Stefan Rosental

Stefan Rosental

Stefan Rosental (ur. 6 stycznia 1886 w Warszawie, zm. 9 listopada 1917 w Moskwie) – polski lekarz neurolog i psychiatra.

Życiorys

Stefan Rosental (trzeci z lewej w drugim rzędzie) w gronie współpracowników Alzheimera, Monachium, 1909 lub 1910 rok
Symboliczny grób Stefana Rosentala na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie

Urodził się w Warszawie w rodzinie żydowskiej, jako syn lekarza psychiatry Alberta Rosentala (1857–1921) i Anieli z Londonów. Miał młodszego brata Tadeusza (1888–po 1938)[1]. Mieszkał razem z rodzicami w budynku Szpitala św. Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej. Ukończył IV Gimnazjum w Warszawie w 1903 roku, następnie podjął studia na wydziale matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Po semestrze zmienił kierunek na medycynę, ale w 1905 roku zamknięto uczelnię i Rosental udał się na dalsze studia do Wrocławia[2]. Potem studiował na Uniwersytecie Jerzego Augusta w Getyndze oraz Uniwersytecie Ruprechta i Karola w Heidelbergu. Stopień doktora medycyny otrzymał (cum eximia laude) na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie w 1909 roku; promotorem jego pracy był Theodor Ziehen[2]. W 1910 roku nostryfikował dyplom na Imperatorskim Uniwersytecie Noworosyjskim w Odessie, stamtąd jako lekarz okrętowy odbył podróż do Egiptu i Syrii[2]. W drodze powrotnej zatrzymał się w Wiedniu, gdzie przez pół roku pracował w Instytucie Patologii Ogólnej i Eksperymentalnej u Richarda Paltaufa oraz w Klinice Psychiatrii i Neurologii u Arthura Biedla i Juliusa Wagnera-Jauregga. Następne dwa lata pracował w Laboratorium Anatomicznym Kliniki Psychiatrycznej Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium, gdzie uczył się u Aloisa Alzheimera. W grudniu 1912 roku miał odczyt na II Zjeździe neurologów, psychiatrów i psychologów polskich w Krakowie[3].

W lipcu 1914 został asystentem wolontariuszem (Volontärassistent) w klinice psychiatrycznej w Heidelbergu, którą kierował Franz Nissl[4]. Niedługo potem jako lekarz armii rosyjskiej został zmobilizowany do wojska. Najpierw był członkiem grodzieńskiej komisji ewakuacyjnej, od 1915 pełnił służbę w głębi Rosji, w Petersburgu i w Moskwie[5]. Zmarł 9 listopada 1917 roku w Moskwie z powodu choroby zakaźnej, wiadomość o jego śmierci została potwierdzona dopiero trzy miesiące później[6][7][8]. Został pochowany na Cmentarzu Dorogomiłowskim w rejonie Dorogomiłowo w Moskwie[9]. Symboliczny grób znajduje się na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie[10].

Notatka o śmierci Rosentala ukazała się w „Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie[11], krótki komentarz o życiu neurologa towarzyszył publikacji pośmiertnej na łamach „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. Dłuższe wspomnienie przygotowywane przez Nissla nie zostało dokończone z powodu jego śmierci[12]. W polskiej prasie medycznej wspomnienia pozgonne pojawiły się w „Medycynie i Kronice Lekarskiej” i „Gazecie Lekarskiej”.

Stanisław Orłowski cytował przetłumaczony na polski list polecający Nissla z 1913 roku, w którym ten wypowiadał się o Rosentalu następująco[5]:

„D-r Rozental może być uważany wprost za ideał asystenta – we wszystkich dziedzinach, które miał poruczane, wykazał się zasługami niezwykłemi. Nie tylko prowadził on bez zarzutu wszystkie prace naukowe, do których przystępował, lecz stale dążył do dalszego rozwoju i kształcenia się w obranym kierunku. Nie miał skłonności, właściwej tak wielu młodszym lekarzom, by przedwczesnem ogłaszaniem prac zwracać na siebie uwagę; przeciwnie, pod tym względem życzyłbym mu, w jego własnym interesie, mniej nieco skromności.”

Natomiast Maurycy Bornsztajn tak pisał o zmarłym koledze[2]:

„Cechuje całą działalność naukową Rosenthala – tak krótką niestety! – nasamprzód wielkie, bezgraniczne umiłowanie nauki, bezprzykładna rzetelność w stosunku do niej, niepowszechni krytycyzm w ocenianiu wyników własnych i cudzych, chęć nieprzeparta zgłębienia danego problemu naukowego do gruntu. (...) Widać aż nadto wyraźnie, ile straciła przez jego śmierć nauka. Co zaś straciło społeczeństwo i rodzina, ten tylko ocenić potrafi, kto go znał bliżej, jako człowieka, pełnego porywów idealnych, wszechstronnych zainteresowań i prawdziwej dobroci. Cześć Jego pamięci!”

Dorobek naukowy

W dorobku naukowym Rosentala znajduje się około 20 prac w języku polskim i niemieckim, z których ostatnia ukazała się pośmiertnie, niedokończona[12]. Pierwsze prace dotyczyły psychopatologii: dysertacja doktorska poświęcona była urojeniom w przebiegu melancholii. Kolejne jego prace dotyczyły zastosowania metod serologicznych w psychiatrii; opublikował pracę na temat składu krwi u chorych na padaczkę[13][14], a także o zastosowaniu tzw. metody Abderhaldena[15]. W jego dorobku znajdują się prace kazuistyczne: opis guza rzekomego mózgu (pseudotumor cerebri)[16] i ostrej śmiertelnej katatonii. Interesował się zagadnieniem stosunku pojemności czaszki do wagi mózgowia w chorobach umysłowych[17]. Pracując u Nissla poświęcił się badaniu neurogleju i zmian w nim w przebiegu schizofrenii[18][12].

Lista prac

  • (Referat) O rozpoznaniu anatomicznem psychoz organicznych (Z demonstracyą preparatów). Medycyna i Kronika Lekarska 43 (31), s. 773–774, 1908
  • Die Wahnbildung bei der Melancholie. Berlin: G. Schade, 1909
  • Uczucie zmiany osobowości w symptomatologii melancholii. Medycyna i Kronika Lekarska 44 (47), s. 1143–1150, 1909
  • Das Verhalten der antiproteolytischen Substanzen im Blutserum bei der Epilepsie, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 3 (1), 1910, s. 588–624, DOI10.1007/BF02893614.
  • Histologische Befunde beim sog. Pseudotumor cerebri, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 7 (1), 1911, s. 163–179, DOI10.1007/BF02865137.
  • O zachowaniu się w padaczce ciał antyproteololitycznych surowicy krwi. Autoreferat. Medycyna i Kronika Lekarska 11, 1911
  • Die Hemiplegien ohne anatomischen Befund. Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie Referate 5 (2, 3), s. 113f; 225, 1912
  • Eine Verstimmung mit Wandertrieb und Beziehungswahn. Jahrbücher für Psychiatrie und Neurologie 32 (3), s. 330–358, 1911
  • Badania doświadczalne nad przeistoczeniem ameboidalnym neuroglii (Referat). Medycyna i Kronika Lekarska 47 (30), s. 610, 1912
  • Zur Frage der Schädelkapazitätsbestimmung (Referat). Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und ihre Grenzgebiete 71, s. 330–331, 1914
  • Über einen schizophrenen Prozeß im Gefolge einer hirndrucksteigernden Erkrankung, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 24 (1), 1914, s. 300–336, DOI10.1007/BF02866456.
  • Zur Methodik der Schädelkapazitätsbestimmung mit Hinsicht auf einen Fall von Hirnschwellung bei Katatonie. Neurologisches Centralblatt 33 (12, 14), s. 738–743, 809–, 1914
  • Intravitale und postmortale Hirnschwellung; eine Erwiderung auf die Ausführungen Reihardt’s. Neurologisches Centralblatt 33, s. 1085–1088, 1914
  • Experimentelle Studien über amöboide Umwandlung der Neuroglia. W: Franz Nissl, Alois Alzheimer (Hrsg.): Histologische und histopathologische Arbeiten über die Grosshirnrinde: mit besonderer Berücksichtigung der pathologischen Anatomie der Geisteskrankheiten Band 6. G. Fischer, 1913 s. 89–160
  • Stefan Rosental, Walther Hilffert, Zur Frage der klinischen Verwertbarkeit des Abderhaldenschen Dialysierverfahrens in der Psychiatrie, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 26 (1), 1914, s. 6–21, DOI10.1007/BF02874455.
  • Zwei Fälle von Katatonie mit Hirnschwellung. W: Nissl F (Hrsg.): Beiträge zur Frage nach der Beziehung zwischem klinischem Verlauf und anatomischem Befund bei Nerven- und Geisteskrankheiten. Band 1, Heft 2, s. 1–112. Berlin: J. Springer, 1914
  • Ein Fall von organischer Verblödung mit eigenartigen Spannungszuständen der Muskulatur. Demonstration in naturhist. med. Verein in Heidelberg am 5 Mai 1914. Autoreferat. Neurologisches Centralblatt 34 (13), s. 477–478, 1915
  • Stephan Rosental, Über Anfälle bei Dementia praecox, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 59 (1), 1920, s. 168–216, DOI10.1007/BF02901085.

Przypisy

  1. Łoza S: Czy wiesz kto to jest? Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938 s. 258.
  2. a b c d Bornsztajn M. Stefan Rosental. „Gazeta Lekarska”. 52 (2), s. 15–16, 1918. 
  3. II Zjazd neurologów, psychiatrów i psychologów polskich w Krakowie. Przegląd Lekarski 4, s. 72–73, 1913.
  4. Verzeichnis der sämmtlichen Studierenden der Universität Heidelberg im Wintersemester 1910/1911 bis Sommersemester 1915 s. 19 [1].
  5. a b Orłowski S.. Stefan Rozental (Wspomnienie pozgonne). „Medycyna i Kronika Lekarska”. 53 (4), s. 35–36, 1918. 
  6. Kurjer Warszawski nr 2 s. 4 (2 stycznia 1918).
  7. Dr. S. Rosental. Świat T. 22 (R.13) nr 3 s. 8 (1918).
  8. Nowa Gazeta nr 3 s. 3 (2 stycznia 1918).
  9. M. Demel, Mogiły lekarskie na cmentarzach warszawskich, „Archiwum Historii Medycyny”, 29 (4), 1966, s. 462, PMID5964293.a?
  10. Symboliczny grób Stefana Rosentala w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  11. Rosental A. Dr. Stefan Rosental †. „Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und psychisch-gerichtliche Medizin”. 74, s. 265, 1918. 
  12. a b c Rosental S. Über Anfälle bei Dementia praecox. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 59 (1), s. 168–216, 1920. DOI: 10.1007/BF02901085. 
  13. Rosental S. Das Verhalten der antiproteolytischen Substanzen im Blutserum bei der Epilepsie. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 3 (1), s. 588–624, 1910. DOI: 10.1007/BF02893614. 
  14. Rosental S. O zachowaniu się w padaczce ciał antyproteololitycznych surowicy krwi. Autoreferat. „Medycyna i Kronika Lekarska”. 11, 1911. 
  15. Rosental S, Hilffert W. Zur Frage der klinischen Verwertbarkeit des abderhaldenschen Dialysierverfahrens in der Psychiatrie. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 26 (1), s. 6–21, 1914. DOI: 10.1007/BF02874455. 
  16. Rosental S. Histologische Befunde beim sog. Pseudotumor cerebri. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 7 (2), 1912. 
  17. Rosental S. Zur Methodik der Schädelkapazitätsbestimmung mit Hinsicht auf einen Fall von Hirnschwellung bei Katatonie. „Neurologische Zentralblatt”. 33, s. 738, 1914. 
  18. Rosental S. Experimentelle Studien über amöboide Umwandlung der Neuroglia. „Nissl-Alzheimer-Arbeiten”. 6, 1918. 

Media użyte na tej stronie

POL JCP grob rosentalów.jpg
Autor: Hubert Śmietanka, Licencja: CC BY-SA 2.5
Cmentarz Żydowski na Powązkach, Warszawa, grób Rosentalów
Stefan Rosental.jpg
Stefan Rosental, polski psychiatra