Operacja Uran

Operacja „Uran”
II wojna światowa, front wschodni, część bitwy stalingradzkiej
Ilustracja
Czas

1923 listopada 1942

Miejsce

na zachód od Stalingradu

Terytorium

ZSRR

Przyczyna

konieczność odcięcia wojsk niemieckich w Stalingradzie

Wynik

zwycięstwo ZSRR

Strony konfliktu
 III Rzesza
 Włochy
 Rumunia
 Węgry
 ZSRR
Dowódcy
Friedrich PaulusAleksandr Wasilewski
Siły
Niemcy:
250 000 żołnierzy,
732 samoloty,
Włosi:
220 000 żołnierzy
Rumuni:
143 296 żołnierzy,
nieznana liczba samolotów,
827 działa,
134 czołgi
Węgrzy:
200 000 żołnierzy,
nieznana liczba dział i czołgów
1 143 500 żołnierzy
1 500 samolotów
13 451 dział
894 czołgów
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
48°42′00″N 44°31′00″E/48,700000 44,516667

Operacja Uran (ros. Операция Уран) – okrążenie wojsk niemieckich podczas bitwy stalingradzkiej przez wojska Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej. Atak został rozpoczęty 19 listopada 1942 roku z dwóch stron i zakończył się spotkaniem w mieście Kałacz nad Donem.

Operacja

Do okrążenia przygotowywano się bardzo starannie. Józef Stalin został przekonany do wydania gen. Aleksandrowi Wasilewskiemu wszelkich środków, których potrzebował. Plan operacji okrążającej opracował płk М. М. Potapow a dowodził nią gen. Wasilewski.

Kiedy siły niemieckie zostały skoncentrowane pod Stalingradem, dowództwo radzieckie zdecydowało się na okrążenie z dwóch powodów: zaatakowania słabszych odcinków frontu utrzymywanych przez niedostatecznie uzbrojone armie rumuńskie, oraz zapobieżenia wcześniejszej interwencji jednostek 6 Armii.

Utrzymanie tajemnicy było niespodziewanie skuteczne; częściowo dzięki radzieckim działaniom odwracającym uwagę, a częściowo przez niemiecki sceptycyzm dotyczący możliwości Armii Czerwonej do przeprowadzenia tak ambitnej operacji.

Opór armii rumuńskich został pokonany pierwszego dnia operacji. Wówczas to siły radzieckie szybko posuwały się w stronę Kałacza. Na linii natarcia nie było żadnych znaczących wojsk niemieckich, więc natarcie prowadzone z północy i z południa zakończyło się po czterech dniach spotkaniem obu grup armii.

Ponad ćwierć miliona żołnierzy Państw Osi zostało odciętych od źródeł zaopatrzenia akurat w momencie rozpoczęcia się srogiej zimy. Sytuacja Niemców pod Stalingradem była zła. 22 listopada Gen. Friedrich Paulus wysłał telegram do Adolfa Hitlera mówiący o tym, że 6 Armia została okrążona. Hitler zabronił Paulusowi prób wyrwania się z okrążenia. Tak więc 6 Armia powoli traciła siły przez ciągłe ataki Armii Czerwonej, głód oraz mróz.

Dowódca Luftwaffe feldmarszałek Hermann Göring obiecał dostarczać okrążonym wojskom: żywność, broń, amunicję, oraz leki drogą powietrzną, jednak te obietnice zdecydowanie przekroczyły możliwości Luftwaffe i bieg wydarzeń w Stalingradzie szybko zaczął zmierzać w stronę klęski Niemców. Wiele samolotów użytych do transportu zaopatrzenia zostało bezpowrotnie straconych.

2 lutego 1943 roku resztki 6 Armii liczącej wówczas ok. 90 000 żołnierzy poddały się wojskom radzieckim. Operacja została skoordynowana z Operacją Mars pod Moskwą.

Skutki

Armia Czerwona osiągnęła Kałacz tak szybko, że zostało to powtórzone i sfilmowane dla celów propagandowych kilka dni później. Siły radzieckie zajęły mosty na Donie, ponieważ niemieccy obrońcy nie wierzyli, że nadciągające czołgi z włączonymi światłami mogły być czołgami nieprzyjaciela (Niemcy często używali zdobytych T-34).

Morale w społeczeństwie radzieckim znacząco się poprawiło, natomiast Niemcy wpadli w apatię po największej jak dotąd klęsce Wehrmachtu.

Podczas oblężenia Paulus został awansowany do stopnia feldmarszałka. Stał się przez to pierwszym od 1871 roku niemieckim feldmarszałkiem, który oddał się do niewoli. Według niektórych źródeł Hitler polecił mianować Paulusa feldmarszałkiem w nadziei, iż ten popełni samobójstwo, aby uniknąć „poddania swojej buławy”.

Straty 6 Armii i współdziałających z nią wojsk państw Osi były ogromne: półtora miliona ludzi, 3 500 czołgów, 12 000 dział i moździerzy, 75 000 pojazdów mechanicznych 3 000 samolotów[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. W.Fowler, M.Rose, s.94

Bibliografia

  • Will Fowler, Mike Rose: Their War: German Combat Photographs from the Archives of „Signal”, Combined Publishing, Pennsylvania 2000, ISBN 1-58097-040-0

Media użyte na tej stronie

Russia edcp relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Flag of Italy (1861–1946).svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
Operation Uranus.svg
Autor: Lưu Ly, Licencja: CC BY 3.0
Operation Uranus. Campaign counterattacked and surrounded the enemy of the Soviet Army at Stalingrad, 19 to 30 November 1942
  • A: Army (infantry)
  • TA: Tank army
  • BA: Aviation army
  • AK: Infantry corps
  • TK: Tank corps
  • KK: Cavalry corps
  • MK: Motorized corps
  • ПД: Infantry Division
  • TД: Tank Division
  • MД: Motorized Division
  • KД: Cavalry Division
  • Bф: Groupe Aviation army