Sztandar

Sztandarweksylium będące znakiem oddziału wojskowego, stowarzyszenia, miasta, szkoły, instytucji itp. Składa się z płata i drzewca zakończonego głowicą. Płat ma różne wzory na obu stronach, przeważnie obszyty jest frędzlą i przymocowany do drzewca skórzanym rękawem i ozdobnymi gwoździami. Pod głowicą wiązane są wstęgi i szarfy w barwach narodowych lub orderów i odznaczeń, którymi posiadacz sztandaru został odznaczony. Pod wstęgami mogą być mocowane odznaki odznaczeń. Sztandar, podobnie jak chorągiew, występuje w jednym egzemplarzu.

Wywodzi się z dawnych znaków bojowo–rozpoznawczych, które służyły do łączności między wodzem a oddziałem. W starożytności były używane przez Babilończyków, Egipcjan, Greków, Persów[1]. Ze znakami tymi wiązano pewne treści ideowe. Uroczyście obchodzono dzień otrzymania znaku w legionach rzymskich, bowiem oznaczał on powstanie oddziału, a jego utrata powodowała rozwiązanie oddziału[1]. Znaków bojowych używali również w V wieku Germanie, Celtowie oraz Hunowie. W pierwszej połowie XII wieku Słowianie na Rusi wykorzystywali zdobyte znaki bojowe do wciągania w zasadzkę wojowników przeciwnika. W oddziałach jazdy używano małych chorągwi zwanych kornetami[1]. Podczas walki był zawsze rozwinięty i otoczony doborowymi żołnierzami, a na postojach zaciągano przed nim warty[1].

Sztandary Wojska Polskiego

Sztandar jest znakiem jednostki wojskowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jest on symbolem sławy wojennej i tradycji oraz wierności, honoru i męstwa, których Ojczyzna wymaga od swych żołnierzy[2].

Sztandary były bardzo różne w formie, rysunku i wielkości. Dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918 podjęto próbę ujednolicenia znaków wojskowych jednak nie były one rygorystycznie przestrzegane. Kolejne unormowania wyglądu sztandarów miały miejsce w 1927 (zmiana rysunku godła państwowego) i w 1937. Stare (nieregulaminowe) sztandary przekazywane były zazwyczaj do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Od 1937 sztandar mogły otrzymać:

  • formacje liniowe wojska (piechota, kawaleria, saperzy)
    • szkoły oficerskie i podoficerskie tych formacji
  • oddziały lądowe marynarki wojennej
  • artyleria, broń pancerna, lotnictwo, łączność
    • szkoły oficerskie i podoficerskie tych formacji
  • samodzielne bataliony strzelców.

Sztandar od chwili wręczenia towarzyszył pułkowi w każdej uroczystości i bitwie. Utrata sztandaru oznaczała wymazanie oddziału z rejestru. W przypadku rozwiązania lub rozbicia jednostki w wyniku walk, sztandar był ukrywany (tak by nie dostał się w ręce wroga), dzielony między żołnierzy lub niszczony.

Do 1939 w Wojsku Polskim nadano około 230 sztandarów. Na Zachód, różnymi drogami, przewieziono 42 sztandary (znajdują się w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie). Około 100 sztandarów odnaleziono po zakończeniu działań wojennych (znajdują się w Muzeum Wojska Polskiego, niektóre we fragmentach).

Polskie dewizy na sztandarach

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Polskie symbole wojskowe 1943-1978
  2. Art. 8 ustawy z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1351)

Bibliografia

  • Kazimierz Madej: Polskie symbole wojskowe 1943–1978. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1980, s. 34–75. ISBN 83-11-06410-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Unbalanced scales lighter one blue.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Ikonka wagi o nie zrównoważonych szalach, gdzie lżejsza szala została nieco podkoloryzowana gwoli dalszego podkreślenia zaistnienia braku równowagi
POL Sztandar 1 PAM Strona Lewa.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Sztandar 1 Pułku Artylerii Motorowej
Banner of Kościuszko Uprising.PNG
Autor:
NieznanyUnknown from Poland
, Licencja: CC BY 3.0
Za wolność naszą i waszą 1831.PNG
Autor:
NieznanyUnknown from Poland
, Licencja: CC BY 2.5
Normandie niemen group flag free french.jpg
Drapeau du groupe de la France Libre "Normandie-Niemen" qui a combattu sur le front de l'est avec l'armée soviétique de 1943 à 1945, et aussi la campagne d'Allemagne en 1945.
POL Sztandar 1 PAPLOT PSZ Strona Lewa.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Sztandar 1 Pułku Lekkiej Artylerii Przeciwlotniczej