Portal:Lwów

< Portale < Geografia < Europa < Ukraina < Lwów

Lwów

w polskojęzycznej Wikipedii

Lwów – miasto na Ukrainie, bliskie Polakom, gdyż przez szereg stuleci związane było ściśle z historią Polski. Miasto o interesującej historii, niebanalnej i różnorodnej architekturze, wspaniałych mieszkańcach.

więcej...

Czy wiesz...

... kto z okna Baszty Prochowej strzelał do Bohdana Chmielnickiego?

... kiedy w szpitalu we Lwowie przeprowadzono pierwszą nocną operację z wykorzystaniem lamp naftowych?

... kiedy po raz pierwszy we Lwowie wystawiono Panoramę Racławicką?

... kto opiewał Lwów w piosence „Tyle jest miast”?

Historia

Najważniejsze wydarzenia z historii Lwowa:

przed 981 i 1018 – przyłączenie Grodów Czerwieńskich (terenów na których powstał później Lwów) przez Mieszka I i Bolesława I Chrobrego do Polski;
1256 – założenie grodu przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela, który nazwał go tak na cześć swojego syna Lwa;
1339 – po bezpotomnej śmierci ostatniego władcy Bolesława Trojdenowicza z dynastii Piastów mazowieckich Lwów został odziedziczony przez jego wuja Kazimierza III Wielkiego;
1356 – Kazimierz Wielki nadał prawa miejskie (prawo magdeburskie), szerokie uprawnienia samorządowe, a także 70 łanów gruntu;
1370 – po śmierci Kazimierza Wielkiego król Ludwik Węgierski mianował namiestnikiem oddzielonej od korony polskiej Rusi Halickiej księcia Władysława Opolczyka;

1387 – Jadwiga Andegaweńska przywróciła zwierzchnictwo Polski nad Rusią Halicką;
1389–1434 – na mocy przywileju Władysława II Jagiełły powstało nowe województwo ruskie, obejmujące pięć ziem – chełmską, sanocką, przemyską, halicką i lwowską, ta ostatnia z powiatem żydaczowskim. Stolicą województwa został Lwów;
1414 – przeniesienie siedziby metropolity łacińskiego z Halicza do Lwowa. Pierwszym arcybiskupem lwowskim został Jan Rzeszowski;
1444 – król Władysław III Warneńczyk nadał miastu prawo składu, podstawę potęgi gospodarczej Lwowa;
czerwiec 1527 – wielki pożar, który strawił prawie wszystkie zabudowania w obrębie murów obronnych. Bogate miasto podniosło się z popiołów już w szacie renesansowej;
1648 – pod murami stanęły nieprzebrane rzesze czerni kozackiej i Tatarzy. Padł Wysoki Zamek, zdobyty przez Maksyma Krzywonosa. Samo miasto jednak obroniło się, płacąc olbrzymi okup Chmielnickiemu;

1 kwietnia 1656 – śluby lwowskie Jana Kazimierza;
1658 – wielkie zasługi miasta dla Rzeczypospolitej uhonorowane zostały nobilitacją Lwowa, którego obywatele mogli od tej pory posiadać i dziedziczyć dobra ziemskie, wysyłać posłów, tak jak Kraków i Wilno, na sejmy walne i elekcje;
1661 – król Jan Kazimierz podniósł do godności Akademii lwowskie kolegium jezuickie;
24 sierpnia 1675 – bitwa pod Lwowem. Jan III Sobieski pokonał Tatarów;
1704 – oblężenie, zajęcie i splądrowanie miasta przez Szwedów;
1772 – w sierpniu 1772 stanęła w Sankt Petersburgu konwencja rozbiorowa. Lwów przeszedł pod panowanie Habsburgów. We wrześniu oddziały austriackie dowodzone przez feldmarszałka Esterhazego zajęły Lwów, który ogłoszono stolicą tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii;
listopad 1848 – wydarzenia rewolucyjne we Lwowie. Zbombardowanie centrum miasta przez wojska austriackie;

1867 – autonomia Galicji, szerokie uprawnienia samorządowe, stopniowa i coraz szersza polonizacja administracji, szkolnictwa, kultury;
1 listopada – 22 listopada 1918 – obrona Lwowa przez „Orlęta Lwowskie” po opanowaniu go przez Ukraińców;
1920 – Bitwa o Lwów podczas wojny polsko-bolszewickiej (m.in. bitwa pod Zadwórzem);
22 listopada 1920 – odznaczenie miasta Orderem Virtuti Militari przez naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego;
od 23 września 1939 do 29 czerwca 1941 – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow pod okupacją radziecką, włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej;
24–26 czerwca 1941 – krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonana przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Funkcjonariusze NKWD w okrutny sposób zamordowali ok. 7000 polskich i ukraińskich więźniów politycznych;
29 czerwca 1941 – zajęcie Lwowa przez wojska niemieckie. Okupacja hitlerowska trwała do 23 lipca 1944. Już w pierwszych jej dniach aresztowano i rozstrzelano grupę 25 wybitnych profesorów uczelni Lwowa i członków ich rodzin na Wzgórzach Wuleckich;
23–27 lipca 1944 – Akcja „Burza” we Lwowie;
1945–15 czerwca 1946 – „repatriacja lwowska”, którą można uznać za wypędzenie ludności polskiej zza Buga i Sanu do Polski, głównie na Ziemie Odzyskane;
1989 – początek odbudowy Cmentarza Obrońców Lwowa;
1991 – rozpad ZSRR, Lwów wszedł w skład niepodległej Ukrainy;
1998 – wpisanie Starego Śródmieścia i Wzgórza św. Jura na Listę Obiektów Światowego dziedzictwa Kultury UNESCO;
2001 — podczas podróży apostolskiej na Ukrainę papież Jan Paweł II odwiedził Lwów.

Zabytki

Lwów jest jednym z najbogatszych w zabytki miast świata. W 1998 r. lwowskie Stare Miasto zostało zapisane na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Najważniejsze zabytki:

Katedra Łacińska z kaplicami: Kampianów i Boimów
Sobór św. Jura
Katedra ormiańska i dzielnica ormiańska
zespół Cerkwi Wołoskiej i ulica Ruska
Kościół Dominikanów
Kościół i klasztor Bernardynów
Kościół Jezuitów
Rynek:
Kopiec Unii Lubelskiej
Teatr Miejski
Dworzec Główny
Uniwersytet Lwowski
Politechnika Lwowska
Cmentarz Łyczakowski z Cmentarzem Orląt
Cerkiew Przemienienia Pańskiego

Do zrobienia

Topografia:
- Parki Lwowa
  - Kalecza Góra
  - Las Brzuchowiecki
  - Park Wysoki Zamek
  - Park Lewandowski
  - Park Łyczakowski
  - Wały Gubernatorskie
  - Park "Pohulanka"
  - Park Snopkowski
  - Park Skniłowski
- Architektura
  - Dworzec Czerniowiecki
  - Dom Handlowy Zipperów
  - Pasaż Andreolli
  - Kamienica "Pod Jeleniem"
  - Kamienica Awensztokowska
  - Kamienica Alembekowska
  - Kamienica Goslarów
  - Kamienica Justglacowska
  - Kamienica Wenecka
  - Kamienica Mistrzymonowska
  - Kamienica Mistrzymonowska
- Janowskie
- Krakowskie
- Halickie
- Cetnarówka
- Żelazna Woda
- Sichów
- Zofiówka

Wszystkie artykuły z drzewa kategorii Lwów • Brakujące artykuły

Nowe • Do wyeksponowania na stronie głównej • Nieprzejrzane zmiany • Niezweryfikowane martwe linki • W poczekalni DNU

Artykuły wymagające: uzupełnienia informacji • zintegrowania • dopracowania (weryfikacji · neutralnego ujęcia tematu · poprawy stylu)

Kategorie

Drzewo kategorii (CatGraph):

Lwów

Wyróżniony artykuł

Jan Czekanowski (ur. 6 października 1882 w Głuchowie, zm. 20 lipca 1965 w Szczecinie) – polski antropolog, etnograf, statystyk i językoznawca.

Uczęszczał do szkoły W. Górskiego w Warszawie a następnie przeniósł się do Libawy na Łotwie. W 1901 ukończył tam szkołę średnią. W 1902 zapisał się na uniwersytet w Zurychu. Studiował antropologię, anatomię, etnografię i matematykę. Był uczniem Rudolfa Martina, słynnego szwajcarskiego antropologa i autora klasycznego podręcznika Lehrbuch der Anthropologie, którego standardy do dziś są stosowane w antropologii.

W 1913 został kierownikiem Zakładu Antropologicznego na Uniwersytecie we Lwowie, gdzie stworzył lwowską szkołę antropologiczną oraz był rektorem w latach 1934–1936. Wprowadził nowatorską zasadę statystyki matematycznej. Mieszkał i pracował we Lwowie w latach 1913–1945.

Po II wojnie światowej osiadł w Poznaniu, gdzie kierował Katedrą Antropologii UAM. Przeprowadził badania dynamiki rozwoju ludności w okresie 1937–1946 i strat ludnościowych Polski. Był zwolennikiem kierunku statystycznego w badaniach antropologicznych.

Wyróżniona ilustracja

Katedra Łacińska, widok z wieży ratuszowej.

Ludzie związani ze Lwowem

Nauka

Szkoła lwowsko-warszawska
Lwowska szkoła matematyczna
Lwowska szkoła antropologiczna
Lwowska szkoła historyczna
Towarzystwo Naukowe we Lwowie
Ignacy Łukasiewicz - wynalazca lampy naftowej

Sztuka

Galerie:
- Lwowska Galeria Sztuki

Teatry:

Muzea:
- Biblioteka Baworowskich
- Muzeum Przyrodnicze im. Dzieduszyckich
- Muzeum Książąt Lubomirskich
- Muzeum Pawlikowskich

więcej...

Literatura

Miejsca:
- Biblioteka Dzieduszyckich
- Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Ludzie:

Sport

Polskie kluby przedwojenne:
- Pogoń Lwów – założony w 1904 roku, czterokrotny mistrz Polski w piłce nożnej, reaktywowany w 2009 roku.
- Czarni Lwów – mistrz polski w hokeju na lodzie.
- Lechia Lwów – najstarszy polski klub sportowy, założony w 1903 roku.
- Sparta Lwów – założony w 1910 roku, prawdopodobnie przez żołnierzy 6 pułku lotniczego, finalista pierwszego w historii Pucharu Polski w piłce nożnej.

Reprezentanci Polski:
- Michał Matyas – polski piłkarz, olimpijczyk i trener.
- Wacław Kuchar – polski sportowiec, olimpijczyk. Uprawiał m.in. lekkoatletykę, piłkę nożną, narciarstwo, łyżwiarstwo szybkie i hokej na lodzie. Wielokrotny mistrz Polski i reprezentant kraju we wszystkich z wymienionych dyscyplin.
- Ryszard Koncewicz – polski piłkarz, trener, działacz piłkarski, selekcjoner reprezentacji Polski.