Toruń Wschodni

Toruń Wschodni

Budynek widziany od strony Placu Fryderyka Skarbka, maj 2020 rok
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Lokalizacja	Jakubskie Przedmieście/Mokre
Data otwarcia	20 listopada 1871 15 sierpnia 1909
Poprzednie nazwy	1871–1873: Thorn-Mocker 1873–1909: Guterbahnhof Thorn-Mocker 1909–1920: Thorn-Mocker 1920–1939: Toruń Mokre 1939–1945: Thorn Mocker 1945–1959: Toruń Mokre
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	5
Kasy
Linie kolejowe
27 Nasielsk – Toruń Wschodni 207 Toruń Wschodni – Malbork 246 Toruń Wschodni – Olek 353 Poznań Wschód – Skandawa
Położenie na mapie Torunia Toruń Wschodni
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Toruń Wschodni
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Toruń Wschodni
53°01′38″N 18°38′05″E/53,027222 18,634722
Portal Transport szynowy

Toruń Wschodni – dworzec kolejowy na terenie Torunia. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca aglomeracyjnego^[1].

W roku 2018 stacja obsługiwała ok. 2400 pasażerów na dobę^[2].

W latach 1871–1873 (lub 1871–1882) i 1909–1959 nosił nazwę Toruń Mokre (Bahnhof Thorn-Mocker), a w latach 1873–1909 (lub 1882–1909) Guterbahnhof Thorn-Mocker (Dworzec Towarowy Toruń Mokre).

Lokalizacja

Stacja kolejowa Toruń Wschodni położona jest w prawobrzeżnej części miasta, w dzielnicy Mokre. Główne wejście na teren stacji znajduje się na Placu Fryderyka Skarbka^[3]. Do drugiej połowy XX wieku po obu końcach dworca znajdowały się drogowe przejazdy pod torami – tunel w ciągu ul. Kościuszki pod koniec lat 70. został zastąpiony istniejącym obecnie wiaduktem, natomiast tunel w ciągu ul. Wschodniej został zlikwidowany w latach 60.

Historia

Okolice dworca na planie miasta z 1909 roku. Kolor czerwony to główne budynki dworca, kolor pomarańczowy to kolejowe budynki mieszkalne. W żółtych kółkach widać tunele pod torami, a kolorem zielonym zaznaczony jest przybliżony obecny przebieg trasy Kościuszki-Żółkiewskiego

Toruń Wschodni widziany z wiaduktu Kościuszki

Widok ogólny stacji

Pesa Elf 22WEc – składy kursujące na trasie Toruń Wschodni - Bydgoszcz Główna

Budynek administracyjny lokomotywowni, obecnie siedziba PKP Polskie Linie Kolejowe

Linię z Torunia do Jabłonowa Pomorskiego, która była częścią planowanej linii kolejowej Poznań-Isterburg, otwarto 20 listopada 1871^[4]. Bahnhof Thorn-Mocker, jak ówcześnie nazywał się dworzec, był początkowym/końcowym przystankiem linii od strony Torunia. Na dworcu wzniesiono budynek dla podróżnych z restauracją^[5]. Stacją końcową przestał być 15 sierpnia 1873, kiedy dzięki otwarciu mostu kolejowego (i linii od mostu do dworca) uzyskał połączenie ze stacją Toruń Główny^[6]. Jednocześnie jednak podjęto decyzję o zamknięciu Torunia Mokre (ob. Toruń Wschodni), a cała ekspedycja na tej linii odbywała się odtąd przez dworzec Toruń Główny. Wkrótce dworzec otwarto ponownie, ale wyłącznie jako dworzec towarowy, a kwestia jego nazwy nie została ostatecznie wyjaśniona^[7].

1 lipca 1882 oddano do użytku pierwszy odcinek planowanej Kolei Miast Nadwiślańskich - z Torunia do Chełmży^[8]. Linia ta odchodziła od linii Poznań-Isterburg na wysokości dzisiejszego Polmosu Toruń, wiodła wzdłuż ulic Dworcowej i Kraińskiej, a następnie wzdłuż ul. Grudziądzkiej do Łysomic i dalej na północ^[9] - omijała więc towarową stację Toruń Mokre (ob. Toruń Wschodni). Na nowej linii zbudowano Dworzec Mokre (Bahnhof Mocker), który po przyłączeniu wsi Mokre do Torunia - 1 kwietnia 1906 - przemianowano na Dworzec Toruń Mokre (Bahnhof Thorn-Mocker)^[7].

Ponieważ linia Poznań-Isterburg była ważniejszą niż linia Toruń-Malbork, a w roku 1906 nie posiadała żadnego dworca w nowo przyłączonym do Torunia obszarze (czyli dawna wieś Mokre i okolice), postanowiono rozbudować Toruń Mokre do dużego dworca pasażersko-towarowego. Jednocześnie postanowiono przebudować układ torów tak, aby ten nowy dworzec mógł obsłużyć ruch także na linii Toruń-Malbork. Także stację końcową linii do Malborka przeniesiono na nowy dworzec. Powstał on w roku 1909 (otwarcie nastąpiło 15 sierpnia)^[8], a przy rozbudowie peronów i torowiska zmieniono przebieg Strugi Toruńskiej tworząc w miejsce dotychczasowego, nieregularnego odcinka proste koryto kilka metrów bardziej na północ (stary przebieg Strugi na terenie dworca widoczny jest do dziś w podziale katastralnym). Dworzec powrócił do swojej pierwotnej nazwy Dworzec Toruń Mokre (Bahnhof Thorn-Mocker), a stary dworzec Toruń Mokre zamknięto 14 sierpnia 1909, po czym przemianowano na Toruń Stare Mokre (Thorn Altmocker) i odtąd pełnił rolę wyłącznie stacji towarowej^[10].

Architektura

Zabudowa dworca składa się z dwóch głównych budynków - większego (mieszczącego m.in. poczekalnię i kasy) oraz mniejszego (Biuro Wag). Oba powstały w stylu neogotyckim i w pierwotnej formie architektonicznej przetrwały do czasów współczesnych^[11]. Na obramowaniu schodów głównego budynku znajdują się relikty latarni gazowych. W pobliżu obu głównych budynków dworca stoi kilka kolejowych budynków mieszkalnych przeznaczonych pierwotnie dla obsługi dworca i ich rodzin.

Dworzec do roku 2022 miał zostać wyremontowany w ramach projektu "Modernizacja linii kolejowej nr 353 na odcinku Toruń Główny - Toruń Wschodni wraz z infrastrukturą dworcową oraz budową nowych przystanków kolejowych w Toruniu - BiTCity II". Projekt ten zakładał m.in. remont dworców Toruń Miasto i Toruń Wschodni, a także mostu kolejowego im. Ernesta Malinowskiego^[12]. W istocie zakrojone na dwa lata prace nad renowacją neogotyckiego budynku dworca z 1909 rozpoczęto jesienią 2022. W zależności od stanu, jaki zostanie ustalony w czasie prac budowlanych, odrestaurowane zostaną herby znajdujące się na elewacji, a także okno witrażowe nad wejściem głównym do budynku^[13].

Infrastruktura

Przejście podziemne

Na stacji znajduje się jedno przejście podziemne, które łączy z sobą trzy perony, natomiast nie jest połączone z budynkiem stacyjnym. Przejście to nie jest przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych.

Perony

Na stacji znajdują się trzy perony, w tym dwa wyspowe. Przeznaczone są one zarówno do obsługi ruchu regionalnego, jak i dalekobieżnego.

Semafory

Na terenie całej stacji używane są semafory kształtowe.

Linie kolejowe

Przez stację przechodzą następujące linie kolejowe:

• 27 Toruń Wschodni – Nasielsk
• 207 Toruń Wschodni – Malbork
• 246 Toruń Wschodni – Olek
• 353 Poznań Wschód – Skandawa.

Połączenia kolejowe

Z dworca istnieją bezpośrednie połączenia do wielu miast Polski, m.in. do Olsztyna, Iławy, Grudziądza, Chełmży, Sierpca, Kutna, Włocławka, Bydgoszczy, Poznania czy Inowrocławia.

Na stacji Toruń Wschodni zaczynają i kończą bieg składy jadące z i do:

• Bydgoszczy Głównej
• Włocławka
• Kutna
• Nakła nad Notecią
• Piły Głównej
• w 2014 roku, w sezonie letnim, także do Ciechocinka^[14].

Oprócz pociągów dalekobieżnych i wojewódzkich do stacji Toruń Wschodni dojeżdżają również pociągi BiT City. Składy kursują na trasie Toruń Wschodni - Bydgoszcz Główna. Od 14 grudnia 2014 roku linia ta została wzbogacona o cztery nowe składy typu Pesa Elf 22WEc.

Lokomotywownia Toruń Wschodni

Lokomotywownia widziana od strony zachodniej, 2020 rok

Kompleks obiektów lokomotywowni powstał w czasie II wojny światowej, prawdopodobnie w latach 1940-1943. Do jego budowy, podobnie jak do budowy lokomotywowni na Kluczykach, wykorzystano pracę brytyjskich, francuskich, belgijskich, włoskich i amerykańskich jeńców wojennych, będących więźniami Stalagów XXa i XXc. Po 1945 roku lokomotywownię kilka razy remontowano.

Zobacz też

• Transport kolejowy w Toruniu

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Toruń Wschodni w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Bibliografia

• JoannaJ. Kucharzewska JoannaJ., Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920, Warszawa: Neriton, 2004, ISBN 838897369X .
• Michał P.M.P. Kadlec Michał P.M.P., Dawny Dworzec Mokre, Blog PO TORUNIU, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2020-05-27] .
• Toruniu.net, Dawny dworzec kolejowy, oToruniu.net - Toruń jego zagadki, ciekawostki i historie…, 15 marca 2014 [dostęp 2020-05-27] .
• JonaszJ. Przybyszewski JonaszJ., Rozwój kolei w Toruniu, Rozwój kolei w Toruniu, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2020-05-27] .
• TomaszT. Stochmal TomaszT., Zapomniane linie kolejowe województwa kujawsko-pomorskiego, Toruń: Stotom, 2017, ISBN 978-83-943175-5-3 .

Toruń Wschodni
Linia 27 Nasielsk – Toruń Wschodni (165,022 km)
Grębocin odległość: 4,080 km
Linia 207 Toruń Wschodni – Malbork (0,000 km)
		Toruń Jar odległość: 2,55 km
Linia 246 Toruń Wschodni – Olek (0,000 km)
		Toruń Północny odległość: 6,061 km
Linia 353 Poznań Wschód – Żeleznodorożnyj (139,092 km)
Toruń Miasto odległość: 1,674 km		Toruń Elana