Robert Muldoon

Robert Muldoon
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 września 1921
Auckland

Data i miejsce śmierci

5 sierpnia 1992
Auckland

Premier Nowej Zelandii
Okres

od 12 grudnia 1975
do 26 lipca 1984

Przynależność polityczna

Nowozelandzka Partia Narodowa

Poprzednik

Bill Rowling

Następca

David Lange

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania) Order Towarzyszy Honoru (Wielka Brytania)

Sir Robert Muldoon (ur. 25 września 1921 w Auckland, zm. 5 sierpnia 1992 tamże) – nowozelandzki polityk, w latach 1975–1984 premier Nowej Zelandii.

Życiorys

Pochodził z niezamożnej rodziny zamieszkałej w największym nowozelandzkim mieście. Brał udział w II wojnie światowej, walcząc na południowym Pacyfiku i we Włoszech. Służąc w wojsku, uzyskał kwalifikacje księgowego. Pracował w tym zawodzie również już po demobilizacji i powrocie do kraju. W 1947 zapisał się do młodzieżówki Nowozelandzkiej Partii Narodowej i szybko stał się aktywnym działaczem tego ugrupowania.

Dwukrotnie (1954, 1957) brał udział w wyborach do Izby Reprezentantów kandydując w okręgach będących bastionami Partii Pracy. Za trzecim razem – w 1960 – partia wystawiła go w znacznie bezpieczniejszym dla siebie okręgu i wszedł do parlamentu. W 1963 został wiceministrem finansów w rządzie Keitha Holyoake'a. Gdy cztery lata później minister Harry Lake zmarł, Muldoon został awansowany na jego miejsce. W latach 60. w Partii Narodowej toczyła się gorąca wewnętrzna debata w sprawie stosunku do kary śmierci i prawa do aborcji. W obu tych kwestiach Muldoon zajmował stanowisko „przeciw”.

Po rezygnacji premiera Hollyoake'a w 1971, ubiegał się o schedę po nim w partii i gabinecie, ale przegrał z Jackiem Marshallem. W latach 1971–1972 był wicepremierem u jego boku. W 1972 narodowcy po przegranych wyborach przeszli do opozycji, a dwa lata później Marshall zrezygnował z przewodzenia im. Muldoon został wybrany na nowego przywódcę i objął zarazem stanowisko lidera opozycji. W 1975 poprowadził partię do wyborczego zwycięstwa pod hasłem „Nowa Zelandia – taka jakiej chcesz” i został premierem.

Płyta nagrobna Muldoona w Auckland – ostatni wers głosi: „Kochał swój kraj i jego naród”

Muldoon był wielkim zwolennikiem idei państwa opiekuńczego i starał się, aby Nowa Zelandia zachowała i rozwijała ten model. Nie było to łatwe, bo gospodarkę prześladowała wysoka inflacja oraz skutki kryzysu naftowego. Dodatkowym ciosem stało się przystąpienie Wielkiej Brytanii do EWG, co położyło kres preferencyjnemu dostępowi nowozelandzkich produktów do tego kluczowego rynku eksportowego. W polityce zagranicznej Nowa Zelandia pod jego rządami zdecydowanie poparła Londyn w wojnie o Falklandy. Jej wojska nie wzięły wprawdzie bezpośredniego udziału w walce, ale na rozkaz Muldoona nowozelandzka marynarka przejęła od Brytyjczyków część patroli na Oceanie Indyjskim, chcąc odciążyć brytyjską flotę i umożliwić skierowanie większych sił na wojnę. Muldoon był także inicjatorem tzw. bliższych stosunków gospodarczych z Australią, w ramach których w latach 1982–1990 dokonano stopniowej liberalizacji wymiany handlowej między oboma państwami.

W 1984 Partia Narodowa przegrała wybory. Muldoon wywołał wówczas kryzys konstytucyjny, kiedy złamał niepisaną zasadę, iż ustępujący premier, podejmując ważne decyzje w okresie między wyborami a zaprzysiężeniem nowego gabinetu, działa zgodnie z instrukcjami swego następcy. Kierownictwo zwycięskiej w wyborach Partii Pracy, powołując się na ten zwyczaj, poprosiło go o pilne zdewaluowanie dolara nowozelandzkiego, którego wysoki kurs zagrażał zdaniem wielu gospodarce. Muldoon początkowo odmówił – ustąpił dopiero pod naciskiem opinii publicznej i własnej partii.

Wkrótce po utracie władzy Muldoon musiał rozstać się także z funkcją lidera partii i odsunął się na boczny tor, choć aż do 1991 pozostawał członkiem parlamentu. Jego przejście na emeryturę zostało uczczone galą, podczas której nagrane wcześniej na wideo słowa uznania wygłosili Margaret Thatcher i Ronald Reagan. Zmarł niespełna rok później. Był kawalerem Orderu św. Michała i św. Jerzego oraz Orderu Kawalerów Honorowych.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Order of the Companions of Honour Ribbon.gif
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: medals.org.uk, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Order of the Companions of Honour Ribbon
UK Order St-Michael St-George ribbon.svg
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Sir Robert Muldoon signature.svg
Autor: Robert Muldoon, vectorised by Bryant2000, Licencja: CC BY-SA 4.0
Signature of New Zealand PM Sir Robert Muldoon (1921-1990)
Muldoon 26 June 1969.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
New Zealand Minister of Finance (later Prime Minister), Robert Muldoon, Thurs. 26 June 1969.