Ruś Włodzimiersko-Suzdalska

Ruś Włodzimiersko-Suzdalska
Владимиро-Суздальская Русь
ok. 862–1389
Godło Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej
Godło Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej
Położenie Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej
Język urzędowy

staroruski

Stolica

Rostów (ok. 862–1125)
Suzdal (1125–1157)
Włodzimierz (1157–1389)

Ustrój polityczny

monarchia feudalna

Typ państwa

monarchia dziedziczna

wydzielenie ziemi rostowskiej

Ruryk
ok. 862

Unia realna z
Wielkim Księstwem Moskiewskim

Wasyl I
1389

Religia dominująca

prawosławie

Ruś Włodzimiersko-Suzdalska (ros. Владимиро-Су́здальская Русь), znana również pod nazwą Ruś Zaleska (Zalesie, ros. Залесье, Залесская земля)[1] – kraina historyczna w środkowej Rosji, położona w międzyrzeczu Oki i Wołgi. Wspólna nazwa zbiorcza ruskich organizmów politycznych: ziemi rostowskiej (IX-XI wiek), Księstwa Rostowsko-Suzdalskiego (XI-XII wiek), Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego (XII-XIII wiek) i Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego (XIII-XIV wiek).

Od północy graniczy z Rusią Nowogrodzką, Twerską i tzw. Rosyjską Północą, od zachodu ze Smoleńszczyzną i Rusią Wierchowską, od południa z Muromszczyzną, Riazańszczyzną, ewentualnie Zadońszczyzną, od wschodu z Bułgarią Nadwołżańską, ziemią wiacką, Mordowią, Maryjczykami, Udmurucją i Permem. Głównymi ośrodkami politycznymi Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej były kolejno: Rostów (ok. 862-1125), Suzdal (1125-1157) i Włodzimierz (1157-1389).

Ruś Włodzimiersko-Suzdalska odegrała przodującą rolę w formowaniu się państwowości rosyjskiej. Na jej terytorium znajduje się tzw. Złoty Pierścień Rosji - grupa kilkunastu miast o wyjątkowym znaczeniu kulturowym. Po zniszczeniu Kijowa przez Tatarów w roku 1299 oraz przeniesieniu siedziby głowy ruskiego prawosławia do Włodzimierza nad Klaźmą, region ten stał się głównym centrem politycznym i religijnym Rusi. W XIV wieku Wielkie Księstwo Włodzimierskie zostało zjednoczone na drodze unii realnej z Wielkim Księstwem Moskiewskim.

Ruś Włodzimiersko-Suzdalska jest subregionem Rusi Północno-Wschodniej, regionu historycznego, do którego obok Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej zalicza się także Ruś Riazańsko-Muromską, Smoleńską i Wierchowską. Ruś Północno-Wschodnia jest z kolei częścią Wielkorusi, obejmującej wszystkie rosyjskie terytoria dawnej Rusi Kijowskiej.

Nazewnictwo

Nazwa „Ruś Włodzimiersko-Suzdalska” pochodzi od nazw miast Włodzimierza i Suzdalu, będących głównymi ośrodkami politycznymi i kulturowymi regionu od XII do końca XIV wieku.

W ruskich latopisach oraz dokumentach cerkiewnych i państwowych kraina określana bywa wyłącznie jako: ziemia rostowska, ziemia suzdalska lub Wielkie Księstwo Włodzimierskie. W nowogrodzkich latopisach spotyka się niekiedy dodatkowo nazwę ziemia niżowa.

Po wcieleniu całej Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, część tej krainy sporadycznie była nazywana również Rusią Zaleską (Zalesiem). Po raz pierwszy tego terminu użyto pod koniec XIV wieku w Zadońszczyźnie, a po raz drugi i ostatni w Spisie ruskich miast na początku XV wieku. Termin w obu tych źródłach został użyty w odmiennych kontekstach i różnym znaczeniu. W Spisie miast ruskich autor nazywa Zalesiem Ruś Włodzimiersko-Suzdalską łącznie z Pskowem i Nowogrodem Wielkim, ale już bez Tweru. Przypuszcza się, że autor Spisu ruskich miast mógł pochodzić z Kijowa i w ten sposób nazywać całą Ruś znajdującą się za rozległymi lasami briańskimi (patrząc z perspektywy osoby przebywającej w Kijowie) z wyjątkiem Księstwa Twerskiego. Kolejne przykłady użycia nazwy „Zalesie” pochodzą dopiero z XIX i XX wieku. Obecnie rosyjski termin „Zalesie” bywa utożsamiany wyłącznie z okolicami położonymi na wschód od Moskwy: Peresławiem Zaleskim, Włodzimierzem, Suzdalem, Rostowem, Ugliczem, Jurjewem Polskim, Bogolubowem, Jarosławiem i Kostromą.

Historia

Księstwa Rusi Kijowskiej po śmierci Jarosława Mądrego w 1054 roku

Początkowo stanowiła dzielnicę Rusi Kijowskiej jako ziemia rostowska a następnie Księstwo Rostowsko-Suzdalskie. W 1157 roku Andrzej Bogolubski przeniósł stolicę z Suzdala do Włodzimierza. Do największenia znaczenia księstwa doszło w czasach panowania wielkiego księcia włodzimierskiego Wsiewołoda Wielkie Gniazdo (1176-1212). W 1238 roku Ruś Włodzimiersko-Suzdalska została spustoszona przez Mongołów, którzy zwyciężyli wojska Jerzego Wsiewołodowicza. Sam książę zginął w walce, a kraj uznał zwierzchnictwo Tatarów. W XIII-XIV wieku wielcy książęta włodzimierscy stali się najpotężniejszymi władcami na Rusi północno-wschodniej. W 1328 roku wielki książę włodzimierski Iwan Kalita przeniósł swoją siedzibę do Moskwy, gdzie też 2 lata wcześniej przeniósł swoją siedzibę zwierzchnik prawosławia na Rusi, metropolita Piotr. Wielcy książęta moskiewscy od 1340 roku byli zarówno książętami włodzimierskimi i najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu. W drugiej połowie XIV wieku państwo zostało ostatecznie zjednoczone z Wielkim Księstwem Moskiewskim.

Książęta włodzimiersko-suzdalscy

Pierwsi książęta (pierwotnie rostowsko-suzdalscy)

Lata PanowaniaWładcaPortret WładcyRodziceUrodzonyZmarł
989-1010

1015-1018

1020-1021

1021-1036

Jarosław I Mądry
Yaroslav the Wise2.jpg
Włodzimierz I Wielki, Rogneda97820 lutego 1054
1010-1015Borys I Święty
Saint Boris (1301-1325).jpg
Włodzimierz I Wielki, Rogneda?1015
1018-1020Eliasz
Vastnetsov 1914.jpg
Iwan, Eufrozyna??
1021BriaczesławIzjasław, nieznana9971044
1036-1052Włodzimierz IIJarosław I Mądry, Ingegerda szwedzka10204 października 1052
1052-1054RościsławWłodzimierz II, nieznana?1066
1054-1066

1073-1087

Wsiewołod I
Vsevolod yaroslavich.jpg
Jarosław I Mądry, Ingegerda szwedzka1029 lub 103013 kwietnia 1093
1066-1073Włodzimierz II Monomach
Vladimir-II-Vsevolodovich Monomakh.jpg
Wsiewołod I, Anna Monomach105319 maja 1125
1087-1094

1095

1096-1097

Mścisław I Harald
Mstislav I of Kiev (Tsarskiy titulyarnik).jpg
Włodzimierz II Monomach, nieznanaluty 107615 kwietnia 1132
1094-1095

1095-1096

IzjasławWłodzimierz II Monomach, Gytha z Wesseksu?6 września 1096
1097-1107Wiaczesław I
18 History Of Russia by William Tooke.jpg
Włodzimierz II Monomach, Gytha z Wesseksu10831154
1108-1149

1151-1155

Jerzy I Długoręki
Dolgorukiy.jpg
Włodzimierz II Monomach, nieznana1090 (?)15 maja 1157
1149-1151WasylJerzy I Długoręki, nieznana?1161
1154-1155Michał I
24 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg
Jerzy I Długoręki, nieznana?1176
1155-1174

Ostatni władca księstwa rostowsko-suzdalskiego

Andrzej I Bogolubski
Князь Андрей Боголюбский.jpg
Jerzy I Długoręki, nieznana11111174

Przypisy

  1. Ruś Włodzimiersko-Suzdalska, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-27].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Dolgorukiy.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC SA 1.0
Юрий Долгорукий
Vladimir-II-Vsevolodovich Monomakh.jpg
Vladimir II Monomakh, ruler of Kievan Rus' (1113 – 1125)
Seal of Alexander Nevsky 1236 Avers2.svg
Autor: Лобачев Владимир, Licencja: CC BY-SA 4.0
Печать Александра Ярославича Невского, князя Новгородского, Великого князя Владимирского. Лицевая (князь на коне с мечем) сторона. После 1236 г. Прорись по В. Л. Янину
Vastnetsov 1914.jpg
Knight's ride
Saint Boris (1301-1325).jpg
Saint Boris (detail of icon)
Principalities of Kievan Rus' (1054-1132) pl.svg
Autor: Popik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podział Rusi Kijowskiej na księstwa po śmierci Jarosława Mądrego. Księstwa ruskie w latach 1054-1132.
Vsevolod yaroslavich.jpg
Великий князь Всеволод Ярославич. Портрет из Царского титулярника. 1672 год
24 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg
Великий Князь Михаил Юрьевич. 1174-1176 г.
Призванный на престол Боголюбского, Михаил II торжественно вступил во Владимир. Живя в веке суровом жестокостью не запятнал имени своего и любил спокойствие народа более власти.
18 History Of Russia by William Tooke.jpg
Вел. кн. Вячеслав Владимирович.
Kievan Rus in 1237 (PL).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa Rusi Kijowskiej w 1237 roku