Szczur

Szczur
Rattus[1]
G. Fischer, 1803[2]
Ilustracja
© Roland Fischer, Zürich (Switzerland) – Mail notification to: roland_zh(at)hispeed(dot)ch / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Przedstawiciel rodzaju – pożywiający się szczur wędrowny (R. norvegicus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Rattini

Rodzaj

szczur

Typ nomenklatoryczny

Mus decumanus Pallas, 1779 (= Mus norvegicus Berkenhout, 1769)

Gatunki

zobacz opis w tekście

Szczury domowe

Szczur[10] (Rattus) – rodzaj ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w rodzinie myszowatych (Muridae), obejmujący kilkadziesiąt gatunków. Do najbardziej rozpowszechnionych należą, występujące również w Polsce, szczur śniady i szczur wędrowny, a także występujący w południowo-wschodniej Azji i na wyspach Pacyfiku szczur polinezyjski.

Występowanie

Szczury występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy[11][12][13]. Z ludźmi dotarły także na wiele wysp i archipelagów położonych na oceanach.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–300 mm, długość ogona 77–330 mm, długość ucha 14,6–27 mm, długość tylnej stopy 17–50 mm; masa ciała 22–540 g[12].

Systematyka

Etymologia

  • Rattus: łac. rattus „szczur”[14].
  • Acanthomys: gr. ακανθα akantha „kolec, cierń”, od ακη akē „punkt”; μυς mus, μυος muos „mysz”[15]. Gatunek typowy: Acanthomys leucopus J.E. Gray, 1867.
  • Epimys: gr. επι epi; μυς mus, μυος muos „mysz”[16]. Gatunek typowy: Mus rattus Linnaeus, 1758.
  • Stenomys: gr. στηνος stēnos „wąski, cienki”[17]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus verecundus O. Thomas, 1904.
  • Christomys: Wyspa Bożego Narodzenia (ang. Christmas Island); gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus macleari O. Thomas, 1887.
  • Cironomys: gr. κειρω keirō „obciąć, ostrzyc”[19]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Rattus hoogerwerfi Chasen, 1939.
  • Geromys: gr. γηρας gēras „starość”[20]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus gestri O. Thomas, 1897 (= Mus sordidus Gould, 1858).
  • Mollicomys: łac. mollis „miękki, delikatny”[21]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus hoffmanni Matschie, 1901.
  • Octomys: gr. οκτω oktō „osiem”[22]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus concolor Blyth, 1859 (= Mus exulans Peale, 1848).
  • Pullomys: łac. pullus „ciemnego koloru”[23]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus pulliventer G.S. Miller, 1902 (= Mus rattus Linnaeus, 1758).
  • Togomys: Togo, Afryka Zachodnia; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[9]. Gatunek typowy: Togomys melanoderma Dieterlen, 1986 (= Mus exulans Peale, 1848).

Podział systematyczny

Szeroki zakres zmienności morfologicznej uniemożliwia obecnie obiektywną ogólną diagnozę i najprawdopodobniej takson ten składa się z kilku monofiletycznych klastrów[13]. Do rodzaju należą następujące gatunki[11][10]:

  • Rattus timorensis Kitchener, Aplin & Boeadi, 1991 – szczur timorski
  • Rattus hainaldi Kitchener, How & Maharadatunkamsi, 1991 – szczur floreski
  • Rattus nativitatis (O. Thomas, 1889) – szczur ospały – takson wymarły
  • Rattus macleari (O. Thomas, 1887) – szczur płaczliwy – takson wymarły
  • Rattus everetti (Günther, 1879) – szczur dżunglowy
  • Rattus xanthurus (J.E. Gray, 1867) – szczur żółtoogonowy
  • Rattus pelurus Sody, 1941 – szczur wyspowy
  • Rattus facetus G.S. Miller & Hollister, 1921
  • Rattus marmosurus O. Thomas, 1921 – szczur oposowaty
  • Rattus bontanus O. Thomas, 1921 – szczur stokowy
  • Rattus salocco Tate & Archbold, 1935 – szczur salokański
  • Rattus elaphinus Sody, 1941 – szczur archipelagowy
  • Rattus feliceus O. Thomas, 1920 – szczur szczęśliwy
  • Rattus morotaiensis Kellogg, 1945 – szczur molucki
  • Rattus lutreola (J.E. Gray, 1841) – szczur błotny
  • Rattus sordidus (Gould, 1858) – szczur ciemny
  • Rattus tunneyi (O. Thomas, 1904) – szczur blady
  • Rattus fuscipes (Waterhouse, 1839) – szczur zaroślowy
  • Rattus villosissimus (Waite, 1898) – szczur długowłosy
  • Rattus colletti (O. Thomas, 1904) – szczur aluwialny
  • Rattus leucopus (J.E. Gray, 1867 – szczur koralowy
  • Rattus jobiensis Rümmler, 1935 – szczur zatokowy
  • Rattus verecundus (O. Thomas, 1904) – szczur skromny
  • Rattus novaeguineae J.M. Taylor & Calaby, 1982 – szczur nowogwinejski
  • Rattus praetor (O. Thomas, 1888) – szczur kłujący
  • Rattus nikenii Maryanto, Sinaga, Achmadi & Maharadatunkmsi, 2010 – szczur gruby
  • Rattus steini Rümmler, 1935 – szczur papuaski
  • Rattus giluwensis J. Edwards Hill, 1960 – szczur giluweński
  • Rattus pococki (Ellerman, 1941) – szczur wyżynny
  • Rattus richardsoni (Tate, 1949) – szczur lodowcowy
  • Rattus omichlodes (Misonne, 1979) – szczur młakowy
  • Rattus vandeuseni (J.M. Taylor & Calaby, 1982) – szczur pustelniczy
  • Rattus arfakiensis Rümmler, 1935 – szczur iriański
  • Rattus niobe (O. Thomas, 1906) – szczur mszysty
  • Rattus arrogans (O. Thomas, 1922) – szczur zuchwały
  • Rattus mordax (O. Thomas, 1904) – szczur kąsający
  • Rattus detentus Timm, Weijola, Aplin, Donnellan, Flannery, V. Thomson & Pine, 2016
  • Rattus sanila Flannery & J.P. White, 1991 – szczur nowoirlandzki
  • Rattus satarae Hinton, 1918 – szczur dekański
  • Rattus ranjiniae Agrawal & Ghosal, 1969 – szczur królowej
  • Rattus montanus W.W.A. Phillips, 1932 – szczur górski
  • Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769) – szczur wędrowny
  • Rattus nitidus (Hodgson, 1845) – szczur białostopy
  • Rattus stoicus (G.S. Miller, 1902) – szczur andamański
  • Rattus burrus (G.S. Miller, 1902) – szczur nikobarski
  • Rattus palmarum (Zelebor, 1869) – szczur palmowy
  • Rattus sakeratensis Gyldenstolpe, 1917
  • Rattus rattus (Linnaeus, 1758) – szczur śniady
  • Rattus tanezumi (Temminck, 1845) – szczur orientalny
  • Rattus losea (Swinhoe, 1871) – szczur tajwański
  • Rattus osgoodi Musser & Newcomb, 1985 – szczur wietnamski
  • Rattus tiomanicus (G.S. Miller, 1900) – szczur malajski
  • Rattus tawitawiensis Musser & Heaney, 1985 – szczur skryty
  • Rattus baluensis (O. Thomas, 1894) – szczur wierchowy
  • Rattus korinchi (H.C. Robinson & Kloss, 1916) – szczur samotny
  • Rattus blangorum G.S. Miller, 1942 – szczur indonezyjski
  • Rattus simalurensis (G.S. Miller, 1903) – szczur simalurski
  • Rattus lugens (G.S. Miller, 1903) – szczur żałobny
  • Rattus adustus Sody, 1940 – szczur ogorzały
  • Rattus enganus (G.S. Miller, 1906) – szczur engański
  • Rattus mindorensis (O. Thomas, 1898) – szczur mindorski
  • Rattus hoogerwerfi Chasen, 1939 – szczur wysokogórski
  • Rattus argentiventer (H.C. Robinson & Kloss, 1916) – szczur ryżowiskowy
  • Rattus hoffmanni (Matschie, 1901) – szczur sulaweski
  • Rattus koopmani Musser & Holden, 1991 – szczur eremicki
  • Rattus mollicomulus Tate & Archbold, 1935 – szczur miękkowłosy
  • Rattus andamanensis (Blyth, 1860) – szczur indochiński
  • Rattus pyctoris (Hodgson, 1845) – szczur himalajski
  • Rattus exulans (Peale, 1848) – szczur polinezyjski

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rattus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ G. Fisher: Das Nationalmuseum der Naturgeschichte zu Paris: von seinem ersten Ursprunge bis zu seinem jetzigen Glanze. Cz. 2. Frankfurt am Main: Verlegt bei Fridrich Esslinger, 1803, s. 128. (niem.).
  3. ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüssigen Thiere, in Tabellen. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 7. (niem.).
  4. ↑ J.E. Gray. Notes on the Variegated or Yellow-tailed Rats of Australasia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 35, s. 598, 1867. (ang.). 
  5. ↑ É.L. Trouessart. Synopsis systematicus et geographicus Mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. 10, s. 117, 1881. (fr.). 
  6. ↑ O. Thomas. New Genera of Australasian Muridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 507, 1910. (ang.). 
  7. ↑ a b c d e Sody 1941 ↓, s. 260.
  8. ↑ Sody 1941 ↓, s. 261.
  9. ↑ a b F. Dieterlen: Revocation of name. W: W. F. H. Ansell (red.): African mammals 1938–1988. St Ives: The Tendrine Press, 1989, s. 65. ISBN 0-9512562-1-1. (ang.).
  10. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 279–280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 476–484. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. ↑ a b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 829–851. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  13. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rattus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-05].
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 601.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 73.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 267.
  17. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 221.
  18. ↑ a b c d e f g Jaeger 1944 ↓, s. 141.
  19. ↑ Brown 1954 ↓, s. 206.
  20. ↑ Brown 1954 ↓, s. 366.
  21. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 138.
  22. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
  23. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 189.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Arboretum Zürich - Rattus norvegicus -fraglich- 2014-09-27 19-35-05 (P7800).JPG
© Roland Fischer, Zürich (Switzerland) – Mail notification to: roland_zh(at)hispeed(dot)ch / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
This is an image of a cultural property of national significance in Switzerland with KGS number
Szczury.jpg
Autor: Werka102, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szczury