Maciej Gołąb

Maciej Gołąb
Data i miejsce urodzenia

25 października 1952
Lębork

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia, estetyka i teoria muzyki XIX i XX w., muzykologia
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Doktorat

30 czerwca 1981

Habilitacja

17 października 1990

Profesura

22 listopada 1999

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Wrocławski

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Maciej Gołąb (ur. 25 października 1952 w Lęborku) – polski muzykolog, prof. zwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego, od 2003 kierownik Zakładu, od 2009 roku Katedry, a w latach 2015–2020 dyrektor Instytutu Muzykologii UWr.

Życiorys

Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Lęborku, w latach 1971–76 studiował muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem Józefa Chomińskiego, Zofii Lissy i Anny Czekanowskiej. Doktoryzował się w 1981 roku na UW pod kierunkiem prof. Józefa M. Chomińskiego rozprawą Teoria i jej kompozytorskie aspekty w muzyce dwunastotonowej I połowy XX wieku (wyd. 1987). Habilitację uzyskał w 1990 roku na Wydziale Historycznym UW na podstawie pracy Chromatyka i tonalność w muzyce Chopina (wyd. polskie 1991, niem. – 1995). W 1999 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Wykładał historię i teorię muzyki w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego (1978–2003), a jako profesor wizytujący także na uniwersytetach w Bloomington i Moguncji. Jest członkiem rad redakcyjnych: kwartalnika „Muzyka” (Instytut Sztuki PAN, od 1996), półrocznika „Audiosfera. Koncepcje-badania-praktyki” (Instytut Kulturoznawstwa UWr, od 2015) oraz „The Chopin Review” / „Studia Chopinowskie” (Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, od 2018). Od 2005 jest również redaktorem naukowym wydawnictw muzykologicznych „Musicologica Wratislaviensia” (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego), a od 2012 – serii „Eastern European Studies in Musicology” (Peter Lang International Academic Publishers). W 2003 roku reaktywował studia muzykologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. W 2004 otrzymał Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. W 2012 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[1]. W latach 2012–16 członek Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego, a w 2015–18 – Komitetu Nauk o Sztuce PAN.

Zainteresowania badawcze

Zainteresowania badawcze Gołąba mają trzy punkty ciężkości: związane z historią dwudziestowiecznej moderny muzycznej, metodologią badań muzykologicznych oraz twórczością (wraz z jej recepcją) Fryderyka Chopina. Pierwsza monografia autora [1987] odwołuje się do nowszej historii teorii muzyki, rozpatrując historię doktryn dodekafonicznych w I poł. XX w. i konfrontując je z praktyką kompozytorską. W drugiej [1990, wyd. niem. 1995] autor koncentruje uwagę na problemie dynamicznych jakości harmoniczno-tonalnych w muzyce Chopina, ukazując je z punktu widzenia historii teorii muzyki i analizy funkcjonalno-warstwowej. Kolejna monografia poświęcona została życiu i twórczości pierwszego polskiego dodekafonisty Józefa Kofflera [1995, wyd. ang. 2004]: zapomnianej postaci historii kultury muzycznej okresu 20-lecia międzywojennego. Jedną z najważniejszych prac autora jest książka z zakresu analitycznej teorii muzyki i epistemologii; synteza poświęcona historii (a przez poprzez historię systematyce) problemów poznania dzieła muzycznego [2003 i 2012, wyd. ang. 2008]. W kręgu refleksji nad społeczną historią muzykologii i jej metodologią znajduje się książka poświęcona postaci i twórczości naukowej Józefa M. Chomińskiego [2008]. Ostatnia monografia Gołąba to historia moderny muzycznej XX w. (bez stylów, kierunków i tendencji), widzianej przez pryzmat zarówno jej związków z muzyką XIX w., jak i z punktu widzenia poszerzania granic muzyczności [2011, wyd. ang. 2015]. Wydane wyłącznie w języku angielskim studia nad twórczością Chopina i jej recepcją [2014] dokumentują ewolucję wieloletnich chopinologicznych zainteresowań autora. Inne książki Gołąba – redagowane przez niego studia zbiorowe o charakterze monograficznym – są pochodną jego zasadniczych zainteresowań, a poświęcone zostały: przemianom stylu Chopina [1993], historii muzykologii na Uniwersytecie Wrocławskim [2005] i Fryderykowi Chopinowi w kulturze polskiej [2009].

Opublikował ponad sto sześćdziesiąt prac w Polsce i za granicą.

Książki w oryginalnej wersji językowej

  • Dodekafonia. Studia nad teorią i kompozycją pierwszej połowy XX wieku (Bydgoszcz 1987),
  • Chromatyka i tonalność w muzyce Chopina (Warszawa 1990, II wyd. Kraków 1991),
  • Józef Koffler (Kraków 1995),
  • Spór o granice poznania dzieła muzycznego (Wrocław 2003, II wyd. Toruń 2012),
  • Józef Michał Chomiński. Biografia i rekonstrukcja metodologii (Wrocław 2008),
  • Muzyczna moderna w XX wieku. Między kontynuacją, nowością a zmianą fonosystemu (Wrocław 2011),
  • Mazurek Dąbrowskiego. Muzyczne narodziny hymnu (Warszawa 2021).

Książki – tłumaczenia na język niemiecki i angielski

  • Chopins Harmonik. Chromatik in ihrer Beziehung zur Tonalität, tłum. B. Hirszenberg (Köln 1995),
  • Józef Koffler. Compositional Style and Source Documents, tłum. M. Kapelański, L. Schubert i M. Żebrowski (Los Angeles 2004),
  • Musical Work Analysis. An Epistemological Debate, tłum. W. Bońkowski (Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien 2008),
  • Musical Modernism in the Twentieth Century. Between Continuation, Innovation and Change of Phonosystem, tłum. W. Bońkowski (Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien 2015),
  • Twelve Studies in Chopin. Style, Aesthetics and Reception, tłum. W. Bońkowski, J. Comber and M. Kapelański (Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien 2014).

Książki – redakcje prac zbiorowych

  • Przemiany stylu Chopina (red., Kraków 1993),
  • Muzykologia we Wrocławiu. Ludzie – historia – perspektywy (red., Wrocław 2005),
  • Chopin w kulturze polskiej (red., Wrocław 2009).

Wypromowani doktorzy

  • Iwona Lindstedt, UW 1998, Dodekafonia i serializm w twórczości kompozytorów polskich XX wieku, wyd. Lublin 2001.
  • Barbara Literska, UW 2002, Dziewiętnastowieczne transkrypcje utworów Fryderyka Chopina. Aspekty historyczne, teoretyczne i estetyczne, wyd. Kraków 2004, wyd. ang. Berlin 2020.
  • Michał Zieliński, IS PAN 2004, Twórczość orkiestrowa Tadeusza Bairda w kontekście techniki instrumentacji, wyd. Bydgoszcz 2005.
  • Wojciech Bońkowski, UW 2008, Dziewiętnastowieczne edycje dzieł Fryderyka Chopina jako aspekt historii recepcji, wyd. Wrocław 2009, wyd. ang. Frankfurt am Main 2016.
  • Bogusław Raba, UWr 2008, Między romantyzmem a modernizmem. Twórczość kompozytorska Ignacego Jana Paderewskiego, wyd. Wrocław 2010, wyd. ang. Frankfurt am Main 2014.
  • Katarzyna Naliwajek-Mazurek, UW 2008, Twórczość kompozytorska Konstantego Regameya w świetle jego koncepcji estetycznych.
  • Sławomir Wieczorek, UWr 2013, Socrealistyczny dyskurs o muzyce w Polsce w latach 1948-1955, wyd. Wrocław 2014, wyd. ang. Berlin 2020.
  • Halina Małgorzata Sieradz, IS PAN 2015, "Kwartalnik Muzyczny" (1928-1950) a początki muzykologii polskiej, wyd. Warszawa 2015, wyd. ang. Berlin 2020.
  • Wioleta Muras, UWr 2017, Twórczość użytkowa Witolda Lutosławskiego w świetle jego biografii i w kontekście audiosfery XX wieku, wyd. Wrocław 2019.
  • Ziemowit Socha, UWr 2017, Socjologiczna analiza recepcji moderny muzycznej na przykładzie wybranych instytucji kultury Wrocławia.

Przypisy

  1. ↑ M.P. z 2013 r. poz. 333

Bibliografia

  • Ewa Kofin: Wrocławska muzykologia rediviva!, "Ruch Muzyczny" 2003 nr 14.
  • Wanda Dybalska: Zawsze była tu muzyka [na Uniwersytet Wrocławski powraca muzykologia], "Gazeta Wyborcza" 22-23 maja 2004.
  • Wanda Dybalska: Razem z Brahmsem [nagroda dla UWr za uruchomienie muzykologii], "Gazeta Wyborcza" 30 września 2004.
  • Kresowy modernista: Józef Koffler. Z profesorem Maciejem Gołąbem rozmawia Jan Topolski, „Odra”, lipiec-sierpień 2006.
  • Tajemnice "Pieśni legionów". Z profesorem Maciejem Gołąbem rozmawia Marek Kozubal, „Rzeczpospolita”, 10-11 listopada 2021.
  • Anna Mateja: Pozytywista i metafizyka. O prof. Macieju Gołąbie [w:] Sięgając po niezbadane. 30 lat Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Osiągnięcia naukowe współfinansowane przez FNP. Warszawa 2022.

Linki zewnętrzne