Roman Chojnacki (poeta)

Roman Chojnacki
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1954
Leszno

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Dziedzina sztuki

poezja, krytyka literacka

Ważne dzieła
  • Tak
  • Lekcje Przyrody
  • Aleppo

Roman Chojnacki (ur. 4 maja 1954 w Lesznie) — polski poeta, krytyk literacki, redaktor, autor scenariuszy teatralnych, były sekretarz literacki Teatru Nowego w Poznaniu. Znany głównie jako twórca dziesięciu tomików poetyckich oraz pracy krytycznoliterackiej Od „mówienia wprost“ do „nowej prywatności“: o poezji lat siedemdziesiątych.

Życiorys

Debiutował w wieku osiemnastu lat na łamach „Gazety Poznańskiej“. Rok później ukazał się jego pierwszy arkusz poetycki Głos pierwszy, który zaginął w niemalże całym nakładzie. W 1977 został absolwentem filologii polskiej ze specjalnością teatrologia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Należał do Związku Literatów Polskich, w którym przez rok pełnił funkcję prezesa Koła Młodych ZLP. W latach 1982–1988 był sekretarzem literackim w poznańskim Teatrze Nowym oraz współredaktorem czasopisma teatralnego „Zza kulis“. W międzyczasie publikował swoje wiersze oraz prace krytyczne w takich pismach jak „Integracje“, „Student“, czy „Akcent“[1]. W 1982 został powołany do wojska w ramach ogólnopolskiej akcji SB wymierzonej w „osoby podejrzane o inspirowanie i organizowanie strajków i zajść ulicznych, druk, kolportaż, czy tzw. łącznikowanie, a nie nadające się (z braku dowodów) do internowania lub zatrzymania“[2]. Odbył tę służbę w jednostce wojskowej w Rawiczu. Następnie został „nauczycielem“ w konsulacie USA w Poznaniu. Rok 1986 to moment pierwszego opuszczenia kraju przez Chojnackiego. Wyjechał wówczas do Stanów Zjednoczonych na stypendium Agencji Informacyjnej Departamentu Stanu. Podróżował po USA, a jego przewodniczką po wyprawach była Eleonora Griswold, wdowa po Aleksandrze Fordzie. Grossowie zaproponowali mu objęcie stanowiska ich osobistego sekretarza i pozostanie na amerykańskim kontynencie. Chojnacki jednak odmówił i na krótki czas wrócił do Polski. W roku 1988 wyemigrował ostatecznie do Kanady, na fali tzw. emigracji solidarnościowej[3]. Mieszkał tam do 2018 w Brampton pod Toronto i pracował jako kierowca, nie zaniedbując ciągle sztuki pisarskiej. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich[2].

Twórczość

Jego twórczość wywodzi się z ruchu poetyckiego, zwanego „Nowa Prywatność”, który pojawił się w świecie literackim w 1976, skąd nazywany jest także „Pokoleniem '76”. To kolejna po-nowofalowa generacja, której literatura charakteryzowała się stałymi i charakterystycznymi cechami. Głównymi zagadnieniami, jakie można było w jej poetyce znaleźć to m.in.: język, etyka, pamięć kultury, religia, polityka, biologia, wyobraźnia[4]. Była to literatura ponura, wyrażająca „przygnębienie ery gierkowskiej“[5], korzystająca z tradycji turpizmu. Opisywała świat „chorujący, osaczony szpetotą, grzęznący w ziemi cmentarnej“[6]. Najbardziej dominującą i wyróżniającą jej cechą było jednak opisanie w niej samopoczucia, które bywa uchwyceniem nastroju chwili, wyrażeniem uczucia, czy oceną losu[7]. Poezja Chojnackiego na tym się nie zatrzymała. Wychodząc od swego pierwotnego pochodzenia ewoluowała „w kierunku indywidualnej definicji rzeczywistości“[8], na którą składało się osobiste, humanistyczne, uniwersalne spojrzenie na człowieka[9]. Nie brakuje w jego poezji kontemplacji świata[10], tak w wymiarze zachwytu nad nim, jak też pochylenia się nad jego smutkiem. W dorobku autora znajdują się wiersze miłosne, przepełnione zmysłowością[11] oraz także takie, które traktują o rzeczach ostatecznych. Utwory w najnowszych tomikach ocierają się o filozofię transcendencji i epistemologii oraz podejmują kwestię wyobraźni poetyckiej[12].

Tomiki poetyckie:

  • Głos pierwszy
  • Dla tego życia
  • Z pozoru cisza
  • Apel poległych i inne wiersze
  • Noc: wiersze 1977-1983
  • Wiersze nienapisane
  • Tak
  • Lekcje przyrody
  • Aleppo
  • C'est ainsi

Inne:

  • Herody polskie[13][14]
  • Herody polskie II
  • Od „mówienia wprost“ do „nowej prywatności“: o poezji lat siedemdziesiątych
  • Teatr Nowy w Poznaniu 1973-1983

Nagrody i wyróżnienia

W 1978 zdobył nagrodę główną w Ogólnopolskim Turnieju Poezji Społecznie Zaangażowanej o Nagrodę „Czerwonej Róży“. Rok później otrzymał Medal im. Stanisława Grochowiaka za najlepszy debiut, natomiast w 1980 nagrodę „Peleryny“ za najciekawszy debiut poetycki. Za tomik Apel poległych i inne wiersze przyznano mu podziemną Nagrodę Niezależnych, a za tomik Noc oraz książkę Od „mówienia wprost“ do „nowej prywatności“ Wawrzyn Radaru. W 2006 Chojnacki dostał Nagrodę Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich[15].

Przypisy

  1. Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci południków / odnalazłem siebie w głębi oceanu“ — o „kanadyjskiej“ poezji Romana Chojnackiego, (maszynopis), s. 1-2.
  2. a b http://www.wydawnictwoa5.pl/;s,autorzy,id,82 – dostęp 26 kwietnia 2012 roku.
  3. Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 1-3.
  4. Edward Balcerzan: Przygody człowieka książkowego (ogólne i szczególne), Wydawnictwo PEN, Warszawa 1990, s. 69-70.
  5. Tamże, s. 75.
  6. Tamże, s. 74.
  7. Tamże, s. 76.
  8. Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 4.
  9. Tamże.
  10. Bogusław Biela: Żal byłoby opuścić ten świat. O wierszach Romana Chojnackiego, „Akcent“ 2008, nr 1, s. 135.
  11. Tamże, s. 137.
  12. Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 14.
  13. Herody polskie, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia). [online] [dostęp 2022-02-14].
  14. Herody Polskie [dostęp 2022-02-14].
  15. Tamże, s. 1-4.

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references