Reprezentacja Czech w piłce nożnej mężczyzn

Republika Czeska

Česká Republika

Znak reprezentacji
Przydomek	Čeští lvi (Czeskie lwy), Národní tým (Drużyna narodowa)
Związek	Fotbalová asociace České republiky
Sponsor techniczny	Puma
Trener	Jaroslav Šilhavý (od 2018)
Asystent trenera	Jiří Chytrý Tomáš Galásek
Skrót FIFA	CZE
Ranking FIFA	33. (1500.62 pkt.)[a]
Miejsce w rankingu Elo	28. (7 czerwca 2021) (1764 pkt.)
Zawodnicy
Kapitan	Vladimír Darida
Najwięcej występów	Petr Čech (124)
Najwięcej bramek	Jan Koller (55)
Stroje domowe Stroje wyjazdowe
Mecze
Pierwszy mecz  Turcja 1:4 Czechy  (Stambuł, Turcja; 23 lutego 1994)
Najwyższe zwycięstwo  Czechy 8:1 Andora  (Liberec, Czechy; 4 czerwca 2005)  Czechy 7:0 San Marino  (Liberec, Czechy; 7 października 2006)  Czechy 7:0 San Marino  (Uherské Hradiště, Czechy; 9 września 2009)  Czechy 7:0 Kuwejt  (Ołomuniec, Czechy; 11 listopada 2021)
Najwyższa porażka  Anglia 5:0 Czechy  (Londyn, Anglia; 22 marca 2019)
Medale
Mistrzostwa Europy
1996 2004
Strona internetowa
↑ Stan aktualny na 31 marca 2022.

Reprezentacja Republiki Czeskiej w piłce nożnej mężczyzn (cz. Reprezentace České republiky ve fotbale mužů) – narodowy zespół piłkarzy nożnych Czech. Swoje występy międzynarodowe rozpoczął w lutym 1994 po rozpadzie Czechosłowacji od wygranego meczu 4:1 przeciwko Turcji.

Krajowy związek piłkarski powstał w 1901. W latach 1923–1993 Czechy były częścią Czechosłowacji. Od 1906 (z przerwą w latach 1908–1923) Czesi są członkiem FIFA, a od 1954 UEFA.

Czesi po raz pierwszy na światowych mistrzostwach zagrali na Mundialu 2006 (drugie miejsce w grupie eliminacyjnej, w dwumeczu barażowym dwukrotnie pokonali Norwegów 1:0), ale, mimo zwycięstwa w pierwszym meczu ze Stanami Zjednoczonymi (3:0), pozostałe dwa spotkania przegrali (z Ghaną i Włochami po 0:2) i zakończyli swój udział na fazie grupowej. Za to nieprzerwanie od 1996 występują na mistrzostwach Europy, na których osiągnęli zresztą niemałe sukcesy (wicemistrzostwo Europy w 1996, półfinał w 2004, oraz ćwierćfinał w 2012). Czesi to również zdobywcy brązowego medalu w rozgrywkach o Puchar Konfederacji 1997. W meczu o trzecie miejsce pokonali w nich reprezentację Urugwaju 1:0.

W 2002 młodzieżowa reprezentacja Czech zdobyła mistrzostwo Europy. Dwa lata wcześniej drużyna prowadzona przez selekcjonera Karela Brücknera dotarła do finału tej imprezy, w którym przegrała 1:2 z Włochami.

Piłkarska drużyna Republiki Czeskiej jest wg FIFA i UEFA oficjalnym sukcesorem tradycji reprezentacji Czechosłowacji. Należy jednak pamiętać, iż na podstawie ustawy konstytucyjnej o zaniku Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej z 25 listopada 1992 (č. 542/1992 Sb.)^[1][2] Republika Czeska nie jest kontynuatorem prawnym Czechosłowacji.

Dzieje reprezentacji

W Królestwie Czech, które było krajem koronnym Austro-Węgier, został założony 19 października 1901 Český svaz footballový. Następnie 5 marca 1903 został rozegrany pierwszy w historii czeskiego piłkarstwa mecz reprezentacyjny. Reprezentanci Królestwa Czech przegrali w Budapeszcie z Węgrami dwa do zera. W 1906 ČSF został przyjęty do FIFA, ale po protestach Österreichischer Fußball-Verband decyzja została zmieniona.

1996 rok – wicemistrzostwo Europy

Kilka tygodni przed Euro 1996 drużyna prowadzona przez Słowaka Dušana Uhrina nie była zaliczana do grona faworytów turnieju. Anonimowi piłkarze, w większości grający w krajowych klubach, oraz zawirowania historyczne powodowały, że niewielu spodziewało się po niedawno powstałej reprezentacji Czech, że mogłaby chociażby wyjść z grupy, w której oprócz Rosji, znaleźli się wicemistrzowie Europy Niemcy oraz wicemistrzowie świata Włochy.

W pierwszym meczu Czesi, zgodnie z przewidywaniami wielu obserwatorów, przegrali z Niemcami 0:2. Zwycięstwo nad Włochami (2:1, po golach Nedvěda i Bejbla) w kolejnym spotkaniu uznano więc za niespodziankę, a przed czeską reprezentacją zarysowała się możliwość awansu z grupy. Wystarczyło w ostatnim meczu wygrać z Rosją i czekać na korzystny wynik meczu Niemcy-Włochy. Wprawdzie Czesi tylko zremisowali, i to bardzo szczęśliwie, bo do 88. minuty przegrywali 2:3, ale jeden punkt wywalczyli również Włosi. Obie drużyny miały po cztery punkty, lecz dzięki wynikowi bezpośredniego spotkania pomiędzy nimi, to Czesi wywalczyli awans z drugiego miejsca. W ćwierćfinale pokonali faworyzowaną Portugalię (1:0), a w półfinale dopiero po rzutach karnych udało im się uporać z Francją (0:0, k. 6:5).

W 1996 roku po raz pierwszy na międzynarodowym turnieju wprowadzono zasadę złotego gola w dogrywce (tzw. nagła śmierć) i to właśnie drużyna Uhrina była jej pierwszą „ofiarą”. W pierwszej połowie finałowego meczu z Niemcami utrzymywał się bezbramkowy remis. Pierwszy gol padł dopiero w 59. minucie, a strzelcem był Patrik Berger. Jednak trenerską intuicją popisał się niemiecki selekcjoner Berti Vogts, który w 69. minucie wprowadził na boisko Olivera Bierhoffa, a ten najpierw w 73. minucie i później w dogrywce (95. minuta) przeważył szalę zwycięstwa na korzyść Niemców.

Siłą reprezentacji Czech była przede wszystkim defensywa. Nierzadko trener Uhrin wybierał ustawienie 1-5-4-1, z jednym tylko napastnikiem. Obrońcy – kapitan zespołu Miroslav Kadlec (32 lata, 1. FC Kaiserslautern), Michal Horňák (26, Sparta Praga) i Jan Suchopárek (27, Slavia Praga) oraz dwaj defensywni pomocnicy Radoslav Látal (26, FC Schalke 04) i Radek Bejbl (24, Slavia Praga) byli najpewniejszymi filarami drużyny i to na nich w dużej mierze oparta była taktyka całego zespołu. W bramce występował 27-letni Petr Kouba (Sparta Praga), który udane interwencje potrafił przeplatać prostymi błędami (zawinił przy drugim golu Bierhoffa w finale).

Funkcję rozgrywającego pełnił doświadczony Jiří Němec (30, FC Schalke 04), ale największymi gwiazdami stali się w czasie turnieju wcześniej nikomu nieznani, młodzi i nieograni na europejskich boiskach – Patrik Berger (23, Borussia Dortmund), Vladimír Šmicer (23, Slavia Praga) i przede wszystkim – Pavel Nedvěd (24, Sparta Praga) i Karel Poborský (24, Slavia Praga), którzy wspólnie konstruowali każdą ofensywną akcję zespołu. Poborský równie dobrze mógł występować w ataku, jak i tuż za napastnikiem, którym był Pavel Kuka (28, 1. FC Kaiserslautern).

Po wielkim sukcesie, jakim było wicemistrzostwo Europy, nastąpiło coś, co dziennikarze nazwali „wyprzedażą srebra”. Przed angielskim turniejem tylko siedmiu zawodników z dwudziestodwuosobowej kadry grało w klubach zagranicznych, a po mistrzostwach liczba ta wzrosła do trzynastu. Nowe kontrakty podpisali – bramkarz Kouba (Deportivo La Coruña), obrońcy Suchopárek (RC Strasbourg) i Bejbl (Atlético Madryt) oraz Šmicer (RC Lens), Poborský (Manchester United F.C. – za 5,4 miliony dolarów) i Nedvěd (S.S. Lazio). Aż czterech z wymienionych zawodników grało wcześniej w zespole mistrza Czech Slavii Praga.

2000 rok – faza grupowa mistrzostw Europy

Reprezentacja Czech w eliminacjach do Euro 2000 grała w grupie dziewiątej razem ze Szkocją, Estonią, Bośnią i Hercegowiną, Litwą oraz Wyspami Owczymi. Zajęła w niej pierwsze miejsce wygrywając wszystkie dziesięć spotkań.

Na turnieju głównym podopieczni Jozefa Chovaneca trafili do grupy D razem z Francuzami, Duńczykami oraz współgospodarzami mistrzostw, Holendrami. Po jednym zwycięstwie (2:0 z Danią) i dwóch porażkach (z Holandią 0:1 i Francją 1:2) z trzema punktami na koncie zajęli trzecie miejsce i zakończyli swój udział w turnieju na fazie grupowej^[3].

2004 rok – III-IV miejsce w mistrzostwach Europy

W eliminacjach do Euro 2004 Czesi grali w grupie C razem z Holandią, Austrią, Mołdawią i Białorusią. Zajęli w niej pierwsze miejsce z dwudziestoma dwoma punktami nie ponosząc żadnej porażki, notując siedem zwycięstw i jeden remis. Pozwoliło im to na bezpośredni awans do turnieju finałowego. Na portugalskich boiskach czeska reprezentacja grała skutecznie i efektownie, i w oczach wielu obserwatorów była najlepszą drużyną całego turnieju. Po wyjściu z trudnej grupy z pierwszego miejsca (Czesi wygrali wszystkie trzy mecze z Holandią, Niemcami i Łotwą) oraz po wysokim zwycięstwie w ćwierćfinale nad Danią (3:0) zespół prowadzony przez Karela Brücknera był jednym z faworytów do gry w finale. Na przeszkodzie stanęli jednak, znajdujący się wówczas w życiowej formie, piłkarze greccy, którzy w półfinale wygrali 1:0. Decydujący gol padł w dogrywce, kilka sekund przed zakończeniem spotkania. Drużyna czeska zyskała szacunek i sympatię wielu kibiców, kiedy w grupowym meczu z Holandią przegrywając 0:2, dzięki dobrym zmianom taktycznym i kadrowym, potrafiła wyprowadzić wynik na 3:2 oraz gdy w meczu z wicemistrzami świata Niemcami wygrała grając w rezerwowym składzie.

W bramce od czasu eliminacji do mistrzostw Europy niepodważalną pozycję miał 22-letni Petr Čech. W czasie turnieju ten obdarzony dobrymi warunkami fizycznymi bramkarz był wybijającą się postacią czeskiej drużyny i obok Andoniosa Nikopolidisa został wybrany na najlepszego bramkarza imprezy. Na początku sezonu 2004–2005 został zawodnikiem Chelsea F.C.

W obronie grali – Zdeněk Grygera (24 lata, AFC Ajax) lub Martin Jiránek (25, Reggina Calcio), René Bolf (30), Tomáš Ujfaluši (26, Hamburger SV) oraz często atakujący Marek Jankulovski (27). Reprezentacja straciła w turnieju pięć goli i nierzadko były one wynikiem braku koncentracji u defensorów. Mimo to, czescy obrońcy wyrobili sobie markę solidnych i pracowitych. Po mistrzostwach Jankulovski przeszedł do A.C. Milan, a Bolf do francuskiego AJ Auxerre.

Brückner umiejętnie zmieścił w zespole dwóch liderów – kapitana drużyny Pavla Nedvěda (32, Juventus F.C.) i młodszego o osiem lat Tomáša Rosickiego (Borussia Dortmund). To oni najczęściej byli przy piłce i na ich barkach spoczywało zadanie konstruowania akcji zaczepnych. Tomáš Galásek (31, AFC Ajax) został przesunięty z obrony (jego miejsce zajął Grygera) na środek pola i w roli defensywnego pomocnika nie tylko rozbijał akcje rywali już na ich połowie, ale i włączał się do ataków. Suwerenem prawej flanki był doświadczony Karel Poborský (32, Sparta Praga). Trzykrotnie z ławki rezerwowych wchodził Vladimír Šmicer (31, Liverpool), podstawowy zawodnik w czasie Euro 1996.

Posiadanie takiego piłkarza jak Jan Koller (31, Borussia Dortmund) determinowało sposób atakowania. Dzięki ponad dwóm metrom wzrostu wygrywał on niemal wszystkie pojedynki główkowe, podając piłkę do parterów wbiegających z głębi pola. Rzadziej decydował się na samodzielne wykańczanie akcji, czego dowodem tylko dwie strzelone bramki. Obok niego występował Milan Baroš (23, Liverpool FC), który na portugalskich boiskach był w wysokiej formę i z pięcioma golami został królem strzelców turnieju. Dobrą dyspozycję prezentował również jego zmiennik Marek Heinz (27, Baník Ostrawa).

2008 rok – runda grupowa mistrzostw Europy

Reprezentacja Czech w eliminacjach do Euro 2008 grała w grupie D razem z Niemcami, Irlandią, Słowacją, Walią, Cyprem i San Marino. Zajęła w niej pierwsze miejsce z dorobkiem dwudziestu dziewięciu punktów po dziewięciu zwycięstwach, dwóch remisach i jednej porażce w dwunastu spotkaniach.

Na turnieju rozgrywanym w Austrii i Szwajcarii ekipa Karela Brücknera trafiła do grupy A razem z Portugalią, Turcją i współgospodarzem imprezy, Szwajcarią. Po jednym zwycięstwie (ze Szwajcarami 1:0), oraz dwóch porażkach (z Portugalczykami 1:3, oraz Turkami 2:3) zajęli ostatecznie trzecie miejsce z dorobkiem trzech punktów i odpadli z tych mistrzostw po fazie grupowej.

2012 rok – ćwierćfinał mistrzostw Europy

W eliminacjach do Euro 2012 podopieczni Michala Bíleka trafili do grupy I razem z Hiszpanią, Szkocją, Litwą i Liechtensteinem. Zajęli w niej drugie miejsce z trzynastoma punktami po czterech zwycięstwach, jednym remisie i trzech porażkach w ośmiu meczach. Oznaczało to konieczność grania w barażach o awans, w których to Czesi zmierzyli się z reprezentacją Czarnogóry. Po dwóch zwycięstwach (odpowiednio 2:0 i 1:0) awansowali oni do turnieju głównego.

Na Mistrzostwach Europy w Polsce i na Ukrainie reprezentacja Czech trafiła do grupy A razem z Rosją, Grecją i współgospodarzem imprezy Polską. Po dwóch zwycięstwach (z Grecją 2:1 i Polską 1:0), oraz jednej porażce (z Rosją 1:4) z sześcioma punktami na koncie zajęli pierwsze miejsce w grupie i awansowali do dalszej fazy turnieju. W ćwierćfinale spotkali się z reprezentacją Portugalii z którą przegrali 0:1 i odpadli z turnieju.

2016 rok – runda grupowa mistrzostw Europy

Czesi w eliminacjach do Euro 2016 grali w grupie A razem z Islandią, Turcją, Holandią, Kazachstanem i Łotwą. Zajęli w niej pierwsze miejsce z dwudziestoma dwoma punktami na koncie po siedmiu zwycięstwach, jednym remisie i dwóch porażkach w dziesięciu spotkaniach, co pozwoliło im na bezpośredni awans do turnieju finałowego.

Reprezentacja Czech na Mistrzostwach Europy we Francji grała w grupie D razem z Chorwacją, Hiszpanią i Turcją. Po jednym remisie (z Chorwacją 2:2), oraz dwóch porażkach (z Hiszpanią 0:1 i Turcją 0:2) Czesi z jednym punktem na koncie zajęli ostatnie miejsce w grupie i zakończyli swój udział w turnieju na fazie grupowej. Po tych mistrzostwach dotychczasowy trener Czechów Pavel Vrba zrezygnował z prowadzenia kadry i przeniósł się do Rosji gdzie został trenerem Anży Machaczkała^[4]. Jego następcą na tym stanowisku został Karel Jarolím.

W eliminacjach do Mundialu 2018 w Rosji Czesi zagrali w grupie C razem z Niemcami, Irlandią Północną, Norwegią, Azerbejdżanem i San Marino^[5].

Udział w międzynarodowych turniejach

Igrzyska olimpijskie

Udział w igrzyskach olimpijskich									.	Kwalifikacje do igrzysk olimpijskich
Rok	Runda	Miejsce	M	W	R	P	B+	B-		M	W	R	P	B+	B-
1972–1992	Republika Czeska była częścią Czechosłowacji
1996	Nie zakwalifikowała się									12	7	2	3	35	13
2000	Faza grupowa	14/16	3	0	2	1	5	6		16	11	2	3	29	13
2004	Nie zakwalifikowała się									10	7	0	3	20	7
2008										7	3	2	2	8	7
2012										13	9	1	3	29	10
2016										3	1	1	1	6	3
2020										10	5	1	4	14	15
2024
2028
2032

Mistrzostwa świata

Udział w mistrzostwach świata									.	Kwalifikacje do mistrzostw świata
Rok	Runda	Miejsce	M	W	R	P	B+	B-		M	W	R	P	B+	B-
1970–1990	Republika Czeska była częścią Czechosłowacji
1994	Nie brała udziału[6]
1998	Nie zakwalifikowała się									10	5	1	4	16	6
2002										12	6	2	4	20	10
2006	Faza grupowa	20/32	3	1	0	2	3	4		14	11	0	3	37	12
2010	Nie zakwalifikowała się									10	4	4	2	17	6
2014										10	4	3	3	13	9
2018										10	4	3	3	17	10
2022

Mistrzostwa Europy

Udział w mistrzostwach Europy									.	Kwalifikacje do mistrzostw Europy
Rok	Runda	Miejsce	M	W	R	P	B+	B-		M	W	R	P	B+	B-
1972–1992	Republika Czeska była częścią Czechosłowacji
1996	Finał	2/16	6	2	2	2	7	8		10	6	3	1	21	6
2000	Faza grupowa	10/16	3	1	0	2	3	3		10	10	0	0	26	5
2004	Półfinał	3/16	5	4	0	1	10	5		8	7	1	0	23	5
2008	Faza grupowa	11/16	3	1	0	2	4	6		12	9	2	1	27	5
2012	Ćwierćfinał	6/16	4	2	0	2	4	6		10	6	1	3	15	8
2016	Faza grupowa	21/24	3	0	1	2	2	5		10	7	1	2	19	14
2020	Ćwierćfinał	6/24	5	2	1	2	6	4		8	5	0	3	13	11
2024

Rekordziści

     Kolorem niebieskim zaznaczono wciąż aktywnych piłkarzy

Trenerzy reprezentacji Czech

Szkoleniowiec	O	od	do	M	W	R	P	Największe osiągnięcia
Dušan Uhrin		02.1994	12.1997	48	27	10	11	finał ME 1996
Jozef Chovanec		01.1998	12.2001	45	27	7	11	awans i udział w ME 2000
Karel Brückner		01.2002	06.2008	76	50	12	14	półfinał ME 2004
Petr Rada		07.2008	04.2009	8	2	4	2
František Straka		04.2009	06.2009	1	1	0	0
Ivan Hašek		07.2009	10.2009	5	3	2	0
Michal Bílek		10.2009	09.2013	42	16	10	16	ćwierćfinał ME 2012
Josef Pešice		09.2013	12.2013	3	3	0	0
Pavel Vrba		01.2014	06.2016	25	10	5	10	awans i udział w ME 2016
Karel Jarolím		08.2016	09.2018	22	10	4	7
Jaroslav Šilhavý		09.2018		32	17	2	13	ćwierćfinał ME 2020

Stan na 14 lipca 2021

Zobacz też

• reprezentacja Czechosłowacji w piłce nożnej mężczyzn

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna związku (cz.)
• Profil na stronie FIFA. fifa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-17)]. (ang.)
• Profil na National Football Teams (ang.)
• RSSSF – wszystkie mecze 1994
• RSSSF – archiwum zawodników z największą liczbą meczów i goli