Miroslav Krleža

Miroslav Krleža
Ilustracja
Miroslav Krleža w 1953 r.
Data i miejsce urodzenia

7 lipca 1893
Zagrzeb

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1981
Zagrzeb

Narodowość

chorwacka

Język

chorwacki

Dziedzina sztuki

proza, poezja

Odznaczenia
Wielki Order Króla Dymitra Zwonimira (Chorwacja) Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy Order "Bohatera Pracy Socjalistycznej" (Jugosławia) Order Braterstwa i Jedności (Jugosławia)
Grób Miroslava Krležy na cmentarzu Mirogoj w Zagrzebiu

Miroslav Krleža (ur. 7 lipca 1893 w Zagrzebiu, zm. 29 grudnia 1981 tamże) – chorwacki pisarz, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców literatury chorwackiej.

Życie

Pochodził z rodziny urzędniczej. Był słuchaczem akademii wojskowej w Budapeszcie. Szkołę opuścił podczas wojen bałkańskich. Od 1913 roku mieszkał w Zagrzebiu, gdzie zajął się twórczością literacką. Podczas I wojny światowej walczył na froncie w Galicji, później pracował jako dziennikarz w Zagrzebiu. W ostatnich latach wojny przebywał w kręgu przyszłych założycieli partii komunistycznej w Chorwacji. Po wojnie brał udział w publicystycznej kampanii krytycznej skierowanej przeciwko panującej „ideologii burżuazyjnej”.

II wojnę światową spędził w Zagrzebiu, gdzie brał czynny udział w kształtowaniu nowej, socjalistycznej Jugosławii. Był członkiem najwyższych organów partyjnych, wiceprezesem Jugosłowiańskiej Akademii Nauk i Sztuk oraz dyrektorem Zakładu Leksykograficznego.

Twórczość

Miroslav Krleža jest jedną z najważniejszych postaci współczesnej kultury chorwackiej i jednym z najwybitniejszych twórców chorwackich. W swojej twórczości podjął dzieło generalnej reedukacji narodowej Chorwatów. Główne problemy jego twórczości to tragizm dziejów Chorwacji i obrachunek z jej feudalną i mieszczańską przeszłością. W wielu utworach autor zajmuje się tematyką chłopską, dokonuje też historyczno-kulturowej analizy teraźniejszości.

Debiutował na łamach czasopism w roku 1914. W pierwszym okresie twórczości pisał głównie dramaty zebrane w tomie Legenda (1933). Pierwsze sukcesy literackie przyniosły mu poematy: Pan (1917), Tri simfonije (1917) oraz poemat prozą Chorwacka rapsodia (1918). Najpłodniejszy okres twórczości nastąpił po I wojnie światowej, kiedy powstały tomy: Pjesme (1918–1919), Liryka (1919), cykl nowel antywojennych Chorwacki bóg Mars (1922) oraz kolejne dramaty i cykl nowelistyczny Nowele (1924). Jest autorem pamfletu Chorwackie kłamstwo literackie (1919).

Po przerwie, wypełnionej działalnością publicystyczną, ukazał się cykl Glembajevi (1932) składający się z dramatów i nowel o dziejach chorwackiej rodziny mieszczańskiej. W tym okresie powstały także powieści: Powrót Filipa Latinovicza (1932), Na krawędzi rozumu (1932), Bankiet w Blitwie (1938). W 1936 roku ukazało się dzieło uważane za najwybitniejsze w jego twórczości: cykl poetycki Ballady Pietrka Kerempuha (Ballade Petrice Kerempuha), napisany w archaizowanym ludowym dialekcie kajkawskim.

W 1962 roku zaczął publikować na łamach miesięcznika „Forum” wielką powieść Sztandary (Zastave).

Na język polski przetłumaczono dość dużą część bogatej twórczości Krležy, m.in. Na krawędzi rozumu, Ballady Pietrka Kerempuha, Bankiet w Blitwie. Nowele i opowiadania zgromadzono w tomach: Świerszcz nad wodospadem (1961), Tysiąc i jedna śmierć (1978). W tłumaczeniu na język polski ukazały się także Dzienniki i eseje (tłum. Jan Wierzbicki, Wydawnictwo Łódzkie 1984, 575 ss. ISBN 83-218-0295-8).

Zobacz też

Bibliografia

Poezja i proza

  • Pjesme I i II, (1918)
  • Pjesme III, (1919)
  • Hrvatski bog Mars (1922; pełna i ostateczna wersja w 1933)
  • Pjesme u tmini (1937)
  • Novele (1924)
  • Hiljadu i jedna smrt (1932)
  • Povratak Filipa Latinovića (1932)
  • Novele (1937)
  • Balade Petrice Kerempuha (1936)
  • Na rubu pameti (1938)
  • Banket u Blitvi (1938), (1939), (1962)
  • Zastave (1969)

Dramaty

  • Kraljevo' (1915)
  • Kristofor Kolumbo (1917)
  • Mikelanđelo Buonaroti (1918)
  • U logoru (1920)
  • Vučjak (1924)
  • Gospoda Glembajevi, (1929)
  • U agoniji, (1928)
  • Leda, (1930)
  • Aretej, (1959)

Literatura o autorze

  • Viktor Žmegač, Krležini europski obzori
  • Stanko Lasić, Krležologija
  • Krležijana, Enciklopedija o Miroslavu Krleži
  • Jan Wierzbicki, Miroslav Krleža, Warszawa 1975.

Media użyte na tej stronie

Miroslav Krleža 1953.jpg
Miroslav Krleža.
Order of the brotherhood and unity with golden wreath Rib.png
Ribbon of Order of the brotherhood and unity with golden wreath
Order of the Hero of socialist labour Rib.png
Ribbon of Order of the Hero of socialist labour
Order of the Yugoslavian Great Star Rib.png
Ribbon of Order of the Yugoslavian Great Star
Ribbon of a Grand Order of King Dmitar Zvonimir.png
Autor: Kobac, Licencja: CC0
Ribbon of a Grand Order of King Dmitar Zvonimir