Shaanxi

Prowincja Shaanxi
prowincja
ilustracja
Państwo

 ChRL

Stolica

Xi’an

Kod ISO 3166-2

CN-61

Gubernator

Zhao Yide[1]

Powierzchnia

205 800 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


39 528 999[2]

• gęstość

190 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba prefektur

10

Liczba powiatów

107

Liczba gmin

1745

Położenie na mapie Chin
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Chiny

Shaanxi (wymowa; chiń. upr. 陕西; chiń. trad. 陝西; pinyin Shǎnxī; Wade-Giles Shan-hsi) – prowincja w północno-środkowej części ChRL. Teren prowincji obejmuje część Wyżyny Lessowej. Od południa ograniczone górami Qin Ling.

Jej nazwa pochodzi od historycznego powiatu Shǎn (陕) i znaczy tyle, co „Na Zachód od Shan”. Zapisuje się ją jednak przez podwójne „a” dla odróżnienia od prowincji Shanxi, której nazwa w transkrypcji pinyin brzmi Shānxī.

Historia

Tereny prowincji Shaanxi są uznawane za kolebkę cywilizacji chińskiej. Stolica prowincji Xi’an była siedzibą władców 13 chińskich dynastii w okresie od XI wieku p.n.e.X wieku n.e. W prowincji tej zaczynał się również jedwabny szlak. W okresie rządów Mongołów w XIII wieku prowincja straciła na znaczeniu. 23 stycznia 1556 w prowincji Shaanxi miało miejsce trzęsienie ziemi uznawane za najbardziej śmiercionośne trzęsienie w historii – zginęło ok. 830 000 ludzi.

Geografia

Prowincja rozciąga się południkowo szerokim pasem na przestrzeni ponad 800 km, w związku z czym na jej obszarze występuje znaczne zróżnicowanie warunków naturalnych. Przecinające prowincję w poprzek góry Qin Ling tworzą wyraźną barierę klimatyczną i komunikacyjną, przekraczającą 4000 m n.p.m. (Taibai Shan, 4113 m). Niższe, sięgające 2700 m, góry Daba Shan stanowią granicę z prowincją Syczuan. Między tymi pasmami ciągnie się gęsto zaludniona górna część doliny rzeki Han Shui, dopływu Jangcy. Panują tu warunki klimatyczne zbliżone do podzwrotnikowych – rozwija się uprawa ryżu, bawełny i herbaty. Góry pokryte są rozległymi lasami – częściowo wiecznie zielonymi, z występowaniem drzewa tungowego, a częściowo, w wyższych rejonach, iglastymi. Jest to jeden z ważniejszych rejonów eksploatacji lasów w Chinach.

Na północ od gór Qin Ling, między nimi a krawędzią Wyżyny Lessowej, ciągnie się równoleżnikowo szeroka, podłużna, odwadniana przez rzekę Wei He kotlina, która jest jednym z najstarszych ośrodków osadnictwa rolniczego w Chinach i najgęściej zaludnioną częścią prowincji. Dzięki urodzajnym glebom aluwialnym i stosunkowo ciepłemu klimatowi rozwinęła się tu intensywna uprawa ryżu i bawełny. Doliną Wei He przebiega na zachód stara droga handlowa – jedwabny szlak, wzdłuż którego przeprowadzono linię kolejową ZhengzhouXi’anLanzhou. Tu też znajdują się najważniejsze ośrodki miejskie prowincji.

Północna część prowincji wchodzi w obręb Wyżyny Lessowej. Grubość pokrywy lessowej dochodzi do 300 m (rzeki tworzą w niej głębokie wąwozy), wzniesienia przekraczają 1700 m n.p.m. Wschodnią granicę prowincji stanowi rzeka Huang He, płynąca w głębokim wąwozie. Na północy granica prowincji przebiega nieco na północ od Wielkiego Muru. Wyżyna Lessowa różni się znacznie pod względem klimatycznym od południowej części prowincji. Panuje tu kontynentalny i suchy klimat, lasów brak niemal zupełnie (poza niektórymi dolinami rzek), na skrajnej północy stepy przechodzą w półpustynie. W rolnictwie dominuje pszenica, gaoliang i proso – uprawy typowe dla chłodniejszego i suchszego klimatu. Osobliwością osadnictwa są liczne jaskinie mieszkalne, wykopane w lessie na zboczach dolin.

Podział administracyjny

MapaLp.NazwaChińskiHanyu pinyinSiedziba
Shaanxi prfc map.png
— Miasto zarządzane bezpośrednio przez władze prowincji —
1Xi’an西安市Xī’ān ShìDzielnica Weiyang
— Prefektury miejskie —
2Ankang安康市Ānkāng ShìDzielnica Hanbin
3Baoji宝鸡市Bǎojī ShìDzielnica Weibin
4Hanzhong汉中市Hànzhōng ShìDzielnica Hantai
5Shangluo商洛市Shāngluò ShìDzielnica Shangzhou
6Tongchuan铜川市Tóngchuān ShìDzielnica Yaozhou
7Weinan渭南市Wèinán ShìDzielnica Linwei
8Xianyang咸阳市Xiányáng ShìDzielnica Qindu
9Yan’an延安市Yán’ān ShìDzielnica Baota
10Yulin榆林市Yúlín ShìDzielnica Yuyang

Demografia

Osadnictwo prowincji Shaanxi jest bardzo stare. Gęstość zaludnienia wynosi poniżej 40 osób/km² na północy do ponad 300 w obniżeniu rzeki Wei He. W odróżnieniu od innych prowincji w północno-zachodnich Chinach, jest to obszar etnicznie jednolity. Poza niewielką liczbą Hui, nie ma tu w zasadzie mniejszości niechińskich.

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Zh-Shaanxi.ogg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Peter Isotalo (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Pronunciation of Shaanxi (陕西/陝西; Shǎnxī).

Uploaded and recorded by Peter Isotalo (non-native speaker).
Terracotta Warriors (24137068936).jpg
Autor: Laika ac from UK, Licencja: CC BY-SA 2.0
Terracotta Warriors
Shaanxi prfc map.png
Map of prefectures of Shaanxi Province
China Shaanxi.svg

An SVG map of China with Shaanxi province highlighted

Legend:
China map legend.png