Osieck

Osieck
	wieś
	; Parafia św. Bartłomieja Apostoła, św. Andrzeja
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
Gmina	Osieck
Sołectwo	Osieck
Liczba ludności (2011)	933
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-445
Tablice rejestracyjne	WOT
SIMC	0683192
	Położenie na mapie gminy Osieck Osieck
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Osieck
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Osieck
	Położenie na mapie powiatu otwockiego Osieck
	51°57′59″N 21°25′10″E/51,966389 21,419444

Artykuł	51°57′59″N 21°25′10″E
- błąd	38 m
WD	51°58'0.1"N, 21°25'0.1"E, 51°54'N, 21°26'E
- błąd	14 m
Odległość	204 m

Osieck – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Osieck^[5]^[4]. Siedziba gminy Osieck, Dekanatu Osieck oraz parafii św. Bartłomieja Apostoła. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1558 roku, zdegradowany w 1869 roku^[6]. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego^[7], w drugiej połowie XVI wieku położone w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Osieck leży na prawym brzegu Wisły w odległości od niej około 10 km. Przez wieś przechodzi linia kolejowa nr 12 ze stacją Osieck oraz krzyżują się drogi wojewódzkie nr 736, nr 805 i 862.

Integralne części wsi Osieck^[5]^[4]^[9]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0683200	Chabaszew	część wsi
0683217	Dworek	część wsi
0683223	Kąciki	przysiółek

Historia

W XV wieku książęta mazowieccy założyli tu zwierzyniec, wybudowali dwór myśliwski i przyjeżdżali na polowania. Tutejsza parafia została erygowana w XIII wieku. Wybudowano wówczas kościół parafialny pod wezwaniem Św.Bartłomieja (wzmiankowany w 1300) W 1566 kościół spłonął i wybudowano nowy, który został zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Kolejny kościół wybudowano w 1672 roku i istniał do 1778. Następny murowany wystawił ks. Andrzej Reptowski w latach 1778–1782. Rozebrany został pod koniec XIX w. Obecna świątynia murowana, neogotycka, wybudowana została w latach 1902–1909, według projektu arch. Stefana Szyllera.

Osieck otrzymał prawa miejskie 24 października 1558 od Zygmunta Augusta na wniosek dzierżawcy starostwa osieckiego Jędrzeja Swieborowskiego. Miasto otrzymało szereg przywilejów, od: Stefana Batorego w 1578 i 1578, Zygmunta III w 1601 i 1618, Władysława IV w 1633, Jana Kazimierza w 1650 i 1660, Jana III Sobieskiego w 1677, Augusta II w 1698, Augusta III w 1752 i Stanisława August Poniatowskiego w latach 1775, 1777 i 1788. Podczas epidemii w Warszawie w latach 1625, 1629 i 1630 w Osiecku schronił się wraz z dworem Król Zygmunt III. W 1616 Osieck liczył 177 domów i 79 pustych placów oraz 40 rzemieślników i licznych piwowarów. Po wojnach szwedzkich w Osiecku ocalało 40 domów, 350 mieszkańców i 10 rzemieślników. W 1777 Osieck liczył 190 domów. W roku 1771 starostwo posiadał Franciszek Bieliński, a w 1810 należał do ks. Józefa Poniatowskiego. W 1810 roku było tu 770 mieszkańców a w 1820 – 946 mieszkańców (w tym 75 rzemieślników) i 151 domów. W 1827 Osieck liczył 159 domów i 989 mieszkańców. W 1869 Osieck utracił prawa miejskie. Nie zahamowało to rozwoju osady. W 1860 liczył 185 domów i 1340 mieszkańcowi, w tym 310 Żydów. W 1885 osada posiadała 154 domy, 1448 mieszkańców. W 1901 roku Osieck liczył 1500 mieszkańców, a w 1920 – 1700 mieszkańców. Liczba ta spadła w 1935 do 1309 osób. Od roku 1912 funkcjonuje w miejscowości jednostka OSP^[10].

12 września 1939 spora część osady spłonęła w wyniku działań wojennych. Tego dnia z rejonu Osiecka kontratakowała polska 10 DP z zadaniem likwidacji niemieckiego przyczółka pod Górą Kalwarią.

4 czerwca 1981 roku pod Osieckiem wydarzyła się katastrofa kolejowa, w której śmierć poniosło 25 osób, a 6 zostało rannych.

Toponimia

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1416 – „Oszeczsko”, w 1449 – „Oschyeczsko” i w 1540 – „Ossyeczko”. W średniowieczu brzmiała: Osiecsko i Osiecko. Nazwa pochodzi od staropolskiego wyrazu – osiek, oznaczającego warownię leśną zbudowaną z pni drzewnych; do którego dołączono przyrostek -scko. Pierwotnie określała ona miejsce warowne o charakterze obronnym.

Zabytki

Kościół parafialny pod wezwaniem Świętych Andrzeja i Bartłomieja.
Kaplica cmentarna z 1 ćw. XIX w., drewniana, szalowana o słupowej konstrukcji, zbudowana na rzucie prostokąta, zamkniętego trójbocznie, z wnętrzem jednonawowym.
Na cmentarzu nagrobki: Antoniego Bogusławskiego (zm. 1833), jego żony Józefy z Dąbrowskich (zm. 1850), Antoniego Puchalskiego (zm. 1847) i jego żony Katarzyny z Wyczółkowskich (zm. 1899).

Zobacz też

Cmentarz żydowski w Osiecku
Bałaban

Przypisy

↑ Wieś Osieck w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-11-01] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-11-01].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 877 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Rejestr TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.
↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
↑ Strona gminy, jednostki OSP

Bibliografia

Ajdacki P., Kałuszko J., „Otwock i okolice”, przewodnik turystyczny, Pruszków 2006.
Chlebowski B., 1880. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa.
Gajowniczek. Z.T., 1999. Historia miast miasteczek i osad w prawobrzeżnej części Ziemi Czerskiej, FPR, Latowicz.
Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660–1661), Warszawa.
Pazyra S., 1939. Studia z dziejów miast na Mazowszu od XIII do początków XX wieku.
Pazyra S., 1959. Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa.

Linki zewnętrzne

Osieck, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 621 .
Osieck, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 417 .

[pwl-1] Wieś Osieck w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-11-01] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-11-01].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 877 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.

[7] Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.

[8] Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.

[KSNG-9] KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).

[10] Strona gminy, jednostki OSP

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wsie	Augustówka Czarnowiec Górki Grabianka Lipiny Natolin Nowe Kościeliska Osieck Pogorzel Rudnik Sobienki Stare Kościeliska Wójtowizna
Osady	Osieck pod Górą Osieck pod Grabinką Pod Rudnikiem
Integralne części wsi	Brody Chabaszew Dworek Kąciki Kolonia Pogorzel Majdan Ocznia Pod Kościeliskami

Przynależność wojewódzka	gubernia siedlecka (1867–1912) gubernia lubelska (1912–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (II RP) (1939) woj. warszawskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Dęblin (1954–55 →) Garwolin Łaskarzew (do 1870 i od 1969) Maciejowice (do 1870) Osieck (do 1870) Parysów (do 1870) Stężyca (do 1870) Żelechów
Osiedla (1954–72)	Łaskarzew (1959–68)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Borowie (od 1973) Dąbrowa (do 1870) Garwolin (od 1973) Górzno (od 1874) Irena (←1939–54) Kłoczew (do 1954) Łaskarzew-Osada (1927–54) Łaskarzew(–Wieś) (od 1870) Maciejowice Miastków (Kościelny) (← od 1922) Osieck (do 1954) Parysów (od 191?) Pawłowice (do 191?) Pilawa (od 1973) Podłęż (1868–1954) Pszonka (do 191?) Ruda Talubska (do 1874) Ryki (do 1954) Sobienie-Jeziory (do 1954) Sobolew Stężyca (191?–1954) Trojanów (do 1954) Ułęż (do 1954) Unin (do 1874) Warszawice (1868–1939) Wilga Wola Korycka (do 1874) Wola Rębkowska (do 1954) Żelechów Życzyn (do 1874)
Gromady (1954–72)	Bazanów Nowy (1954–55 →) Białki Dolne (1954–55 →) Bobrowniki (1954–55 →) Borowie (1954–72) Budy Uśniackie (1954–68) Czernic (1954–55 →) Dąbrowa (1954–59) Dęblin (1954) Głosków (1954–72) Goniwilk (1954–59) Gończyce (1954–72) Gościewicz (1954–59) Górzno (1954–72) Grabów Szlachecki (1954–55 →) Izdebno (1954–59) Jagodne (1954–55 →) Jaźwiny (1954–59) Kłoczew (1954–55 →) Kobyla Wola (1954–57) Korytnica (1954–55 →) Kotłówka (1954–56) Krempa (1954–59) Łaskarzew-Osada (1954–72) Maciejowice (1954–72) Marianów (1959–72) Mariańskie Porzecze (1954–59) Miastków Kościelny (1954–72) Mierzączka (1954–56) Moszczanka (1954–55 →) Niwa Babicka (1954–55 →) Nowodwór (1954–55 →) Oblin (1954–57) Osieck (1954–57 →) Oziemkówka (1954–59) Parysów (1954–72) Pawłowice (1954–55 →) Piastów (1954–61) Pilawa (1954–72) Pilczyn (1954–59) Podłęż (1954–72) Puznówka (1954–61) Rębków (1954–59) Rokitnia Stara (1954–55 →) Rososz (1954–55 →) Ruda Talubska (1954–72) Ryki (1954–55 →) Sobienie-Jeziory (1954–57 →) Sobieszyn (1954–55 →) Sobolew (1954–72) Stężyca (1954–55 →) Strych (1954–55 → i ← 1957–59) Sulbiny (1956–57) Swaty (1954–55 →) Szymonowice Duże (1954–57 →) Trąbki (1954–61) Trojanów (1954–55 →) Ułęż (1954–55 →) Unin (1954–61) Warszawice (1954–57 →) Wilga (1954–72) Wola Rębkowska (1954–72) Wola Starogrodzka (1954–61) Wola Zadybska (1954–55 →) Wola Żelechowska (1954–57) Wola Życka (1954–55 →) Zadybie Stare (1954–55 →) Zakrzówek (1957) Zwola (1954–59) Żabieniec Nowy (1954–59) Żelechów (1958–72)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne