Raszid Ali al-Kilani

Raszid Ali al-Kilani
ilustracja
Data i miejsce urodzenia1892
Bagdad
Data i miejsce śmierci28 sierpnia 1965
Bejrut
Premier Iraku
Okres działalnościod 20 marca 1933
do 9 listopada 1933
PoprzednikNadżi Szaukat
NastępcaDżamil al-Midfa’i
Premier Iraku
Okres działalnościod 31 marca, 1940
do 31 stycznia 1941
PoprzednikNuri as-Sa’id
NastępcaTaha al-Haszimi
Premier Iraku
Okres działalnościod 3 kwietnia 1941
do 29 maja, 1941
PoprzednikTaha al-Haszimi
NastępcaDżamil al-Midfa’i

Raszid Ali al-Kilani (al-Kajlani) (arab. رشيد عالي الكيلاني; ur. w 1892, zm. 28 sierpnia 1965) – trzykrotny premier Królestwa Iraku, m.in. w rezultacie antybrytyjskiego zamachu stanu 1 kwietnia 1941 roku. Był zwolennikiem porozumienia się z państwami Osi w celu wyeliminowania wpływów brytyjskich w Iraku.

Życiorys

Urodził się w prominentnej rodzinie arabskiej wyznania sunnickiego, w Bagdadzie. Odebrał wykształcenie prawnicze. W 1924 roku rozpoczął karierę polityczną jako minister sprawiedliwości w pierwszym gabinecie premiera Jasina al-Haszimiego. Obaj, al-Haszimi i al-Kilani byli nastawieni antybrytyjsko. Byli przeciwnikami traktatu iracko-brytyjskiego, zawartego w 1930 roku przez rząd Nuriego as-Sa’ida. Założyli Partię Braterstwa Narodowego. Al-Kilani został po raz pierwszy premierem Iraku w 1933 roku, ale sprawował ten urząd przez niespełna 8 miesięcy.

31 marca 1940 roku al-Kilani został ponownie mianowany premierem, po wybuchu II wojny światowej i przedwczesnym zgonie króla Ghaziego. Po śmierci Ghaziego Irak znalazł się pod rządami emira Abd al-Ilaha, wuja zmarłego króla, sprawującego władzę w imieniu małoletniego Fajsala II. Abd al-Ilah był probrytyjski.

W następstwie przewrotu wojskowego „złotego czworoboku” 1 kwietnia 1941 premierem Iraku został Raszid Ali al-Kilani, który nawiązał przyjazne relacje z państwami Osi. Wskutek błyskawicznej interwencji Brytyjczyków rząd al-Kilaniego został obalony, przywrócono na stanowisko regenta Abd al-Ilaha, a wojska brytyjskie okupowały Irak aż do 1947 roku.

29 maja 1941 roku al-Kilani uciekł przed Brytyjczykami do Iranu. 25 sierpnia wojska radzieckie i brytyjskie najechały Iran i usunęły proniemieckiego szacha Rezę Pahlawiego. Wtedy al-Kilani uciekł na teren okupowanej przez Niemców Europy i został uznany oficjalnie przez Hitlera jako szef rządu irackiego na uchodźstwie. Po upadku Hitlera zbiegł do Arabii Saudyjskiej. Do Iraku wrócił dopiero po zamachu stanu w 1958 roku. Usiłował bez powodzenia obalić rząd Abd al-Karima Kasima. Został skazany na śmierć, następnie ułaskawiony. Zamieszkał w Bejrucie, gdzie zmarł w 1965 roku.

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of Iraq (2008–present).svg
Coat of arms of Iraq as adapted to new 2008 form of national flag -- standard pan-Arab "Eagle of Saladin" with shield of the tricolor of national flag (with the "Takbir" الله أكبر in Kufic text, as on the flag), holding a scroll with the words جمهورية العراق; (Jumhuriyat al-`Iraq "The Republic of Iraq").
Rashid Ali Al-Gaylani.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: FAL
Iraqi former Prime-Minister Rashid Ali Al-Gaylani
Coat of arms (emblem) of Iraq 2008.svg
Coat of arms of Iraq as adapted to new 2008 form of national flag -- standard pan-Arab "Eagle of Saladin" with shield of the tricolor of national flag (with the "Takbir" الله أكبر in Kufic text, as on the flag), holding a scroll with the words جمهورية العراق; (Jumhuriyat al-`Iraq "The Republic of Iraq").