Mikołaj I Petrowić-Niegosz

Mikołaj I

Król Czarnogóry
Książę Czarnogóry
Okres	od 13 sierpnia 1860 do 28 sierpnia 1910
Poprzednik	Daniel I
Król Czarnogóry
Okres	od 26 sierpnia 1910 do 26 listopada 1918
Pretendent do tronu Czarnogóry
Okres	od 26 listopada 1918 do 1 marca 1921 1921
Następca	Daniel II
Dane biograficzne
Dynastia	Petrovicie Njegoše
Data i miejsce urodzenia	19 października 1841 Njeguši
Data i miejsce śmierci	1 marca 1921 Antibes
Ojciec	Mirosław Petrović-Njegoš
Matka	Anastasija Martinović
Rodzeństwo	Anastasija Maria
Żona	Milena Vukotić od do 1 marca 1921
Dzieci	Zorka, Anastazja, Milica, Marica, Helena, Maria, Anna, Zofia, Daniel, Mirko Dymitr, Ksenia, Wiera, Piotr
Odznaczenia

Mikołaj I w stroju marszałka Armii Czarnogórskiej

Mikołaj I w stroju koronacyjnym

Mikołaj I Mirković Petrović-Njegoš; czarn. Никола I Мирков Петровић-Његош, Nikola I Mirković Petrović-Njegoš, (ur. 19 października 1841 w Njeguši, zm. 1 marca 1921^[1] w Antibes) – książę 1860–1910, następnie król Czarnogóry do 1918; okazjonalnie poeta.

Życiorys

Pochodzenie

Mikołaj urodził się we wsi nieopodal miasteczka Nieguszi. Pochodził ze starej, czarnogórskiej rodziny szlacheckiej – Petroviciów. Rodzina ta mieszkała w tych okolicach już od czasów średniowiecza oraz sprawowała władzę w Czarnogórze w okresie teokracji, gdy krajem kierował prawosławny metropolita Czarnogóry i Przymorza. Jego ojciec Mirko Petrowić-Niegosz (1820-1867) był oficerem armii czarnogórskiej i weteranem wojen Czarnogóry przeciwko Imperium Osmańskiemu. Młodszym bratem ojca był Daniel, który w 1851 r. uzyskał od Austro-Węgier i Rosji uznanie państwowości czarnogórskiej oraz jawne poparcie dla sprawy zjednoczenia jej ziem.

Dzieciństwo i młodość

Mikołaj był wychowywany w duchu zaleceń brata stryjecznego jego dziadka Stanka (zm. 1851), ostatniego władyki (księcia i biskupa) czarnogórskiego Piotra II. Zaowocowało to u niego wysokim poczuciem odrębności kulturowej Słowian południowych. Mikołaj był przygotowywany do roli wojskowego. Wychowywał się z dala od ojczyzny. We wczesnym dzieciństwie został posłany do Istrii, aby księżna Darinka, żona Daniela I przysposobiła chłopca do zasad etykiety i nauczyła manier dworskich. Mieszkał wtedy w posiadłości ziemskiej Kustic k. Triestu. Księżna była zwolenniczką kultury francuskiej jako właściwej dla przyszłego władcy. Za jej aprobatą został posłany do szkoły w Paryżu. Mikołaj uczył się w Lycée Louis le Grand. W przeciwieństwie do współczesnych mu następców tronów, zwłaszcza włoskich i bałkańskich, kultura francuska nie zdominowała u niego kultury ojczystej. Dzięki paryskiej edukacji zyskał jednak miano księcia obytego na europejskich salonach, wykształconego i nowoczesnego.

Próby poetyckie

Już w młodości Mikołaj wykazywał zagorzały patriotyzm, co wyrażał m.in. pisząc wiersze. Reprezentowały one wysoki poziom artystyczny i miały umocnić poczucie odrębności kulturowej Czarnogórców.

Objęcie tronu

Stryj Daniel I doprowadził do odstąpienia od elekcji władcy w obrębie dynastii, wprowadzając dziedziczność tronu w prostej linii męskiej, ale nie pozostawił syna. Po śmierci Daniela w 1860 r. sukcesja tronu przypadła jego bratu Mirkowi, jednak ten zrezygnował z tronu na rzecz syna Mikołaja, twierdząc że sam nie ma odpowiednich kompetencji do sprawowania władzy. Mikołaj przebywał w tym czasie w Paryżu.

Lata spokoju

W listopadzie 1860 r. Mikołaj ożenił się z Mileną Vukotić, córką wojewody Petara. Niedługo po tym nastąpił krótki okres stabilizacji dla Czarnogóry. Wtedy to książę przeprowadził wiele reform z zakresu wojskowości, administracji i oświaty.

Wkrótce jednak kraj ponownie popadł w ciągłe wojny z Turkami, które trwały, z krótkimi przerwami, od 1862 do 1878 r. W 1867 r., nieopodal Paryża, Mikołaj spotkał się z cesarzem Francji – Napoleonem III. Rok później książę nawiązał kontakty dyplomatyczne z Rosją, a dobre stosunki z Petersburgiem potwierdziło niezwykle ciepłe przyjęcie Mikołaja przez cara Aleksandra II Romanowa. Następnie, dzięki życzliwości ministrów sprawiedliwości Niemiec i Austro-Węgier, przestudiował systemy sądownicze państw germańskich. Pozwoliło to Mikołajowi na przeprowadzenie gruntownej reformy sądownictwa Czarnogóry.

Jego wysiłki znalazły szczerą aprobatę rosyjskiej rodziny panującej, co z kolei zaowocowało silnymi więzami politycznymi Czarnogóry z Rosją. Z Rosji płynęły pieniądze przekazywane na cele oświatowe i zaopatrzenie armii w broń i amunicję.

Wojna z Turcją

W 1869 r. książę Mikołaj powstrzymywał żywiołowych górali czarnogórskich pomagających Hercegowianom w ich powstaniu przeciwko Turkom. W 1876 r. wypowiedział jednak wojnę Turcji. Zimą 1877-1878 zdobył Nikšić, Zagrodzenie i Ulcinj. W konsekwencji wygranej wojny Czarnogóra poszerzyła swój dostęp do Morza Adriatyckiego. Propaganda czarnogórska twierdziła, że zakończona wojna była odwetem na Turkach za bitwę na Kosowym Polu w 1389 r. W 1876 r. Mikołaj wysłał depeszę do Czarnogórców w Hercegowinie:

Praca nad konstytucją

Mikołaj I rozpoczął pracę nad stworzeniem pierwszej czarnogórskiej konstytucji, którą nadał w 1905 r. pod naciskiem społeczeństwa, domagającego się większych swobód obywatelskich i praw socjalnych. Sam król widział potrzebę wprowadzenia konstytucji, jednak uważał, że należy się z tym wstrzymać. W 1906 r. przeprowadził reformę finansową, wprowadzając banknoty i opanowując galopującą inflację.

Starania o koronę

W 1883 r. Mikołaj odwiedził sułtana, z którym utrzymywał dobre stosunki, zarówno prywatne, jak i dyplomatyczne. W 1896 r. książę świętował dwóchsetlecie dynastii Petroviciów. W tym samym roku uczestniczył w koronacji cara Mikołaja II. W maju 1898 r. odwiedził królową Wiktorię w Windsorze. Dobre stosunki z państwami zachodnimi i Rosją pozwoliły Mikołajowi na aprobatę jego starań o koronę dla Czarnogóry. 28 sierpnia 1910 r. podczas obchodów jubileuszu 50-lecia panowania, władca przyjął tytuł króla, zgodnie z petycją od Skupsztiny (parlamentu). W tym samym czasie został mianowany marszałkiem polowym armii rosyjskiej. Ten tytuł nigdy wcześniej nie przypadł żadnemu z cudzoziemców poza ks. Wellingtonem.

Wojna i emigracja

Kiedy w 1912 r. wybuchły wojny bałkańskie, król Mikołaj był jednym z najbardziej entuzjastycznych zwolenników ataku na Turcję. Pragnął zupełnie wypchnąć Portę z Europy. Zdobył Szkodrę, mimo że Turcy zablokowali całe wybrzeże Czarnogóry. Dzięki Mikołajowi Czarnogóra stała się najwierniejszym sojusznikiem Serbii (serbski król Piotr I był jego zięciem). W czasie I wojny światowej zobowiązał się do pomocy Serbii w odebraniu Austriakom Bałkanów. Czarnogóra miała nadzieję na zdobycie zachodniej części Hercegowiny. Po tym jak Skupsztina doszła w 1918 r. do porozumienia z Piotrem I Karadziordzieviciem, Czarnogóra stała się w 1918 r. częścią Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Mikołaj I pozostał na emigracji we Włoszech aż do swojej śmierci w 1921 r.

W 1989 r. trumny ze zwłokami Mikołaja I i jego żony Mileny zostały przywiezione z San Remo, gdzie uprzednio para królewska była pochowana i złożono je w marmurowych sarkofagach w kaplicy Cipur w Cetinje niedaleko pałacu królewskiego, który kiedyś zamieszkiwali.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Lista pochówków władców Czarnogóry ze zdjęciami grobów