Nowe Miasto (powiat płoński)

Nowe Miasto
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Front kościoła Świętej Trójcy
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

płoński

Gmina

Nowe Miasto

Prawa miejskie

1420–1870, 2022

Burmistrz

Sławomir Zalewski

Powierzchnia

8,92[1] km²

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


1530[1]
172[1] os./km²

Strefa numeracyjna

23

Kod pocztowy

09-120[2]

Tablice rejestracyjne

WPN

Położenie na mapie gminy Nowe Miasto
Mapa konturowa gminy Nowe Miasto, w centrum znajduje się punkt z opisem „Nowe Miasto”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Nowe Miasto”
Położenie na mapie powiatu płońskiego
Mapa konturowa powiatu płońskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowe Miasto”
Ziemia52°39′23″N 20°37′50″E/52,656389 20,630556
TERC (TERYT)

1420084[3]

SIMC

0120900[3]

Nowe Miasto (alt. Nowe Miasto nad Soną) – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Nowe Miasto, nad rzeką Soną, lewym dopływem Wkry.

Nowe Miasto uzyskało lokację miejską w 1420 roku, zdegradowane w 1870 roku[4]. Prawa miejskie odzyskało w 2022 r. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim[5]. Należało do dzierżawy Nowe Miasto w ziemi zakroczymskiej w 1617 roku[6]. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Modzele. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Nowe Miasto.

Miejscowość turystyczno-wypoczynkowa dla Warszawy (zalew na rzece Sonie i lasy). Znajduje się tu Zespół Szkół im. Integracji Europejskiej (szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące, technikum). Przy szkole wybudowano pełnowymiarową halę sportową oraz boisko sportowe Orlik 2012.

Części miasta

Integralne części miasta[7][3][8]
SIMCNazwa
1061156Czernie
1056913Osówka
1056920Piaski

Historia

Prawdopodobnie istniał tu gród otoczony fosą. Później stanął zamek będący siedzibą książąt mazowieckich. Nowe Miasto było lokowane w XIV wieku, o czym świadczy wzmianka z 1398 roku "jest to miasto książęce, stolica powiatu sądowego ziemi zakroczymskiej". W 1386 roku zostaje tu erygowana parafia. Obecny kościół został zbudowany około 1471 roku.

Książę Janusz I obdarzył w 1420 roku miejscowość prawem miejskim chełmińskim i nadał mu nazwę Nowe Miasto oraz ustanowił przywileje na prowadzenie wagi i postrzygalni sukna. Herb Nowego Miasta wyglądał następująco: na tarczy o niebieskim tle widniała postać św. Jana Chrzciciela trzymającego na ręku Baranka Bożego, w kole z chorągiewką.

Nowe Miasto było ważnym węzłem drogowym o czym świadczyło osiem gościńców wychodzących w różnych kierunkach. Odbywały się tu co czwartek słynne targi oraz jarmarki. O zamożności miasta świadczą protokoły z odbytych lustracji np. lustracja z 1564/1565 stwierdza, że było tu 65 ogrodów, 274 domy, kościół murowany, plebania, szpital, łaźnia, postrzygalnia, waga, dwa młyny, 13 piwowarów i 20 pędzących gorzałkę. Największy rozkwit miasta przypada na XVI wiek. W 1644 roku przebywała w miejscowym zamku Ludwika Maria Gonzaga, późniejsza żona króla Władysława IV. Towarzyszący Ludwice Marii w podróży kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł niezbyt pochlebnie wyrażał się o Nowym Mieście. Zapisał w swoich pamiętnikach pod datą 2 marca 1646 r.: „Nowe Miasto tylko z imienia, bo żadną miarą nawet nazwy brudnej wsi niegodne.”[9]. Po ogromnych zniszczeniach jakich dokonali Szwedzi w latach 1655–1660 miasto się wyludniło. Później walki francusko-rosyjskie na tym terenie (grudzień 1806 r.), jak również oba powstania w XIX wieku przyczyniają się do dalszej stagnacji miasta. W roku 1869 na mocy ukazu carskiego Nowe Miasto traci prawa miejskie z których korzystało przez 467 lat. Prawa miejskie odzyskało 1 stycznia 2022[10].

Dopiero pod koniec XIX i na początku XX wieku wzrasta liczba mieszkańców (1885 r. – 2226, 1939 – ok. 3 tys.).

Zobacz też

  • Cmentarz żydowski w Nowym Mieście

Przypisy

  1. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 825 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c GUS. Rejestr TERYT
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54–55.
  5. Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
  6. Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617–1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 32.
  7. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
  9. Albrycht Stanisław Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, tłum. i opr. Adam Przyboś i Roman Żelewski, t. 2, Warszawa 1980, s. 480
  10. Od 1 stycznia 2022 r. w Polsce przybędzie 10 miast, Serwis Samorządowy PAP [dostęp 2021-12-31] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Powiat płoński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu płońskiego, Polska
Nowe Miasto, kościół par. p.w. Świętej Trójcy 01; Kot.JPG
Autor: Kot.peter, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Nowe Miasto - kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy, XIV-XVIII w., widok od frontu (zabytek nr A-113)
Nowe Miasto (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Nowe Miasto, Polska