Reichswehra

Reichswehra

Sztandar Reichswehry (1921–1933)
Historia
Państwo	Rzesza Niemiecka/  III Rzesza
Sformowanie	1921
Rozformowanie	21 maja 1935
Tradycje
Rodowód	Kaiserreich
Kontynuacja	Wehrmacht
Organizacja
Rodzaj wojsk	wojsko zawodowe
Skład	Reichsheer, Reichsmarine

Reichswehra (niem. Reichswehr) – siły zbrojne Republiki Weimarskiej i III Rzeszy, istniejące w latach 1921–1935.

Powstanie Reichswehry

Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu I wojny światowej przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych. Najważniejszymi postanowieniami traktatu wersalskiego w tym zakresie były:

• ograniczenie liczebności wojsk lądowych do 100 000 ludzi;
• ograniczenie liczebności marynarki wojennej do 15 000 ludzi, w tym nie więcej niż 1500 oficerów i chorążych;
• zakazana była obowiązkowa służba wojskowa;
• wojsko nie mogło mieć sztabu generalnego, wywiadu ani kontrwywiadu wojskowego.
• wojska lądowe nie mogły posiadać czołgów, opancerzonych samochodów, broni przeciwlotniczej, najcięższych dział ani artylerii kolejowej. W arsenale Reichswehry mogło być nie więcej niż 102 000 karabinów, 926 karabinów maszynowych, 189 armat 75 mm, 204 haubice 77 mm, 85 haubic 105 mm i 63 armaty 150 mm;
• Niemcy nie mogły posiadać żadnych samolotów wojskowych (przepis miał lukę – dopuszczalne było posiadanie samolotów w celu szkolenia artylerzystów);
• marynarka wojenna nie mogła posiadać okrętów podwodnych, lotnictwa ani artylerii nadbrzeżnej. Dopuszczalne było posiadanie nie więcej niż 6 pancerników, 6 krążowników, 12 niszczycieli i 12 torpedowców;
• wielkość nowo budowanych okrętów była ograniczona (wyporność ograniczona do 10 000 ton dla pancerników, 6000 ton dla krążowników, 800 ton dla niszczycieli i 200 ton dla torpedowców);
• niemieckie firmy nie mogły produkować ani nawet prowadzić prac badawczych nad zakazanymi rodzajami broni (wspomnianych wyżej);
• materiały wojenne mogły być trzymane jedynie w 3 arsenałach. Amunicję mogły produkować tylko cywilne fabryki wyznaczone przez traktat wersalski. Zarówno roczna produkcja amunicji, jak i jej ilość jaka mogła być trzymana w magazynach była ściśle określona przez traktat;
• wszystkie twierdze miały zostać całkowicie rozbrojone, a część (na zachodniej granicy, wyspie Helgoland, na wybrzeżu Bałtyku) całkowicie rozebrana. Budowa nowych fortyfikacji była zakazana. Tylko twierdza w Królewcu mogła być uzbrojona, ale w nie więcej niż 38 dział, w tym 16 przeciwlotniczych, z ograniczonym zapasem amunicji;
• w strefie zdemilitaryzowanej (obszar na zachód od Renu i do odległości 50 km na wschód od tej rzeki) Niemcy nie mogły mieć stale ani tymczasowo żadnych wojsk, fortyfikacji, baz materiałowych ani przeprowadzać tam manewrów;
• szkolenie podoficerów i oficerów mogło się odbywać tylko w czterech ośrodkach: szkole piechoty w Dreźnie, szkole kawalerii w Hanowerze, szkole artylerii w Jüterbogu oraz szkole wojsk inżynieryjnych w Monachium.

W miejsce dotychczasowej Armii Cesarstwa Niemieckiego zostały utworzone w roku 1919 tymczasowe siły zbrojne (Übergangsheer), a ostatecznie w 1921 roku Reichswehra, składająca się z armii (Reichsheer) i marynarki wojennej (Reichsmarine). Jej podstawowym zadaniem było utrzymywanie porządku wewnętrznego i ochrona granic.

Skład i organizacja Reichswehry

Reichsheer

Mundur oficera Reichswehry (po lewej) w Muzeum Wojskowo–Historycznym Bundeswehry w Dreźnie.

Niemcy administracyjnie podzielono na 7 okręgów wojskowych (Wehrkreiskommando). Wojsko było zgrupowane w dwie "grupy dowodzenia" (Gruppenkomando, w Berlinie i Kassel), w skład których wchodziło 7 dywizji piechoty (stacjonujące w: Królewcu, Szczecinie, Berlinie, Dreźnie, Stuttgarcie, Münsterze i Monachium; tam też znajdowały się dowództwa okręgów wojskowych) i 3 dywizje kawalerii. Dywizja piechoty posiadała 3 pułki piechoty, szwadron kawalerii, pułk artylerii (3 grupy), batalion inżynieryjny, sekcję łączności, 2 sekcje transportowe (samochodową i konną) oraz sekcję medyczną. Natomiast dywizja kawalerii posiadała 6 pułków kawalerii i grupę artylerii konnej. Łącznie w armii było:

• 21 pułków piechoty – każdy miał 3 bataliony piechoty, batalion szkolny i kompanię moździerzy
• 18 pułków kawalerii – każdy po 4 szwadrony liniowe i 1 szwadron szkolny (dodatkowo było 7 szwadronów kawalerii dywizyjnej)
• 24 grupy artylerii – każda po 3 baterie
• 7 batalionów inżynieryjnych – każdy z 2 kompaniami saperów, kompanią pontonową i sekcją reflektorów plot.

Dyslokacja dywizji Reichswehry i pododdziałów wchodzących w ich skład na terytorium Rzeszy przedstawiała się następująco na dzień 1 stycznia 1921 roku^[1]:

• 1. Dywizja Reichswehry w Królewcu
  • 1. (Pruski) Pułk Piechoty w Królewcu
  • I. Batalion w Królewcu
  • II. Batalion w Tylży
  • III. Batalion w Wystruciu i Gąbinie
  • batalion uzupełniający w Królewcu
  • 2. (Pruski) Pułk Piechoty w Olsztynie
  • I. Batalion (strzelców) w Olsztynie
  • II. Batalion w Kętrzynie
  • III. Batalion w Giżycku
  • batalion uzupełniający w Olsztynie
  • 3. (Pruski) Pułk Piechoty w Iławie
  • I. Batalion w Kwidzynie i Malborku
  • II. Batalion w Iławie
  • III. Batalion w Ostródzie
  • batalion uzupełniający w Malborku

• 2. Dywizja Reichswehry w Szczecinie
  • 4. (Pruski) Pułk Piechoty w Kołobrzegu
  • I. Batalion w Stargardzie
  • II. Batalion (strzelców) w Kołobrzegu
  • III. Batalion w Wałczu i Pile
  • batalion uzupełniający w Szczecinku
  • 5. (Pruski) Pułk Piechoty w Szczecinie
  • I. Batalion w Szczecinie
  • II. Batalion w Prenzlau i Angermünde
  • III. Batalion w Rostocku
  •  batalion uzupełniający w Greifswaldzie
  • 6. Pułk Piechoty w Lubece
  • I. (Meklemburski) Batalion w Schwerinie
  • II. (Hanzeatycki) Batalion w Lubece i Eutinie
  • III. (Pruski) Batalion we Flensburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Ratzeburgu

• 3. Dywizja Reichswehry w Berlinie
  • 7. (Pruski) Pułk Piechoty w Świdnicy
  • I. Batalion w Brzegu i Nysie
  • II. Batalion (strzelców) w Jeleniej Górze i Kłodzku
  • III. Batalion we Wrocławiu
  • batalion uzupełniający w Świdnicy
  • 8. (Pruski) Pułk Piechoty we Frankfurcie nad Odrą
  • I. Batalion we Frankfurcie nad Odrą
  • II. Batalion w Legnicy i Głogowie
  • III. Batalion w Zgorzelcu
  • batalion uzupełniający w Lubinie
  • 9. (Pruski) Pułk Piechoty w Poczdamie
  • I. Batalion w Poczdamie
  • II. Batalion w Lichterfelde i Wünsdorfie
  • III. Batalion w Szpandawie
  • batalion uzupełniający w Poczdamie

•  4. Dywizja Reichswehry w Dreźnie
  • 10. (Saski) Pułk Piechoty w Poczdamie
  • I. Batalion (strzelców) w Dreźnie
  • II. Batalion w Budziszynien
  • III. Batalion we Freibergu i Miśni
  • batalion uzupełniający w Löbau
  • 11. (Saski) Pułk Piechoty w Lipsku
  • I. Batalion w Glauchau
  • II. Batalion w Lipsku
  • III. Batalion w Lipsku
  • batalion uzupełniający w Torgau
  • 12. Pułk Piechoty w Halberstadcie
  • I. (Anhalcki) Batalion w Dessau i Zerbst
  • II. (Pruski) Batalion w Kwedlinburgu
  • III. (Pruski) Batalion w Magdeburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Halberstadcie

• 5. Dywizja Reichswehry w Stuttgarcie
  • 13. (Wirtemberski) Pułk Piechoty w Ludwigsburgu
  • I. Batalion w Ulmie
  • II. Batalion w Stuttgarcie – Bad Canstatt
  • III. Batalion w Ludwigsburgu
  • batalion uzupełniający w Schwäbisch Gmünd
  • 14. (Badeński) Pułk Piechoty w Konstancji
  • I. Batalion w Konstancji
  • II. Batalion w Tybindze
  • III. Batalion w Meiningen
  • batalion uzupełniający w Donaueschingen i Villingen
  • 15. Pułk Piechoty w Kassel
  • I. (Heski) Batalion w Giessen
  • II. (Turyński) Batalion w Eisenach i Sondershausen
  • III. (Pruski) Batalion (strzelców) w Kassel
  • (Heski) Batalion uzupełniający w Marburgu

• 6. Dywizja Reichswehry w Münsterze
  • 16. Pułk Piechoty w Oldenburgu
  • I. (Hanzeatycki) Batalion w Bremie
  • II. (Pruski) Batalion w Hanowerze
  • III. (Oldenburski) Batalion w Odlenburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Osnabrück
  • 17. Pułk Piechoty w Brunszwiku
  • I. (Brunszwicki) Batalion w Brunszwiku
  • II. (Pruski) Batalion w Getyndze
  • III. (Pruski) Batalion (strzelców) w Goslarze
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Celle
  • 18. Pułk Piechoty w Paderborn
  • I. (Pruski) Batalion w Paderborn
  • II. (Pruski) Batalion w Münsterze
  • III. (Schaumburg-Lippski i Pruski) Batalion w Bückeburgu i Hameln
  • (Lippski) Batalion uzupełniający w Detmold

• 7. Dywizja Reichswehry w Monachium
  • 19. (Bawarski) Pułk Piechoty w Monachium
  •  I. Batalion w Monachium
  • II. Batalion w Augsburgu
  • III. Batalion w Kempten i Lindau
  • batalion uzupełniający w Landshut
  • 20. (Bawarski) Pułk Piechoty w Ratyzbonie
  • I. Batalion w Ratyzbonie
  • II. Batalion w Ingolstadcie
  • III. Batalion w Pasawie
  • batalion uzupełniający w Ambergu
  • 21. (Bawarski) Pułk Piechoty w Norymberdze
  • I. Batalion w Würzburgu
  • II. Batalion w Norymberdze
  • III. Batalion w Bayreuth
  • batalion uzupełniający w Erlangen

• 1. Dywizja Kawalerii we Frankfurcie nad Odrą
  • 1. (Pruski) Pułk Rajtarów w Tylży
  • 1. Szwadron w Tylży
  • 2. Szwadron w Wystruciu
  • 3. Szwadron w Wystruciu
  • 4. Szwadron w Tylży
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Wystruciu
  • 2. (Pruski) Pułk Rajtarów w Węgorzewie, tymczasowo w Królewcu
  • 1. Szwadron w Ełku, tymczasowo w Królewcu
  • 2. Szwadron w Ełku, tymczasowo w Królewcu
  • 3. Szwadron w Olszynie, tymczasowo w Dobrym Mieście
  • 4. Szwadron w Olszynie, tymczasowo w Węgorzewie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Olsztynie, tymczasowo w Węgorzewie
  • 6. Szwadron w Królewcu
  • 3. (Pruski) Pułk Rajtarów w Rathenow
  • 1. Szwadron w Rathenow
  • 2. Szwadron w Rathenow
  • 3. Szwadron w Stendalu
  • 4. Szwadron w Stendalu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Rathenow
  • 4. (Pruski) Pułk Rajtarów w Poczdamie
  • 1. Szwadron w Poczdamie
  • 2. Szwadron w Poczdamie
  • 3. Szwadron w Poczdamie
  • 4. Szwadron w Poczdamie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Poczdamie
  • 6. Szwadron w Poczdamie
  • 5. (Pruski) Pułk Rajtarów w Słupsku
  • 1. Szwadron w Białogardzie
  • 2. Szwadron w Białogardzie
  • 3. Szwadron w Słupsku
  • 4. Szwadron w Słupsku
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Słupsku
  • 6. (Pruski) Pułk Rajtarów w Pasewalku
  • 1. Szwadron w Pasewalku
  • 2. Szwadron w Pasewalku, tymczasowo w Schwedt
  • 3. Szwadron w Demmin
  • 4. Szwadron w Schwedt
  • 5. Szwadron (uzupelniający) w Pasewalku
  • 6. Szwadron w Demminie

• 2. Dywizja Kawalerii we Wrocławiu
  • 7. (Pruski) Pułk Rajtarów we Wrocławiu
  • 1. Szwadron we Wrocławiu
  • 2. Szwadron we Wrocławiu
  • 3. Szwadron w Oławie
  • 4. Szwadron w Oławie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) we Wrocławiu
  • 8. (Pruski) Pułk Rajtarów w Oleśnicy
  • 1. Szwadron w Miliczu
  • 2. Szwadron w Oleśnicy
  • 3. Szwadron w Miliczu
  • 4. Szwadron w Namysłowie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Bierutowie
  • 9. (Pruski) Pułk Rajtarów w Fürstenwalde
  • 1. Szwadron w Fürstenwalde
  • 2. Szwadron w Fürstenwalde
  • 3. Szwadron w Beeskow, tymczasowo w Jüterbogu
  • 4. Szwadron w Beeskow, tymczasowo w Perlebergu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Fürstenwalde
  • 10. (Pruski) Pułk Rajtarów w Sulechowie
  • 1. Szwadron w Torgau
  • 2. Szwadron w Torgau
  • 3. Szwadron w Sulechowie
  • 4. Szwadron w Sulechowie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Sulechowie
  • 11. (Pruski) Pułk Rajtarów w Lubiniu, a od 1922 – w Prudniku Śląskim
  • 1. Szwadron w Lubiniu
  • 2. Szwadron w Lubiniu
  • 3. Szwadron w Szprotawie, tymczasowo w Perlebergu, później w Prudniku Śląskim
  • 4. Szwadron w Szprotawie, tymczasowo w Perlebergu, później w Prudniku Śląskim
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Lubinie, później w Oławie
  • 12. (Saski) Pułk Rajtarów w Dreźnie
  • 1. Szwadron w Grimma
  • 2. Szwadron w Grossenhain
  • 3. Szwadron w Grimma
  • 4. Szwadron w Grossenhain
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Dreźnie
  • 6. Szwadron w Dreźnie

• 3. Dywizja Kawalerii w Weimarze
  • 13. (Pruski) Pułk Rajtarów w Hanowerze
  • 1. Szwadron w Hanowerze
  • 2. Szwadron w Hanowerze
  • 3. Szwadron w Lüneburgu
  • 4. Szwadron w Lüneburgu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Hanowerze
  • 14. Pułk Rajtarów w Ludwigslust
  • 1. (Meklemburski) Szwadron w Ludwigslust
  • 2. (Meklemburski) Szwadron w Parchimiu
  • 3. (Pruski) Szwadron w Szlezwiku
  • 4. (Pruski) Szwadron w Szlezwiku
  • 5. (Pruski) Szwadron (uzupełniający) w Ludwigslust
  • 15. (Pruski) Pułk Rajtarów w Paderborn
  • 1. Szwadron w Paderborn
  • 2. Szwadron w Paderborn
  • 3. Szwadron w Münsterze
  • 4. Szwadron w Münsterze
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Paderborn
  • 6. Szwadron w Münsterze
  • 16. Pułk Rajtarów w Langensalza, następnie w Erfurcie
  • 1. (Pruski) Szwadron w Hofgeismar (później w Erfurcie)
  • 2. (Pruski) Szwadron w Hofgeismar
  • 3. (Heski) Szwadron w Lagensalzy, tymczasowo w Hofgeismar
  • 4. (Pruski) Szwadron w Langensalzy
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Langensalzy
  • 6. Szwadron w Kassel (później w Erfurcie)
  • 17. (Bawarski) Pułk Rajtarów w Bambergu (podlegał bawarskiej 7. Dywizji)
  • 1. Szwadron w Bambergu
  • 2. Szwadron w Ansbach
  • 3. Szwadron w Ansbach
  • 4. Szwadron w Straubing
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Bambergu, tymczasowo w Bayreuth
  • 6. Szwadron w Straubingu
  • 18. (Bawarski) Pułk Rajtarów w Stuttgarcie – Bad Canstatt
  • 1. (Wirtemberski) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 2. (Wirtemberski) Szwadron w Bad Canstatt
  • 3. (Badeński) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 4. (Badeński) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 5. (Wirtemberski) Szwadron (uzupełniający) w Bad Canstatt

• 1. (Pruski) Pułk Artylerii w Królewcu
  • I. Dywizjon w Insterburgu
  • II. Dywizjon w Królewcu
  • III. Dywizjon w Olsztynie
  • bateria uzupełniająca w Królewcu

• 2. (Pruski) Pułk Artylerii w Schwerinie
  • I. Dywizjon w Szczecinie
  • II. Dywizjon w Güstrow i Schwerinie
  • III. Dywizjon w Itzehoe
  • bateria uzupełniająca w Schwerinie

• 3. (Pruski) Pułk Artylerii we Frankfurcie nad Odrą
  • I. Dywizjon w Świdnicy (początkowo II. Dywizjon)
  • II. Dywizjon we Frankfurcie nad Odrą (początkowo I. Dywizjon)
  • III. Dywizjon w Jüterbogu
  • bateria uzupełniająca w Poczdamie
  • IV. Dywizjon (konny) w Poczdamie (11. – 13. Baterie)
  • V. Dywizjon (konny) w Żaganiu i Szprotawie (14. – 16. Baterie)

• 4. Pułk Artylerii w Dreźnie
  • I. (Pruski) Dywizjon w Halberstadt
  • II. (Saski) Dywizjon w Bautzen
  • III. (Saski) Dywizjon w Dreźnie
  • bateria uzupełniająca w Dreźnie

• 5. Pułk Artylerii w Fuldzie
  • I. (Hesko-pruski) Dywizjon w Fuldzie (początkowo II.)
  • II. (Badeński) Dywizjon w Ulmie (początkowo I.)
  • III. (Wirtemberski) Dywizjon w Ludwigsburgu
  • (Wirtemberska) Bateria uzupełniająca w Ulmie
  • 11. (Pruska) Bateria (konna) we Fritzlarze

• 6. (Pruski) Pułk Artylerii w Minden
  • I. Dywizjon w Minden
  • II. Dywizjon w Minden
  • III. Dywizjon w Hanowerze i Wolfenbüttel
  • bateria uzupełniająca w Hanowerze
  • IV. Dywizjon (konny) w Verden (11. i 12. Baterie)

• 7. (Bawarski) Pułk Artylerii w Norymberdze
  • I. Dywizjon w Würzburgu
  • II. Dywizjon w Landsbergu nad Lechem i Monachium
  • III. Dywizjon w Norymberdze i Fürth
  • bateria uzupełniająca w Erlangen

• 1. (Pruski) Batalion Saperów w Królewcu
• 2. (Pruski) Batalion Saperów w Szczecinie
• 3. (Pruski) Batalion Saperów w Kostrzynie
• 4. (Pruski) Batalion Saperów w Magdeburgu
• 5. Batalion Saperów w Ulm (1. (Pruska) Kompania w Neu-Ulmie, 2. (Wirtemberska) Kompania w Ulmie)
• 6. (Pruski) Batalion Saperów w Minden
• 7. (Bawarski) Batalion Saperów w Monachium

Etatowo (1927–1932) Reichswehra miała 4291 oficerów, 20 880 podoficerów i 74 020 szeregowców, razem 99 191 żołnierzy. Według rodzajów wojsk liczba żołnierzy była następująca: piechota – 52 689, kawaleria – 15 991, artyleria – 10 827, saperzy – 2870, łączność – 2156, transport – 5733, służby medyczne i weterynaryjne – 3349, pozostałe – 5576.

Reichsmarine

Po I wojnie światowej znacznie ograniczono wielkość marynarki wojennej. W 1913 roku łączny tonaż floty niemieckiej wynosił 1 033 700 ton, w 1919 roku – 646 500 ton, a w 1933 roku 152 480 ton. W okresie międzywojennym zbudowano pewną ilość nowych okrętów, jednak ich wielkość i uzbrojenie były ograniczone przez traktat wersalski.

W 1933 roku Reichsmarine posiadała:

• 1 nowoczesny pancernik kieszonkowy "Deutschland" (wszedł do służby w 1933)
• 6 starych pancerników "Hannover", "Schleswig-Holstein", "Schlesien", "Hessen", "Elsass" i "Braunschweig" (z lat 1904–1908)
• 5 nowoczesnych krążowników lekkich "Leipzig", "Köln", "Königsberg", "Karlsruhe" i "Emden" (z lat 1926–1931)
• 3 stare krążowniki "Berlin", "Hamburg" i "Amazone" (z lat 1901–1905)
• 12 niszczycieli klas "Möwe" i "Wolf" (z lat 1926–1928) – później klasyfikowane jako torpedowce z racji małej wyporności
• 20 torpedowców różnych klas z lat 1906–1913
• 84 inne jednostki (trałowce, patrolowce, okręty logistyczne itd.)

Należy zwrócić uwagę, że liczba jednostek jeszcze przed dojściem do władzy nazistów była powyżej dozwolonych.

Budżet

Roczny budżet sił zbrojnych w okresie międzywojennym wynosił z reguły 600–700 milionów reichsmarek. W roku budżetowym 1932/33 było to 634 mln reichsmarek, co stanowiło zaledwie ok. 0,7% PKB Niemiec. Potem wydatki gwałtownie podskoczyły, jednak w 1935 roku Niemcy ostatni raz ujawniły wielkość tych wydatków (wyniosły 894 mln reichsmarek w roku 1934/35, czyli ok. 1,2% PKB).

Zbrojenia i koniec Reichswehry

Ograniczenia traktatowe pozbawiały Niemcy właściwie jakichkolwiek możliwości obronnych. Armia była w pełni zawodowa i służyli w niej wyłącznie najlepsi z najlepszych, ale i tak bez ciężkiego sprzętu nie byliby w stanie w razie konfliktu zbyt wiele zdziałać.

Z traktatu wywiązywano się w latach 20. sumiennie, choć starano się obchodzić przepisy jak tylko się dało, np. Niemcy tworzyli lotnictwo pod pozorem wspomagania szkolenia artylerzystów (co dopuszczał traktat), a niemieckie firmy prowadziły badania nad zakazanymi rodzajami uzbrojenia używając swoich zagranicznych filii (np. Boforsa w Szwecji). Jednak jeszcze przed dojściem do władzy nazistów rząd niemiecki zaczął łamać postanowienia traktatu – w 1932/1933 roku liczba żołnierzy przekroczyła dopuszczalny limit, ilość zmagazynowanego uzbrojenia także przekraczała limity, prowadzono nielegalne prace nad samolotami bojowymi i czołgami. W najgłębszej tajemnicy utworzono wywiad i kontrwywiad.

Po dojściu do władzy przez Adolfa Hitlera w styczniu 1933 roku zaczęto szybko rozbudowywać siły zbrojne łamiąc dalsze postanowienia traktatu wersalskiego. Już w październiku 1934 roku, w ramach realizacji planu "A", Reichsheer liczył 240 000 żołnierzy (21 dywizji piechoty, 2 kawalerii i 1 lekką pancerną). W 1934 roku utworzono 2 okręgi wojskowe, rok później następny. 16 marca 1935 roku wprowadzono powszechną służbę wojskową (pierwszy rocznik wcielono do wojska 1 listopada). W tym miesiącu ustalono, że armia będzie się składać z 12 korpusów, 36 dywizji piechoty i 3 dywizji pancernych (450 000 żołnierzy). Zaczęto intensywnie rozbudowywać flotę (pod koniec 1935 roku miała 14 okrętów podwodnych, chociaż pierwsze przyjęto do służby już po rozwiązaniu Reichswehry). W 1933 roku zaczęto formować lotnictwo bojowe (w oparciu o kadry cywilnych aeroklubów). 9 marca 1935 roku oficjalnie utworzono lotnictwo (Luftwaffe) jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych. Pod koniec roku Luftwaffe miało 6 okręgów z 33 dywizjonami (13 lotniczych, 19 przeciwlotniczych i 1 łączności).

21 maja 1935 roku Reichswehrę rozwiązano, tworząc Wehrmacht.

Przypisy

Bibliografia

• League of Nations Armaments Yearbook 1930/1931, 1934 (i za inne lata)
• Feldgrau.com
• Encyklopedia II Wojny Światowej, Ministerstwo Obrony Narodowej 1975.
• Georg Tessin: Deutsche Verbände und Truppen 1918 – 1939, Osnabrück 1974.