Oulujärvi

Oulujärvi
Ilustracja
Widok na Oulujärvi
Położenie
Państwo Finlandia
LokalizacjaKainuu
Miejscowości nadbrzeżneKajaani, Paltamo, Vaala
Wysokość lustra122,7[1] m n.p.m.
Wyspy665 (Manamansalo)[2]
Morfometria
Powierzchnia887,09 km²[1]
Głębokość
• średnia
• maksymalna

7[2] m
35[2] m
Długość linii brzegowej1021,17 km[1]
Objętość6 km³
Hydrologia
Rzeki zasilająceKajaaninjoki, Kiehimänjoki
Rzeki wypływająceOulu
Położenie na mapie Finlandii
Mapa konturowa Finlandii, blisko centrum na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Oulujärvi”
Ziemia64°18′N 27°16′E/64,300000 27,266667
Mapka jeziora
Mapa jeziora

Oulu (fin. Oulujärvi, szw. Ule träsk) – jezioro w Finlandii, piąte co do wielkości jezioro tego kraju[3]. Leży na terenie gmin Vaala, Kajaani i Paltamo[1].

Z jeziora wypływa rzeka Oulu, która uchodzi do Zatoki Botnickiej. Największa wyspa to Manamansalo znajdująca się pośrodku jeziora, stanowi ulubiony cel wycieczek pieszych[2].

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa nad Oulujärvi znaleziono w Paltamo, wówczas jednak jezioro było częścią Jeziora Ancylusowego. Inne prehistoryczne znaleziska pochodzą z Vaali, Vuolijoki i Hyrynsalmi. Większość z nich to narzędzia i wyroby ceramiczne z kultury ceramiki dołkowo-grzebykowej. Około 1000 roku n.e. nad jeziorem zaczęli się osiedlać przybyli z południa Lapończycy, później wyparci dalej na północ przez Karelów i Limingów. Ślady z tamtego okresu nadal można odnaleźć w kopcach pogrzebowych na południowych brzegach Oulujärvi, nazwach geograficznych oraz legendach.

Po traktacie w Pähkinäsaari w 1323 roku została po raz pierwszy zdefiniowana wschodnia granica Finlandii. Przebiegała ona kilkanaście kilometrów na południowy zachód od jeziora (co oznacza że pozostawało ono na ziemiach ruskich). Mimo tego w okolicy zaczęli pojawiać się szwedzcy osadnicy z Sawonii. Ruch ten nasilił się szczególnie po wstąpieniu na tron Gustawa Wazy w 1523 roku. Granica królestwa szwedzkiego zaczęła się w związku z tym „przesuwać” na północ (istniała tylko na mapach, w rzeczywistości nie była oznaczona, ani nawet nie przebiegała wzdłuż naturalnych wyznaczników) i Oulujärvi zostało „wchłonięte” przez Szwecję w połowie XVI wieku. W odpowiedzi Rosjanie wielokrotnie najeżdżali osady osadników, grabiąc i paląc. W samym 1555 zabili przy tym ponad 300 osób.

W 1570 roku wybuchła wojna szwedzko-rosyjska. Okolice jeziora stały się terenem licznych walk, obie strony nie szczędziły ludności zamieszkującej obszar. Dopiero traktat w Tiawzinie w 1595 roku przyniósł pokój. Oulujärvi przypadło Szwedom.

W 1604 roku rozpoczęła się budowa zamku w Kajaani. Pierwszy etap zakończono w 1619, a pozycja Kajaani jako centralnej osady regionu zaczęła się umacniać. W 1659 roku uzyskało prawa miejskie. Rozwijał się handel, w szczególności wypalanie smoły, którą następnie transportowano Oulujoki do portu w Oulu i dalej na rynek międzynarodowy.

Podczas małej epoki lodowcowej okoliczna ludność ponownie została przetrzebiona przez głód i towarzyszącą mu zarazę. Podczas III wojny północnej, zwanej przez Finów Wielkim Gniewem, Oulujärvi znów stało się areną walk. W 1716 roku czterotysięczna armia rosyjska obległa zamek Kajaani, który bronił się przez miesiąc, ale w końcu musiał się poddać ze względu na brak zapasów. Rosjanie wysadzili zamek, a następnie spalili niemal wszystkie osady wokół Oulujärvi i Kainuu.

W następstwie wojny fińskiej 1808–1809, Finlandia stała się częścią imperium rosyjskiego (zob. Wielkie Księstwo Finlandii). Wokół Oulujärvi zaczął rozwijać się przemysł, głównie drzewny. Problem stanowił transport – jedyna droga, wodna, prowadziła Oulujoki do Oulu, transport był dość drogi i mógł się odbywać tylko w jedną stronę. Dopiero budowa linii kolejowej Iisalmi-Kajaani w 1904 dostarczyła dogodnej drogi transportowej z okolic jeziora.

Obecnie Oulujärvi i Oulujoki przestały pełnić rolę transportową, a region stał się obszarem turystycznym ze względu na małą populację i dziką naturę.

Przypisy

  1. a b c d Oulujärvi (yhd.) (ang.). W: Järviwiki [on-line]. Finnish Environment Institute (SYKE). [dostęp 2018-01-27].
  2. a b c d Oulujärvi - obfite w ryby morze regionu Kainuu (pol.). W: FishinginFinland.fi [on-line]. [dostęp 2018-01-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-27)].
  3. Finnish lakes larger than 40 square kilometers (ang.). Finnish Environment Institute, 2007-05-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Finland physical map.svg
Finland physical map, parameters equal to File:Finland location map.svg
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Vlahtioulujarvi.jpg
Oulujärvi, Finland. Picture from Vuottolahti.