left).
Flag of Queretaro.svg
Flag of Queretaro
Flag of Aguascalientes.svg
De facto flag of Aguascalientes
World marriage-equality laws (up to date).svg
(c) Kwamikagami, CC BY-SA 4.0
polski (pl): Sytuacja prawna małżeństw osób tej samej płci na świecie
 
Łatwo dostępne małżeństwa osób tej samej płci
 
Zarejestrowane związki partnerskie lub związki cywilne
 
Prawo lub nakaz sądowy do wdrożenia małżeństw osób tej samej płci, które nie weszły jeszcze w życie
 
Pełne uznanie małżeństw osób tej samej płci podjętych w niektórych zagranicznych jurysdykcjach
 
Ograniczone uznanie związków jednopłciowych (konkubinat)
 
Ograniczone uznawanie małżeństw osób tej samej płci za granicą (prawa pobytu)
 
Kraj podlegający międzynarodowemu orzeczeniu sądu
 
Związki osób tej samej płci nie są prawnie uznawane
Flag of Baja California Sur.svg
Flag of Baja California Sur. Shades on the coat of arms are as follows:
  • PANTONE 534 C
  • PANTONE 485 C
  • PANTONE YELLOW C
  • PANTONE 429 C
Flag of New Mexico.svg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Flag of Ascension Island.svg
Flag of Ascension Island
Flag of Sinaloa.svg
Flag of Sinaloa
Lesbian Wedding 3.jpg
Autor: Patrick Doheny, Licencja: CC BY 2.0
Lesbian wedding near English Bay.
Gay March celebrating 2005 Pride Day and Same-Sex Marriage Law in Spain.jpg
Autor:
(Original uploader= Raystorm), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Gay March celebrating 2005 Pride Day and Same-Sex Marriage Law in Spain
Flag of Hidalgo.svg
Flag of Hidalgo
Flag of Oklahoma.svg
Flag of Oklahoma, adopted in November 2006.
Flag of Guam.svg
The flag of Guam, courtesy an e-mail from the author of xrmap. Modifications by Denelson83.
Flag of Nevada.svg
Flag of the State of Nevada. The flag is described in Nevada Revised Statutes Chapter 235, Sec. 20 as follows: The body of the flag must be of solid cobalt blue. On the field in the upper left quarter thereof must be two sprays of Sagebrush with the stems crossed at the bottom to form a half wreath. Within the sprays must be a five-pointed silver star with one point up. The word “Nevada” must also be inscribed below the star and above the sprays, in a semicircular pattern with the letters spaced apart in equal increments, in the same style of letters as the words “Battle Born.” Above the wreath, and touching the tips thereof, must be a scroll bearing the words “Battle Born.” The scroll and the word “Nevada” must be golden-yellow. The lettering on the scroll must be black-colored sans serif gothic capital letters.
Flag of Nuevo Leon.svg
Flag of Nuevo Leon
Flag of Alderney.svg
Autor: Denelson83, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of Alderney
Flag of Sonora.svg
Flag of Sonora
Flag of Mexico City, Mexico.svg
Flag of Mexico City, Mexico
Wedding in New Orleans, November 11, 2017.jpg
Autor: Jami430, Licencja: CC BY-SA 4.0
Two men marry, surrounded by wedding party, in New Orleans, LA on November 11, 2017
Flag of Oaxaca.svg
State flag of Oaxaca.
Flag of Curaçao.svg
The flag of Curaçao is a blue field with a horizontal yellow stripe slightly below the midline and two white, five-pointed stars in the canton. The geometry and colors are according to the description at Flags of the World.
Flag of Baja California.svg
De facto flag of Baja California
Flag of Nayarit.svg
Flag of Nayarit
Flag of Tabasco.svg
Flag of Tabasco
Flag of Colima.svg
Flag of Colima