Stubaier Alpen

Stubaier Alpen

Lüsener Spitze (po lewej), grań Rotgrat (w środku) i Lüsener Fernerkogel (przy prawej krawędzi zdjęcia)
Kontynent

Europa

Państwo

 Austria
 Włochy

Najwyższy szczyt

Zuckerhütl
(3507 m n.p.m.)

Jednostka dominująca

Alpy Centralne

Mapa pasma górskiego
Położenie na mapie Alp; granice pasma wg Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (1984)
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, blisko centrum po lewej na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Stubaier Alpen”
47°05′13,04″N 11°11′42,25″E/47,086956 11,195069

Stubaier Alpen[1][2][3] — grupa górska w Alpach Centralnych położona w Tyrolu na granicy austriacko-włoskiej. Najwyższym szczytem grupy jest Zuckerhütl (3507 m n.p.m.[4]).

Topografia

Stubaier Alpen stanowią wyraźnie wyróżniający się masyw górski w obrębie Alp Centralnych. Nazwa masywu pochodzi od nazwy doliny Stubaital ("tal" to po niemiecku "dolina") przecinającej pasmo z południowego zachodu na północny wschód, biegnącej od najwyższych szczytów grupy (z Zuckerhütlem włącznie) do swojego wylotu koło Schönberg im Stubaital, miejscowości położonej kilka kilometrów na południe od Innsbrucku.

Od wschodu ogranicza je Wipptall, dolina rzeki Sill (dopływ Innu), od zachodu - dolina Ötztal. Północne ograniczenie Sztubajów stanowi dolina rzeki Inn. Ich południowym ograniczeniem jest dolina rzeki Adygi. Często jako południowy fragment w obrębie Stubaier Alpen uznaje się masyw górski Texel. Natomiast nie zalicza się do Stubaier Alpen położonych na południowy wschód od nich Sarntaler Alpen, mimo iż leżą one na północ od Doliny Adygi.

Stubaier Alpen tworzą fragment głównej grani Alp, stanowiącej zarazem granicę hydrogeograficzną. Ich północne stoki odwadniane są przez Inn (dopływ Dunaju, zlewisko Morza Czarnego), południowe stoki przez Adygę (dopływ Padu, zlewisko Adriatyku).

Sąsiednie grupy górskie

Według AVE z pasmem tym sąsiadują następujące grupy górskie[5]:

Geologia

Stubaier Alpen zbudowane są ze skał metamorficznych (głównie gnejsy i łupki krystaliczne), wchodzących w skład krystalicznego rdzenia Alp Centralnych. Skały krystaliczne fragmentarycznie pokryte są resztami wapiennych skał osadowych. Dotyczy to zwłaszcza północnych części masywu, choć czapy osadowe spotyka się również w jego południowej części, np. w rejonie szczytu Tribulaun. Pasmo ma charakter wysokogórski z ostrymi graniami i głębokimi dolinami. W wyższych partiach gór występują lodowce.

Szczyty (wybór najwyższych i najbardziej znanych)

  • Zuckerhütl (3507 m)
  • Schrankogel (3496 m)
  • Pfaffenschneide (3489 m)
  • Ruderhofspitze (3473 m)
  • Sonklarspitze (3467 m)
  • Wilder Pfaff (3458 m)
  • Wilder Freiger (3419 m)
  • Östliche Seespitze (3416 m)
  • Schrandele (3393 m)
  • Hohes Eis (3388 m)
  • Wilde Leck (3361 m)
  • Stubaier Wildspitze (3340 m)
  • Schaufelspitze (3333 m)
  • Breiter Grießkogel (3287 m)
  • Lüsener Fernerkogel (3298 m)
  • Habicht (3277 m)
  • Hoher Seeblaskogel (3235 m)
W głębi pokryty lodem Zuckerhütl - najwyższy szczyt, z lewej strony skalisty Wilder Pfaff
Habicht
Gschnitzer Tribulaun (po lewej) i Pflerscher Tribulaun


Turystyka

Przekraczanie Stubaier Alpen jest trudne, gdyż nie posiadają one łatwo dostępnych przełęczy. Znaczenie komunikacyjne mają jedynie znajdujące się na obrzeżach masywu przełęcze: Brenner z linią kolejowa, szosą i autostradą oraz Timmelsjoch z prowadzącą przez nią szosą wysokogórską.

Stubaier Alpen są ważnym ośrodkiem turystyki, alpinizmu i narciarstwa alpejskiego. Dojazd do podnóża masywu najlepszy jest od strony Innsbrucku. Najważniejszym ośrodkiem narciarskim jest dolina Stubai Tal oferująca możliwość jazdy na nartach również latem. Innym ważnym ośrodkiem narciarskim jest miejscowość Küchtai.

Szczyty tej grupy zaliczane są w zdecydowanej większości do trudnych i wymagających dobrego przygotowania alpinistycznego. Zwiedzanie masywu ułatwiają liczne, ogólnie dostępne schroniska m.in. Sulzenau Hütte, Amberger Hütte i Insbrucker Hütte.

Amberger Hütte

Müllerhütte i Wilder Pfaf (po lewej)

Nürnberger Hütte

Becherhaus

Schroniska górskie

  • Adolf Pichler Hütte, 1977 m,
  • Amberger Hütte, 2136 m,
  • Becherhaus, 3191 m,
  • Brigitzköpfl Hütte, 2135 m,
  • Blaser Hütte, 2180 m,
  • Bremer Hütte, 2111 m,
  • Dortmunder Hütte, 1949 m,
  • Drei Seen Hütte, 2311 m ,
  • Dresdner Hütte, 2308 m,
  • Elfer Hütte, 2004 m,
  • Franz-Senn-Hütte, 2149 m,
  • Gubener Hütte (Schwinfurter Hütte), 2028 m,
  • Halsmarter Hütte, 1567 m,
  • Hildesheimer Hütte, 2900 m,
  • Hochstubaihütte, 3174 m,
  • Innsbrucker Hütte, 2369 m,
  • Knappen Hütte, 1830 m,
  • Lüsens, 1634 m,
  • Müllerhütte, 3145 m,
  • Nößlach Hütte, 2022 m,
  • Nürnberger Hütte, 2278 m,
  • Padasterjochhaus, 2232 m,
  • Pfaffennieder Hütte (Müller Hütte), 3143 m,
  • Pforzheimer Hütte (Witzenmannhaus), 2310 m,
  • Potsdamer Hütte, 2009 m,
  • Praxmar, 1689 m, (Gasthoff, pensjonat wykorzystywany przez turystów z powodu braku schroniska),
  • Neue Regensburger Hütte, 2287 m,
  • Roßkogel Hütte, 1777 m,
  • Schneespitz Hütte (Magdeburger Hütte), 2423 m,
  • Starkenburger Hütte, 2237 m,
  • Sulzenau Hütte, 2191 m,
  • Tribulaun Hütte (Tirol), 2068 m,
  • Tribulaun Hütte (Südtirol), 2373 m,
  • Truna Hütte, 1722 m,
  • Westfalenhaus, 2276 m,
  • Winnenbachsee Hütte, 2361 m.

Mapy

  • Kompass Wanderkarte, no. 83 "Stubailer Alpen", skala 1 : 50 000,
  • Kompass Wanderkarte, no. 36 "Innsbruck - Brenner", skala 1 : 50 000,

Przypisy

  1. Główny Urząd Geodezji i Kartografii wymienia tylko nazwę oryginalną: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 24, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2014-06-01].
  2. Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 289—290, 370—372; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
  3. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Przedmowa, s. XVIII; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

    Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach.

  4. Stubaier Alpen; Kompass Wanderkarte + Aktiv Guide, Nr. 83. Mapa 1:50 000. ISBN 978-3-85026-705-2
  5. Podział Alp Wschodnich według Alpenverein: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (1984). [dostęp 2016-02-17].

Bibliografia

Östliche Seespitze
Übeltalferner
Wilder Freiger
Breiter Grießkogel

Media użyte na tej stronie

Europe relief laea location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map Europe; Lambert azimuthal equal-area projection
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Alps location map (Stubaier Alpen).png
Autor: RRady, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Położenie pasma górskiego Stubaier Alpen na mapie Alp. Zaznaczenie granic pasma na podstawie Alpenvereinseinteilung der Ostalpen im Alpenvereins-Jahrbuch "Berg '84" , z porównawczym użyciem mapy Stubaier Alpen; Kompass Wanderkarte + Aktiv Guide, Nr. 83. 1:50 000. ISBN 978-3-85026-705-2 oraz wolnodostępnych map online.
Becherhaus II.jpg
Autor: Frstgr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Becherhaus above the Übeltalferner
Breiter Grieskogel NW.JPG
Autor: Svíčková, Licencja: CC BY-SA 3.0
Breiter Grieskogel from Northwest (Grasstallferner)
Übeltalferner2012.jpg
Autor: Albert Backer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Oberer Teil des Übeltalferner von der Müllerhütte aus gesehen. Rechts der Grat zur Sonnklarspitze.
Müllerhütte 2006.jpg
Autor: Albert Backer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mueller Hut (Rif. Cima Libera) and Wilder Pfaff
WilderFreiger2012.jpg
Autor: Albert Backer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Übeltalferner mit Blick auf Müllerhütte und Wilder Freiger
Zuckerhuetl 3.jpg
Sulzenauferner. mountains left to right: Wilder Pfaff, zuckerhütl, Pfaffenschneide, Aperer Pfaff
Östliche Seespitze von Nordwesten (Aperer Turm).jpg
Autor: St. Braukmann, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blick vom Aperern Turm (2984 m) nach Südosten zur Östlichen Seespitze (3416 m) mit dem Alpeiner Kräulferner links und dem Seespitzferner rechts.
2012 Amberger Huette.jpg
Autor: Sputniktilt, Licencja: CC BY-SA 2.5 ch
Amberger Hütte (Sulztal valley, Stubai Alps), Austria
Nürnberger Hütte2007.jpg
Autor: Hejkal z niemieckiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Blick zur Nürnberger Hütte
Habicht wiki mg-k.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stubai Alps2.jpg
(c) William M. Connolley, CC-BY-SA-3.0
Stubai Alps: R to L: Lisenser FernerKogel, RotgratSpitze and Lisenser Spitze.
Tribulaune.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0