Manuel Noriega

Manuel Noriega

Data i miejsce urodzenia	11 lutego 1934 Panama
Data i miejsce śmierci	29 maja 2017 Panama
Najwyższy Przywódca Wyzwolenia Narodowego
Okres	od 15 grudnia 1983 do 20 grudnia 1989
Poprzednik	urząd utworzony
Następca	urząd zniesiony
Wojskowy przywódca Panamy
Okres	od 12 sierpnia 1983 do 20 grudnia 1989
Poprzednik	Rubén Darío Paredes
Następca	urząd zniesiony

Manuel Antonio Noriega Moreno (ur. 11 lutego 1934^[1] w Panamie, zm. 29 maja 2017 tamże^[2]) – panamski generał i prawicowy polityk, w latach 1983–1989 sprawował w Panamie władzę autorytarną jako wojskowy przywódca Panamy oraz samozwańczy „Najwyższy Przywódca Wyzwolenia Narodowego”.

Życiorys

Absolwent tzw. Szkoły Ameryk specjalizującej się w wojnie ideologicznej i zwalczaniu lewicowych partyzantek w Ameryce Środkowej. Początkowo był sojusznikiem Stanów Zjednoczonych. Od 1959 do 1986 pracował dla CIA, za co otrzymywał nawet 200 tysięcy dolarów rocznie^[3]. Od lat 70. stał na czele armii panamskiej. W 1981 po śmierci w wypadku lotniczym prezydenta Panamy gen. Omara Torrijosa przejął władzę siłą i utrzymywał się przy niej jako dyktator kraju, fałszując kolejne wybory. Pomagał CIA w tajnych operacjach przeciwko lewicy w Ameryce Łacińskiej, jego zadaniem było wspomaganie amerykańskich interesów w Ameryce Środkowej, w szczególności sabotowanie działań socjalistycznego rządu sandinistów w Nikaragui oraz rewolucjonistów FMLN w Salwadorze. Według późniejszych oskarżeń, pomimo współpracy z amerykańską Administracją Legalnego Obrotu Lekarstw, wspomagał jednocześnie handlarzy narkotyków^[4][5].

W późnych latach 80. zaczął przeciwstawiać się polityce realizowanej przez amerykańskie agencje, które wyniosły go do władzy. Rozpoczął współpracę z kubańskim rządem Fidela Castro, z którym wcześniej prowadził już interesy gospodarcze, będąc nieoficjalnym pośrednikiem Stanów Zjednoczonych w handlu z wyspą^[6]. Dziesięć lat po schwytaniu Noriegi przez Amerykanów wyszła na jaw sprzedaż Kubie tajnych dokumentów amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego; okazało się że współpracował również z Układem Warszawskim, przekazując zachodnie technologie wojskowe. Na tym procederze zarobił blisko 3 mln USD. Rozpoczęcie współpracy z Kubą spowodowało oskarżenie go przez Amerykanów o chęć budowy osi Kuba, Panama, Nikaragua^[7][8].

Stany Zjednoczone oskarżały go o fałszowanie wyborów, handel narkotykami i łamanie praw człowieka. W marcu 1989 miał miejsce pierwszy nieudany zamachu stanu (zaplanowany przez CIA). Ostatecznie został obalony przez wojska amerykańskie (Operation Just Cause) w 1989. Podczas inwazji schronił się w nuncjaturze papieskiej, licząc na azyl polityczny. Jednakże wkrótce został zmuszony opuścić nuncjaturę z powodu głośnej muzyki (heavy metal) nadawanej przez wojsko amerykańskie pod jej budynkiem^[9]. Następnie został uprowadzony i przewieziony do Stanów Zjednoczonych. Oskarżony o handel narkotykami został skazany w 1992 na 40 lat więzienia. Frank Rubino, adwokat Noriegi, powiedział, że ten wyjdzie z więzienia 9 września 2007^[10]. W marcu 2007 potwierdzono, że jeżeli Noriega wróci do Panamy, może stać się wolnym człowiekiem po wyjściu z więzienia Stanów Zjednoczonych. Rząd Panamy próbował bez rozgłosu wprowadzić nowe prawo pozwalające na to^[11].

26 kwietnia 2010 nastąpiła ekstradycja Noriegi do Francji, gdzie został osadzony w więzieniu La Santé. Władze Panamy zażądały jego ekstradycji, gdyż był sądzony zaocznie przez panamski wymiar sprawiedliwości za zniknięcia i zabójstwa opozycjonistów w latach 1968–1989. 11 grudnia 2011 został przewieziony do Panamy i tym samym po niemal 22 latach powrócił do kraju^[12].

Główny bohater filmu pt. Noriega – Wybraniec Boży (reż. Roger Spottiswoode, 2000)^[13].

Przypisy