Powiat Neustadt O.S.
| powiat ziemski | |||
| 1743–1945 | |||
 Pałac w Prężynce | |||
| |||
| Państwo |  Prusy | ||
|---|---|---|---|
| Prowincja | Górny Śląsk | ||
| Rejencja | opolska | ||
| Siedziba | Prudnik | ||
| Data powstania | 1743 | ||
| Data likwidacji | 1945 | ||
| Zarządzający | Felix Scholz (ostatni) | ||
| Populacja (1939) • liczba ludności | 95 815 | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
 | |||
| Liczba miast | 3 | ||
| Liczba gmin | 91 | ||
| Liczba obszarów dworskich | 1 | ||
Położenie na mapie prowincji Górny Śląsk | |||
| 50°19′11″N 17°34′45″E/50,319722 17,579167 | |||
Powiat Neustadt O.S. (niem. Landkreis Neustadt O.S.) – dawna pruska, a później niemiecka jednostka terytorialna średniego szczebla (odpowiednik powiatu ziemskiego) z siedzibą w Prudniku. Powstała w 1743 roku i wchodziła w skład rejencji opolskiej. Istniała do końca II wojny światowej.
Struktura
1 stycznia 1945 roku w skład powiatu wchodziły[1]:
- 3 miasta: Prudnik (Neustadt O.S.), Biała (Zülz) i Głogówek (Oberglogau)
- 91 gmin
- obszar dworski Forst Schelitz
Współczesny powiat prudnicki nie pokrywa się z granicami przedwojennego[2].
Liczba mieszkańców
- 1795 – 52 110[3]
- 1819 – 44 852[4]
- 1846 – 73 421[5]
- 1871 – 86 315[6]
- 1885 – 95 456[7]
- 1900 – 98 324[8]
- 1910 – 97 537[8]
- 1925 – 95 370[9]
- 1939 – 95 815[9]
W połowie XIX wieku większość mieszkańców powiatu stanowiła ludność polskojęzyczna. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku odnotowuje dane statystyczne z roku 1861: „(...)vom Jahre 1861 hat der Kreis Neustadt O/S 80,101 Einwohner, worunter 6304 evangelische, 73,073 katolische, 723 judische und 1 Dissident, von denen sich 47,764 der polnischen, 32,316 der deutschen, 15 der mahrischen und 6 bohmischen Sprache bedeinen”, czyli w tłumaczeniu na język polski „w 1861 roku powiat Neustadt O/S zawierał 80,101 mieszkańców z czego 6304 było wyznania ewangelickiego, 73,073 katolickiego, 723 żydowskiego oraz 1 dysydent, z których 47,764 było polskojęcznymi, 32,316 niemieckojęzycznymi, 15 mowy morawskiej i 6 czeskiej”[10].
Wybory i plebiscyty
W plebiscycie z 21.03.1921 na pytanie dotyczące przynależności Górnego Śląska do Niemiec lub też przyłączenia do Polski, w powiecie Neustadt O.S. jedynie mieszkańcy wschodnich jego terenów byli uprawnieni do wzięcia udziału w plebiscycie[11] (do linii Pogórze, Brzeźnica, Ligota Bialska, Solec, Olbrachcice, Słoków i Olszynka).
Wynik: z 37 609 osób uprawnionych do głosowania, 33 159 (88,1%) opowiedziało się za przynależnością Górnego Śląska do Niemiec, a 4450 osób (11,9%) za przyłączeniem do Polski.
W plebiscycie z 3.09.1922 na pytanie: czy Górny Śląsk ma stać się odrębnym krajem związkowym w strukturach administracyjnych Niemiec czy pozostać prowincją kraju związkowego Prusy, w powiecie prudnickim przy frekwencji 88,3%, 45 091 głosujących (97,5%) opowiedziało się przeciwko odrębnemu krajowi związkowemu Górny Śląsk, a 1146 (2,5%) opowiedziało się za utworzeniem osobnego kraju związkowego.
W czasie ostatnich demokratycznych wyborów Republiki Weimarskiej w 1933 roku na NSDAP oddano 40,40% głosów, za partią Niemiecką Partią Centrum 40,25%, za KPD 7,44%, za DNVP 6,77%, a za SPD 4,99%, natomiast pozostałe zgłoszone partie wybrało kilkaset-kilkudziesięciu wyborców lub nikt nie oddał na nie głosu[1].
Landraci
- 1743–1745: Erdmann Carl Gustav von Rödern
- 1746–1750: Heinrich Gottfried von Näfe
- 1750–1753: Franz von Görtz
- 1753–1758: Johann Friedrich von Schneckenhaus
- 1759–1965: Carl Gottfried von Schwemler
- 1765–1769: George Peter von Twardowsky
- 1769–1787: George David Wenzel von Tschepe und Weidenbach
- 1787–1813: Theodor Carl Elstermann von Elster
- 1813–1819: Josef von Gruttschreiber
- 1819–1830: Ernst von Dungern
- 1830–1842: Hans von Seherr-Thoß
- 1842–1843: Oswald Sack
- 1843–1849: Carl von Wittenburg
- 1849–1872: Adolph Ferdinand Berlin
- 1872–1886: Rudolf von Wittenburg
- 1887–1892: Franz Hubert von Tiele-Winckler
- 1892–1907: Stephan von Sydow
- 1907–1920: Hermann von Choltitz
- 1920–1922: Bernhard Danckelmann
- 1922–1933: Robert Pachur
- 1933–1937: Günther Schwantes
- 1937–1943: Conrad Listemann
- 1943–1945: Felix Scholz (w zastępstwie)
Sąsiednie powiaty
Przypisy
- ↑ a b Powiat prudnicki – HKKNOS, „HKKNOS” [dostęp 2018-04-20] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego – Starostwo Powiatowe w Prudniku, www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2018-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16] (pol.).
- ↑ Johann Georg Heinrich Hassel, Statistischer Umriss der sämtlichen europäischen Staaten in Hinsicht ihrer Grösse, Bevölkerung, Kulturverhältnisse, Handlung, Finanz- und Militärverfassung und ihrer aussereuropäischen Besitzungen: ¬Die statistische Ansicht und Specialstatistik von Mitteleuropa. 1, Vieweg, 1805 [dostęp 2020-04-18] (niem.).
- ↑ Beiträge zur Statistik des preußischen Staats, Duncker & Humblot, 1821 [dostęp 2020-04-18] (niem.).
- ↑ Prussia (Kingdom) Königliches Statistisches Bureau, Mittheilungen des Statistischen Bureau’s in Berlin, 1849 [dostęp 2020-04-18] (niem.).
- ↑ Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung (1874) – Bayerische Staatsbibliothek, opacplus.bsb-muenchen.de [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Gemeindelexikon für die Provinz Schlesien. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Königlichen Statistischen Bureau, 1887 [dostęp 2020-04-18] (niem.).
- ↑ a b Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de, www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-04-18].
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, treemagic.org [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Felix Triest, Topographisches handbuch von Oberschliesen, Wrocław: W. G. Korn, 1865, s. 1107.
- ↑ Mija 95 lat od plebiscytu na Górnym Śląsku, „www.gosc.pl”, 20 marca 2016 [dostęp 2018-06-24].
Media użyte na tej stronie
Zespół pałacowy z poł. XIX w. w Prężynce.
Dienstflagge des Landes Preußen, 1933-1935
Sealing stamp
Title: Kreisausschuss des Kreises Neustadt/Ober-Schlesien
Description: blau, weiß, geprägt
Place: Neustadt Ober-Schlesien
Coat of arms of the Prussian province of Silesia
Autor: ElCet, Licencja: CC BY-SA 4.0
Province of Upper Silesia, Landkreis Neustadt O.S.