Organizacja pozarządowa

Organizacja pozarządowa (ang. non-government organization, popularny skrót NGO) – organizacja działająca na rzecz wybranego interesu i niedziałająca w celu osiągnięcia zysku.

W prawie międzynarodowym, w odróżnieniu od organizacji międzyrządowych, organizacje pozarządowe grupują nie państwa, lecz osoby fizyczne lub prawne, i z reguły z różnych krajów (najczęściej przyjmuje się, że minimum z trzech). Działają w oparciu o prawo krajowe siedziby organizacji, a powstają w wyniku nie umowy międzynarodowej, ale umowy cywilnoprawnej.

Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, obok sektora publicznego (władz, administracji publicznej) i rynkowego (przedsiębiorców). Organizacje pozarządowe – w odróżnieniu od organów publicznych a podobnie jak przedsiębiorcy – są prywatne i powstają z inicjatywy ich założycieli (prywatnych osób), ale – w odróżnieniu od przedsiębiorstw a podobnie jak władze publiczne – działają w interesie publicznym, a nie prywatnym. Charakterystyczną cechą organizacji pozarządowych jest więc brak powiązań z władzą publiczną[1].

Termin „organizacja pozarządowa” nie jest równoznaczny z terminem „organizacja społeczna”, np. związek zawodowy jest organizacją społeczną, lecz nie jest organizacją pozarządową.

Organizacje pozarządowe w Polsce

W polskim prawie definicję ustawową organizacji pozarządowej zawiera art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2022 r. poz. 1327), zgodnie z którym organizacjami pozarządowymi są, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, przy czym niektórych przepisów ustawy nie stosuje się do fundacji publicznych i fundacji partii politycznych.

56% Polek i Polaków ufa NGO-som wynika z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, przeprowadzonych w listopadzie 2020 roku[2].

W Polsce agregatorem informacji na temat organizacji pozarządowych jest portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.

Modele funkcjonowania NGO
Modele funkcjonowania NGO[3]

Najważniejsze fakty o organizacjach pozarządowych w Polsce

  • W Polsce zarejestrowanych jest 143 000 organizacji[4]
  • 8694 organizacjom pozarządowym w Polsce można przekazywać 1%[5]
  • Roczny budżet organizacji pozarządowej w Polsce to 26 000 PLN[6]
  • 63% organizacji współpracuje z wolontariuszami i wolontariuszkami[7]
W Polsce aktywnie działa około 80 tysięcy stowarzyszeń i fundacji, które są rozproszone po całym kraju. Znajdziemy je zarówno w najmniejszych wsiach, jak i największych miastach. 25% organizacji jest zlokalizowanych (ma swoje siedziby) na wsiach, 24% w małych miastach, liczących nie więcej niż 50 tys. mieszkańców, 18% w średnich miastach, mających między 50 a 200 tys. mieszkańców, a 34% w największych ośrodkach miejskich z więcej niż 200 tys. mieszkańców[3].

Badania organizacji pozarządowych w Polsce

Zobacz też

Przypisy

  1. Co to jest organizacja pozarządowa (NGO)?. fakty.ngo.pl. [dostęp 2018-07-19].
  2. Jak Polki i Polacy widzą organizacje społeczne? Przeczytaj o tym w e-booku, ngo.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).
  3. a b Modele funkcjonowania NGO [infografika], ngo.pl [dostęp 2021-10-19] (pol.).
  4. Liczba NGO w Polsce, ngo.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).
  5. Organizacje pożytku publicznego (OPP) i 1% podatku, gov.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).
  6. Finanse NGO, ngo.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).
  7. Wolontariat w organizacjach, ngo.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Modele-NGO-tabela.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Modele funkcjonowania NGO
LokalizacjaNGO.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
W Polsce aktywnie działa około 80 tysięcy stowarzyszeń i fundacji, które są rozproszone po całym kraju. Znajdziemy je zarówno w najmniejszych wsiach, jak i największych miastach. 25% organizacji jest zlokalizowanych (ma swoje siedziby) na wsiach, 24% w małych miastach, liczących nie więcej niż 50 tys. mieszkańców, 18% w średnich miastach, mających między 50 a 200 tys. mieszkańców, a 34% w największych ośrodkach miejskich z więcej niż 200 tys. mieszkańców.
UstatkowaneNGO.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organizacje ustatkowane. Organizacje ustatkowane to 28% całego sektora pozarządowego.
SukcesNGO.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
12% organizacji skupia się na sukcesie swoich działań, w jego imię są gotowe na ryzyko.
ProfesjonalneNGO.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
21% organizacji działa w sposób systematyczny, profesjonalny: szczegółowo planuje swój budżet i rozwój, zabiega o obecność w mediach, dlatego jest zaangażowanych w promocję swojej działalności.
WalczaceNGO.jpg
Autor: Aniołowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
19% sektora społecznego żyje z dnia na dzień, nie ma stałych źródeł finansowania oraz nie planuje swoich działań.