Park Ujazdowski w Warszawie

Park Ujazdowski w Warszawie
	nr rej. 168/3 z 1 lipca 1965
	; Park Ujazdowski
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Dzielnica	Śródmieście
Powierzchnia	5,7 ha
Data założenia	1893–1896
Projektant	Franciszek Szanior
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Park Ujazdowski w Warszawie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Park Ujazdowski w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Park Ujazdowski w Warszawie
	52°13′19″N 21°01′32″E/52,221944 21,025556
	Strona internetowa

Park Ujazdowski – zabytkowy park w śródmieściu Warszawy, położony przy Al. Ujazdowskich, między ul. Piękną i placem Na Rozdrożu.

Historia

W XIX wieku w miejscu parku znajdował się niezabudowany i rzadko zadrzewiony teren^[2] wykorzystywany do organizowania zabaw ludowych^[3]^[4] oraz jako plac ćwiczeń i rewii wojska^[5]. Odbywały się tam również wystawy, m.in. w 1876 rolnicza a w 1887 – higieniczna^[6]. Ponieważ był on niewystarczający dla celów wystawowych postanowiono część nieruchomości przeznaczyć na park^[7]. Jej część wschodnią przekazano Szpitalowi Ujazdowskiemu, natomiast fragment przy placu na Rozdrożu przeznaczono pod budowę cerkwi św. Michała Archanioła^[7].

Park został urządzony w latach 1893–1896 staraniem Komitetu Plantacyjnego. Projektantem był Franciszek Szanior^[5]. Był parkiem krajobrazowym. Znalazły się tam m.in. staw zaprojektowany przez Williama Heerleina Lindleya z wodą spływającą po granitowych skałach o powierzchni 0,4 ha^[8] oraz sztucznie uformowane wzniesienia^[5]. Przy budowie mostka po raz pierwszy na terenie Królestwa Polskiego zastosowano betonową konstrukcję przęsła^[9]. Park początkowo nie był ogrodzony^[10].

W 1913 rosyjski prezydent miasta Aleksander Miller obronił przed zabudową północno-zachodni narożnik parku, w którym planowano wzniesienie Rosyjskiego Domu Ludowego^[11].

W parku ustawiono kilka rzeźb. Z uwagi na jego dużą popularność wśród dzieci i młodzieży, odsłonięcie Ewy Edwarda Wittiga spowodowało protesty i ożywioną polemikę w prasie^[12].

We wrześniu 1939 park był miejscem pochówków osób, które zginęły podczas obrony miasta^[13]. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Alleepark^[14]. Wiosną 1944 zakazano wstępu do niego dla ludności polskiej^[15].

W kwietniu 1945 oczyszczony z min park przekazano do użytku mieszkańców^[16].

Układ parku zachował się w stanie niezmienionym^[8]. W 1965 został on wpisany do rejestru zabytków^[1]. W 2002 zakończono jego rewaloryzację^[17].

Na terenie parku rosną trzy drzewa – pomniki przyrody: orzech czarny, klon pospolity (odmiana Schwedlera) i dąb szypułkowy^[18].

Powierzchnia parku wynosi 5,7 ha^[17] (według innego źródła 5,3 ha)^[19]. Jest on ogrodzony i zamykany na noc^[17].

Obiekty na terenie parku

Staw Ujazdowski
Rzeźba Gladiator Piusa Welońskiego (1880) ofiarowana miastu przez Emanuela Bułhaka^[20].
Rzeźba Ewa Edwarda Wittiga (1911)^[20].
Rzeźba Perseusz Theodora Gruyere’a z przełomu XIX i XX wieku^[21].
Pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.
Kamień upamiętniający Stanisława Jachowicza (1930)^[22].
Zabytkowa waga osobowa wyprodukowana w 1898 przez Lubelską Fabrykę Wag na Wystawę Światową w Paryżu (1900). Została ustawiona w parku w 1912^[23].
Plac zabaw dla dzieci^[5].

Galeria

Waga osobowa
Rzeźba Ewa Edwarda Wittiga
Pergola nad stawem
Rzeźba Gladiator Piusa Welońskiego

Przypisy

↑ ^a ^b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). W: Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 23. [dostęp 2020-08-23].
↑ Stanisław Gieysztor: Moja Warszawa. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2010, s. 188. ISBN 978-83-62189-01-4.
↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 279.
↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 143. ISBN 978-83-268-1238-5.
↑ ^a ^b ^c ^d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 619. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 326. ISBN 83-06-00089-7.
↑ ^a ^b Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 210.
↑ ^a ^b Czesław Łaszek: Przyroda Warszawy. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 12.
↑ Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 107. ISBN 978-83-931203-1-4.
↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 246. ISBN 83-01-00062-7.
↑ Malte Rolf: Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 211–212. ISBN 978-83-235-2572-1.
↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 247. ISBN 83-01-00062-7.
↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 257. ISBN 83-01-00062-7.
↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 49. ISBN 978-83-07-03239-9.
↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 38. ISBN 978-83-07-03239-9.
↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
↑ ^a ^b ^c Park Ujazdowski. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. zielona.um.warszawa.pl/. [dostęp 2021-12-27].
↑ Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Śródmieście. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2020-04-06].
↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 327. ISBN 83-06-00089-7.
↑ ^a ^b Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 253. ISBN 83-88973-59-2.
↑ Ewelina Bartosik, Paweł Chojecki, Maciej Iwański, Emilia Nędzi, Kuba Szreder: Publiczna kolekcja sztuki XXI wieku m.st. Warszawy. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2012, s. 44.
↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 324. ISBN 83-912463-4-5.
↑ Anna Pawlikowska-Piechotka: Turystyka i wypoczynek w zabytkowych parkach Warszawy. Gdynia: Wydawnictwo Novae Res, 2009, s. 94. ISBN 978-83-61194-88-0.

Linki zewnętrzne

Park na stronach Urzędu m.st. Warszaway
Archiwalne widoki parku w bibliotece Polona

[NID-1] Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). W: Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 23. [dostęp 2020-08-23].

[2] Stanisław Gieysztor: Moja Warszawa. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2010, s. 188. ISBN 978-83-62189-01-4.

[3] Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 279.

[4] Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 143. ISBN 978-83-268-1238-5.

[Enc619-5] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 619. ISBN 83-01-08836-2.

[Gaj326-6] Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 326. ISBN 83-06-00089-7.

[Kieniewicz210-7] Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 210.

[Łaszek-8] Czesław Łaszek: Przyroda Warszawy. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 12.

[9] Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 107. ISBN 978-83-931203-1-4.

[10] Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 246. ISBN 83-01-00062-7.

[11] Malte Rolf: Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 211–212. ISBN 978-83-235-2572-1.

[12] Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 247. ISBN 83-01-00062-7.

[13] Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 257. ISBN 83-01-00062-7.

[14] Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 49. ISBN 978-83-07-03239-9.

[15] Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 38. ISBN 978-83-07-03239-9.

[16] Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.

[UM-17] Park Ujazdowski. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. zielona.um.warszawa.pl/. [dostęp 2021-12-27].

[18] Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Śródmieście. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2020-04-06].

[19] Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 327. ISBN 83-06-00089-7.

[Olsz253-20] Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 253. ISBN 83-88973-59-2.

[21] Ewelina Bartosik, Paweł Chojecki, Maciej Iwański, Emilia Nędzi, Kuba Szreder: Publiczna kolekcja sztuki XXI wieku m.st. Warszawy. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2012, s. 44.

[22] Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 324. ISBN 83-912463-4-5.

[23] Anna Pawlikowska-Piechotka: Turystyka i wypoczynek w zabytkowych parkach Warszawy. Gdynia: Wydawnictwo Novae Res, 2009, s. 94. ISBN 978-83-61194-88-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne