Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

Siedziba ministerstwa w al. J.Ch. Szucha 25
Zebranie Wydziału Sztuki Min.W.R.i O.P., Warszawa, 1938, pod przewodnictwem ówczesnego naczelnika tego wydziału Władysława Zawistowskiego - w głębi na wprost (dziesiąty od lewej)[1]

Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP) – centralny organ administracji rządowej w II Rzeczypospolitej, powołany 1 lutego 1918 do zarządu szkolnictwa wszelkich stopni i typów, opieki nad nauką, literaturą i sztuką, nad archiwami, bibliotekami, czytelniami, muzeami i teatrami oraz do realizacji zadań państwa w sprawach wyznaniowych[2]. Ministerstwo powstało z przekształcenia Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego tymczasowej Rady Stanu z dniem 1 lutego 1918 r. w ministerstwo[3].

Struktura organizacyjna MWRiOP

W skład Ministerstwa wchodziły[4]:

  • Departament Wyznań
  • Departament Szkolnictwa Ogólnokształcącego
  • Departament Szkolnictwa Zawodowego
  • Departament Nauki i Szkół Wyższych
  • Departament Sztuki (w niektórych okresach: "Wydział Sztuki").

Jednostkami organizacyjnymi Ministerstwa były też m.in. Pracownia Oświaty Pozaszkolnej i biblioteka ministerialna z czytelnią pedagogiczną[4].

Ministrowie MWRiOP

1917–1918. Antoni Ponikowski (Rada Regencyjna Królestwa Polskiego).
1918–1919. Ksawery Prauss.
1919. Jan Łukasiewicz[5][6]
1919–1920. Tadeusz Łopuszański.
1920–1921. Maciej Rataj.
1921–1922. Antoni Ponikowski.
1922. Julian Nowak.
1922. Kazimierz Władysław Kumaniecki.
1922–1923. Józef Mikułowski-Pomorski.
1923. Stanisław Głąbiński.
1923. Stanisław Grabski
1923–1924. Bolesław Miklaszewski.
1924–1925. Jan Zawidzki (p. o.).
1925–1926. Stanisław Grabski.
1926. Józef Mikułowski-Pomorski.
1926. Antoni Sujkowski.
1926–1927. Kazimierz Bartel.
1927–1928. Gustaw Dobrucki.
1928–1929. Kazimierz Świtalski.
1929–1931. Sławomir Czerwiński.
1931–1934. Janusz Jędrzejewicz.
1934–1935. Wacław Jędrzejewicz.
1935. Konstanty Chyliński (p. o.).
1935–1939. Wojciech Alojzy Świętosławski.

Urzędnicy ministerstwa

Nagrody

MWRioP przyznawało liczne nagrody w zakresie kultury i sztuki.[7]

Nagroda literacka MWRioP

Od 1925 była przyznawana Nagroda Literacka Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Nagroda muzyczna MWRioP

Przyznawana była też Nagroda Muzyczna Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Nagroda plastyczna MWRiOP

Od 1934 była przyznawana Nagroda Plastyczna Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, której laureatami zostali wybrani[8]:

Rok 1939

1 października 1939 roku gmach MWRiOP został zajęty przez niemiecką Grupę Operacyjną Policji Bezpieczeństwa, przekształconą wkrótce w Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego (gestapo, al. J.Ch. Szucha 25). Akta ministerstwa zostały wyrzucone na korytarze, strych i podwórza. Część akt i księgozbiór biblioteki zostały wywiezione na przełomie lat 1939/1940[4].

Okres po II wojnie światowej

W 1944 roku na stanowisko kierownika Resortu Oświaty PKWN powołano Stanisława Skrzeszewskiego, a w roku 1945 utworzono Ministerstwo Oświaty. Pierwszymi ministrami oświaty byli[9]:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ponadto niektóre inne osoby wymienione na liście szczegółowej sporządzonej przez Armanda Vetulaniego: pierwszy z lewej – Armand Vetulani (historyk sztuki), druga z lewej - Monika Moraczewska, trzeci z lewej - Jerzy Szablowski (historyk sztuki), czwarta z lewej Jadwiga Mączewska (?- pisownia nieczytelna), piąty z lewej - Maciej Masłowski (historyk sztuki), szósty z lewej Stanisław Furmanik (teoretyk literatury i krytyk literacki), siódma z lewej Michalina Chełmońska-Szczepankowska (?), ósmy z lewej "Mirski"? (brak imienia), dziewiąta z lewej Wanda Telakowska (artystka sztuk plastycznych, organizatorka polskiego wzornictwa przemysłowego), jedenasty od lewej Jan Alfred Lauterbach (historyk sztuki i muzeolog), dwunasty od lewej Tadeusz Mayzner (pedagog, kompozytor i dyrygent), trzynasta od lewej Anna Sosińska ("Kropeczka"), czternasty od lewej Michał Rusinek (pisarz), piętnasta od lewej Hanna Garlińska-Walicka-Zembrzuska (córka Czesława Garlińskiego założyciela znanego salonu sztuki w Warszawie, zamężna m.in. za Michałem Walickim), szesnasta od lewej Halina Balińska-Tabęcka, siedemnasty od lewej Karol Wilhelm Henneberg, osiemnasta od lewej Jadwiga Przeworska, dziewiętnasty od lewej Kazimierz? - lub Stanisław Golachowski, dwudziesty od lewej (pierwszy z prawej) - Michał Gabriel Karski (tłumacz i poeta) - zdjęcie udostępnione dzięki uprzejmości Barbary Vetulani, żony Armanda Vetulaniego - zob. listę obecnych na zebraniu zanotowaną odręcznie przez Armanda Vetulaniego: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_list_of_participants_of_assembly_Fine_Art_Section_of_Polish_Ministry_of_Religious_Denominations_and_Public_Education_in_1930ies.jpeg
  2. ↑ Stosownie do postanowień art. 26 dekretu Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z dnia 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1).
  3. ↑ Stosownie do postanowień art. 38 dekretu Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z dnia 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1).
  4. ↑ a b c Historia gmachu przy al. J.Ch.Szucha 25 (pol.). W: Ministerstwo Edukacji Narodowej [on-line]. www.men.gov.pl. [dostęp 2012-01-07].
  5. ↑ Jan Woleński, Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Państwowe Wyd. Nauk., 1985, s. 19.
  6. ↑ Marian Marek Drozdowski, Ignacy Jan Paderewski: Zarys Biografii Politycznej, Wyd. Interpress, 1986, s. 142.
  7. ↑ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19332960327/O/M19330327.pdf
  8. ↑ Xawery Dunikowski laureatem nagrody plastycznej M. W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 77 z 2 kwietnia 1936. 
  9. ↑ Portrety Ministrów (pol.). W: Ministerstwo Edukacji Narodowej [on-line]. www.men.gov.pl. [dostęp 2015-02-11].

Linki zewnętrzne

Ministrowie wyznań religijnych i oświecenia publicznego

Godło Polski

Media użyte na tej stronie

Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego al. Szucha 25 przed 1939.jpg
Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, w latach 1939-1944 siedziba Gestapo na dystrykt warszawski
Assembly of Fine Arts Section of Ministry of Religious Denominations and Public Education, Warsaw, Poland in 1930ies.jpeg
Autor: It's my own faithful copy of the original photograph from my family archive, Licencja: CC BY-SA 4.0
Assembly of Fine Arts Section of Ministry of Religious Denominations and Public Education, Warsaw, Poland in 1930ies