Marc-Antoine Charpentier

Marc-Antoine Charpentier
Data i miejsce urodzenia	1643 Paryż
Data i miejsce śmierci	24 lutego 1704 Paryż
Gatunki	muzyka poważna, muzyka barokowa
Zawód	kompozytor

Marc-Antoine Charpentier (ur. 1643 w Paryżu, zm. 24 lutego 1704 tamże) – francuski kompozytor okresu baroku.

Życiorys

Charpentier urodził się w Paryżu, jako syn urzędnika dworskiego mającego bardzo dobre kontakty z paryskim parlamentem. Marc-Antoine otrzymał bardzo dobre wykształcenie, prawdopodobnie u jezuitów, i w wieku 18 lat został wpisany na listę uczniów w szkole prawniczej w Paryżu. Między 1667 i 1669 rokiem prawdopodobnie był w Rzymie, gdzie studiował u Giacomo Carissimiego. Według legendy przybył do Rzymu by studiować malarstwo, a Carissimi miał namówić go do poświęcenia życia muzyce. Dokładnie zapoznał się wówczas ze współczesną mu muzyką włoską.

Pracował dla dwóch obdarzonych władzą kobiet, początkowo dla kuzynki króla ks. Marie de Lorraine "Mademoiselle de Guise" (do jej śmierci w 1688), później dla Isabelle d’Orléans, nazywanej "Madame de Guise". Od 1698 działał w Chappelle de Palais. Skomponował w tym czasie wiele hymnów i psalmów, mszy i motetów a także magnificat.

Od około 1672 roku rozpoczął pracę z Molierem, który zakończył współpracę z Jeanem-Baptiste'em Lullym. Jego dziełem jest np. muzyka do komedii Chory z urojenia (1673). W latach osiemdziesiątych Charpentier służył jako maître de musique w jezuickim paryskim kościele Św. Ludwika, był też nauczycielem muzyki Filipa, księcia Chartres. W 1698 roku został mianowany maître de musique w Sainte Chapelle (Kaplicy Św. Ludwika) i pozostał na tym stanowisku do śmierci w roku 1704.

Dorobek

Charpentier był kompozytorem bardzo cenionym przez współczesnych. Zajmował się wieloma gatunkami muzycznymi, jednak największe osiągnięcia miał w muzyce wokalnej.

Komponował muzykę religijną w stylu francuskim:

• 18 łacińskich oratoriów (krótkich utworów jedno- lub dwuczęściowych z tekstem z Pisma świętego, w których występuje testo - narrator). Elementami formy są recytatywy, małe arie ca capo, chóry, simfonie, ansamble. Oratoriami kompozytora są przykładowo: Sąd Salomona, Syn marnotrawny, Ofiara Abrahama,
• motety (małe - z niewielką obsadą i basso continuo) oraz wielkie (duża obsada, fragmenty solowe i chóralne),
• magnificat,
• 8 mszy,
• psalmy.

Łączył tradycje włoskie i francuskie, napisał pierwszą francuską sonatę "Sonate à huit", rozwinął narzędzia dramaturgiczne w dramacie lirycznym "Médée", jednak problemy z cenzurą i odejście z Wersalu zamknęło mu drogę do pisania utworów scenicznych.

Spośród wielu dzieł Charpentiera najbardziej znane jest preludium do utworu Te Deum, które stało się oficjalnym sygnałem Europejskiej Unii Nadawców. Fragment emitowany jest na początku każdego Konkursu Piosenki Eurowizji, a także przy okazji koncertu noworocznego filharmoników wiedeńskich.

Dzieła Charpentiera zostały skatalogowane przez Hugh Wileya Hitchcocka (katalog wydany w Paryżu w 1982 r.).

Opery

• Les Amours d'Acis et Galatée, zaginęła, 1678?
• Les Arts florissants, H. 487, 1685-6
• La Descente d'Orphée aux Enfers, H. 488; 1686-7
• Le Jugement de Paris, 1690
• Philomele, zaginęła, 1690
• Médée, H. 491; 1693

Tragedie biblijne

• Celse Martyr, muzyka zaginęła; libretto opublikowane w 1687
• David et Jonathas, H. 490, 1688 (libretto autorstwa P. Bretonneau)

Pastorałki

• Petite Pastorale Eglogue de Bergers, H. 479; 1670?
• Actéon, H. 481; 1684
• Il faut rire et chanter: Dispute de Bergers, H. 484; 1685
• La Fête de Ruel, H. 485; 1685
• La Couronne de Fleurs, H. 486; 1685
• Le Retour de Printemps, zaginęła
• Cupido Perfido Dentr'al Mio Cor

Pastoraletta

• Amor Vince Ogni Cosa, H. 492

Muzyka sceniczna

• Les Facheux, 1672, na podst. komedii Moliera; muzyka zaginęła
• La Comtesee de'Escarbagnas, H. 494; na podst. komedii Moliera, 1672
• Le Médecin malgré lui, na podst. komedii Moliera; muzyka zaginęła
• L'Inconnu, 1675, ; na podst. sztuki Thomasa Corneille'a i Donneau de Visé; muzyka zaginęła
• Circé, H. 496; 1675; na podst. tragedii Thomasa Corneille'a
• Andromède, H. 504; na podst. tragedii Pierre'a Corneille'a, 1682
• Vénus et Adonis, H. 507; na podst. sztuki Donneau de Visé, 1685

Balety

• Le Mariage forcé, 1672
• Le Malade imaginaire, 1672
• Le Sicilien, 1679

Wszystkie trzy dzieła na podstawie komedii Moliera

• Polyeucte, H. 498; 1679

Divertissements

• Les Plaisirs de Versailles, H. 480; 1682
• Idylle sur le Retour de la Sante du Roi, H. 489; 1686-7

Interludia (Intermèdes)

• Le Triomphe des Dames, 1676
• La Pierre Philosophale, 1681
• Endymion, 1681
• Dialogues d'Angélique et de Médor (1685)

Sonaty

• Sonates à huit

Muzyka kościelna

• Extremum Dei Judicium, H. 401
• Messe de Minuit pour Noël, H. 9; ok. 1690
• Missa Assumpta est Maria, H. 11; 1698-1702
• Litanies de la vierge, H. 83; 1683-1685
• Te Deum, H. 146; ok. 1690
• Dixit Dominus, H. 204
• In nativitatem Domini canticum, H. 416
• Noëls (3), H. 531; ok. 1680
• Noëls pour les instruments, H. 534; ok. 1690

Posłuchaj

(info) Psalm Super Flumina Babylonis Problem ze ściągnięciem pliku? Zobacz pomoc.

Źródła (anglojęzyczne)

Biografie

• Cessac, Catherine. Marc-Antoine Charpentier. Translated from the French ed. (Paris 1988) by E. Thomas Glasow. Portland (Oregon): Amadeus Press, 1995.
• Ranum, Patricia. Portraits Around Marc-Antoine Charpentier [1]. Baltimore: Dux Femina Facti, 2004. ​ISBN 0-9660997-3-7​.

Historia i teoria muzyki

• Anthony, James R. French Baroque Music: From Beaujoyeulx to Rameau. Revised and expanded edition. Portland (Oregon): Amadeus Press, 1997.
• Hitchcock, H.W. Les Oeuvres de Marc-Antoine Charpentier: Catalogue Raisonné. Paris: Picard, 1982.
• Thomas, Downing A. Aesthetics of Opera in the Ancien Régime, 1647-1785. Cambridge (UK): Cambridge University Press, 2002.
• Tunley, David. The Eighteenth-Century French Cantata. 2nd edition. Oxford (UK): Clarendon Press Oxford University Press, 199