Pafos

Pafos
Πάφος
Ilustracja
(c) Dmitry Panov, CC BY 3.0

Widok na port i nabrzeże
Herb
Herb
Państwo

 Cypr

Dystrykt

Pafos

Populacja (2021)
• liczba ludności


35 961[1]

Nr kierunkowy

26

Kod pocztowy

8049

Położenie na mapie Cypru
Mapa konturowa Cypru, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Pafos”
34°46′34,0627″N 32°25′35,4374″E/34,776129 32,426510
Strona internetowa
Portal Cypr
Pafos[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
(c) rene boulay, CC BY-SA 3.0
Państwo

 Cypr

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV

Numer ref.

79

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1980
na 4. sesji

Pafos (gr. Πάφος) − miasto w Republice Cypryjskiej, w dystrykcie Pafos[2]. W 2011 roku liczyło 32 892 mieszkańców[3]. Leży na południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru. Ważny ośrodek turystyczny. Czwarte pod względem wielkości miasto kraju.

W starożytności istniały tu dwie osady: Pafos Palaia (starogr. Πάφος Παλαιά – Stare Pafos), położone na wschód od terenów współczesnego miasta, w pobliżu obecnej wsi Kuklia i późniejsze Pafos Nea (starogr. Πάφος Νέα – Nowe Pafos), znajdujące się w obszarze dzisiejszego Pafos, w jego południowo-zachodniej części.

Nazwa miasta miała pochodzić od imienia herosa-eponima – Paphosa, syna Pigmaliona.

Palepafos wg Iliady miał założyć Agapenor, król Tegei, wódz wojsk arkadyjskich w czasie wyprawy na Troję, w drodze powrotnej.

Według mitologii greckiej u wybrzeży Pafos narodziła się z morskiej piany bogini miłości Afrodyta.

Pafos było Europejską Stolicą Kultury w 2017 roku.

W mieście rozwinął się przemysł odzieżowy, obuwniczy oraz spożywczy[4].

Historia miasta

Ślady bytności człowieka na terenie Pafos, tak jak i na całym Cyprze, sięgają przynajmniej epoki neolitu. Palepafos, położone na wschód od obecnego miasta, zostało założone prawdopodobnie na początku XIV w. p.n.e. Uważa się, że od samego początku istniał tu silny kult Afrodyty (wywodzący się zapewne z przedgreckiego kultu płodności, ogólnie przyjęta teoria mówi o obcym, niegreckim pochodzeniu kultu Afrodyty). W Palepafos istniała poświęcona jej słynna na cały świat grecki świątynia, którą zbudowano już w XII w. p.n.e.

Nowe Pafos, powstałe w obrębie dzisiejszego miasta, zostało założone pod koniec IV wieku p.n.e. W epoce hellenistycznej znacznie przybrało na znaczeniu, stając się w II wieku p.n.e. stolicą całego Cypru. Szczyt rozwoju osiągnęło pod rządami Rzymu (który objął kontrolę nad wyspą w 58 p.n.e.), będąc centrum politycznym i administracyjnym Cypru[5].


Na początku IV wieku Pafos zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi. Miasto odbudowano, ale nie osiągnęło już dawnej świetności, a stolica została przeniesiona do także odbudowanej Salaminy[5].

W średniowieczu, najpierw w rękach Bizancjum, później łacinników i Wenecjan, wreszcie Turków Osmańskich, miasto niemal zupełnie straciło swoje dawne znaczenie, a prym wiodły porty Larnaka, Kirenia i Famagusta, rolę głównego ośrodka administracyjnego wyspy przejęła natomiast Nikozja. W 1103 r. w Pafos przebywał w drodze do Ziemi Świętej król Danii Eryk I, który tutaj zmarł[6] i został pochowany w lokalnej bazylice (kościół uległ zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi). Obecnie na tym miejscu znajduje się tablica pamiątkowa ku czci króla[7].

Sytuacja Pafos jako mało ważnego miasteczka nie zmieniła się pod rządami Brytyjczyków, ani po odzyskaniu niepodległości przez Cypr w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dopiero interwencja Turcji w 1974 roku, a w konsekwencji utrata takich miast jak Kirenia i Famagusta przez Republikę Cypryjską na rzecz Cypru Północnego skłoniła rząd południowocypryjski do inwestycji w Pafos, dzięki czemu miasto jest dziś ważnym ośrodkiem turystycznym południowej części wyspy.

Polskie wykopaliska w Pafos

Polska ekspedycja archeologiczna Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierownictwem profesora Kazimierza Michałowskiego rozpoczęła prace w czerwcu 1965 roku. Na stanowiskach w południowo-zachodniej części Pafos odkryto marmurowe rzeźby Asklepiosa oraz czczonej w mieście Artemidy. Odkryto też skarb srebrnych monet z okresu Filipa Arridajosa i Aleksandra Wielkiego. Następnym kierownikiem polskich ekspedycji archeologicznych został profesor Wiktor Andrzej Daszewski (1971–2007), kolejnym doktor Henryk Meyza (2008–2019). Oprócz prac wykopaliskowych polska ekspedycja prowadzi prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie w Pafos. Systematycznie odkrywana jest ogromna rezydencja antyczna (120 metrów długości i 80 szerokości) ze względu na znajdującą się w pałacu mozaikę przedstawiającą walkę Tezeusza z Minotaurem zwana Willą Tezeusza.

W 2011 roku badania w Pafos rozpoczął także Zakład Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, pod kierunkiem prof. dr hab. Ewdoksii Papuci-Władyki pod nazwą Paphos Agora Project. Jego celem było odnalezienie hellenistycznej agory stolicy wyspy, która znajdowała się przypuszczalnie pod rzymską. W roku 2015, projekt wszedł w nowy etap realizacji, którego celem było zbadanie i rekonstrukcja przestrzeni publicznej agory oraz infrastruktury i działalności ekonomicznej miasta z zastosowaniem metod interdyscyplinarnych[8].

Od 2020 na stanowisku rozpoczyna się wspólny polski projekt konsorcjum naukowego złożonego z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem prof. Ewdoksii Papuci-Władyki: „MA-P Maloutena i Agora w planie urbanistycznym Pafos: Modelowanie miejskiego krajobrazu stolicy hellenistycznego i rzymskiego Cypru”[9].

Zabytki

Bogactwo zabytków z praktycznie każdej epoki istnienia Pafos stało się przyczyną wpisania miasta na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Do ważniejszych zabytków zaliczają się:

  • park archeologiczny Nea Pafos
  • Grobowce Królewskie – starożytna nekropolia
  • Zamek w Pafos – zamek bizantyjski z XIII wieku
  • starożytne mozaiki rzymskie na terenie parku archeologicznego w Domu Tezeusza i Ajona[10]
  • kościół Agia Kyriaki Chrysopolitissa z kamieniem, przy którym według tradycji biczowano św. Pawła (Pręgierz św. Pawła)[11]

Klimat

Pafos znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[12][13] typu śródziemnomorskiego[14], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi, częściowo gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 23.6 °C w dzień i 13,9 °C w nocy.

Średnia temperatura dwóch miesięcy zimowych – stycznia i lutego wynosi wokół 17 °C w dzień i 8 °C w nocy, średnia temperatura morza wynosi 17–18 °C[15]. Opady śniegu, jak i mróz nie występują. Lato trwa osiem miesięcy, od kwietnia do listopada. W okresie od maja do listopada średnia temperatura morza wynosi ≥20 °C[15]. Dwa miesiące – marzec i grudzień mają charakter przejściowy, ze średnią temperaturą 18–19 °C w ciągu dnia i około 9 °C podczas nocy, pod względem temperatury i nasłonecznienia przypominają nieco maj i wrzesień w Polsce. W Pafos, jak i w pozostałych miejscowościach na wybrzeżu Cypru występują stosunkowo małe wahania temperatury, zarówno pomiędzy dniem a nocą oraz pomiędzy kolejnymi dniami.

Pafos ma 46 dni deszczowe rocznie przy opadach ≥1 mm lub 62 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0.2 mm, od generalnie bezdeszczowego okresu od maja do września do około 10 dni deszczowych w styczniu. Występuje tu 3415 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 186 h (6 godzin dziennie, około 6 razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 391 h (średnio 12.6 godziny czystego słońca na dobę) w lipcu[16].

Średnia temperatura i opady dla Pafos
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]17.016.918.521.324.427.729.930.428.826.622.418.623,6
Średnie dobowe temperatury [°C]12.512.313.616.319.522.825.225.723.821.517.514.218,7
Średnie temperatury w nocy [°C]8.07.68.711.314.517.820.421.018.816.412.69.713,9
Opady [mm] 80.264.234.318.75.31.60.30.03.818.066.493.9387
Średnia liczba dni z opadami9.98.05.54.11.30.30.10.00.62.55.88.746,6
Średnie usłonecznienie (w godzinach)1952122452703443813913663152852251863415
Źródło: Department of Meteorology of Cyprus[16]

Miasta partnerskie

Osoby związane z miastem

Christiaan Barnard – Lekarz, chirurg, który tutaj zmarł.

Przypisy

  1. Population of Cities in Cyprus (2021) [dostęp 2021-06-18] (ang.).
  2. Jednostki administracyjne Republiki Cypryjskiej (ang.). [dostęp 2020-11-14].
  3. Liczba ludności Republiki Cypryjskiej. Statystyki (ang.). [dostęp 2020-11-14].
  4. Pafos, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-07].
  5. a b Archaeological Park of Pafos [pdf], Cyprus Tourism Organisation, The Official Portal Of Cyprus Tourism - visitcyprus.com.
  6. Kay Nielsen, Danmarks kongelige familier i 1000 år, Ib Askholm, wyd. 1. udg., 1. opl, [Rødovre]: Askholm, 2007, s. 24, ISBN 978-87-91679-09-4, OCLC 254232649.
  7. Lista pochówków królów Danii. homepage.mac.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-03-17)]..
  8. Paphos Agora Project Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2016-06-07].
  9. Grant Opus 18 na badania w Nea Pafos, pcma.uw.edu.pl [dostęp 2020-07-06].
  10. Galeria zdjęć: Park Archeologiczny w Pafos. [dostęp 2016-06-07].
  11. Wokół pręgierza św. Pawła. [dostęp 2016-06-07].
  12. Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
  13. Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
  14. World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
  15. a b weather2travel.com: Paphos Climate.
  16. a b Department of Meteorology of Cyprus: Meteorological Service – Climatological and Meteorological Reports. [dostęp 2014-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-26)].

Media użyte na tej stronie

Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Paphos Marine, Cyprus - panoramio (2).jpg
(c) Dmitry Panov, CC BY 3.0
Paphos Marine, Cyprus
Cyprus-Paphos.png
Autor: User:Golbez, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Map of Cyprus, showing the Paphos district (bright red) on western side.
Cyprus location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Cyprus
Эмблема города Пафос (Кипр).JPG
Autor: Роман Курносенко, Licencja: CC BY-SA 3.0
Эмблема города Пафос (Кипр)
Chypre Paphos Parc Archeologique Maison Thesee - panoramio.jpg
(c) rene boulay, CC BY-SA 3.0
Chypre Paphos Parc Archeologique Maison Thesee