Trójkąt Kaliningradzki

Ten artykuł należy dopracować: od 2014-06 → zaktualizować na podstawie najświeższych informacji, → napisać artykuł w sposób neutralny. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Trójkąt Kaliningradzki (także: Trójkąt Królewiecki, TK; ang. Kaliningrad Triangle, ros. Калининградский треугольник, niem. Kaliningrad Dreieck) – niezinstytucjonalizowana forma współpracy i konsultacji w ramach polityki zagranicznej Polski, Niemiec i Rosji, a także koncepcja geopolityczna.

Geneza

Początki idei zorganizowania forum wymiany opinii między Polską, Rosją i Niemcami, na wzór Trójkąta Weimarskiego, sięgają połowy lat 90. XX wieku. Wówczas to w środowisku naukowym skupionym wokół Uniwersytetu Warszawskiego zapoczątkowana została debata na temat współpracy trójstronnej.

Brak uformowania praktycznego wymiaru współpracy wynikał z ochłodzenia stosunków polsko-rosyjskich na przełomie tysiącleci. Wynikał on z aspiracji Polski do członkostwa w NATO, któremu sprzeciwiała się Rosja, a w późniejszych latach z polityki popierania prodemokratycznych przemian na Ukrainie i w innych krajach byłego ZSRR. W wyniku ochłodzenia się stosunków na linii Warszawa-Moskwa w latach 2005-2007 obowiązywało embargo na wwóz polskiego mięsa do Rosji.

Także stosunki polsko-niemieckie uległy w tym czasie ochłodzeniu, co było związane ze zmianą polityki wschodniej przez nowy rząd Gerharda Schrödera. Na mocy porozumienia z 29 sierpnia 2006 r. rosyjska firma Gazprom oraz niemieckie firmy E.ON Ruhrgas i BASF rozpoczęły budowę Gazociągu Północnego, co zostało określone przez Radosława Sikorskiego jako nowy pakt Ribbentrop-Mołotow^[1]. Różnice pogłębiło także polskie poparcie dla amerykańskiego ataku na Irak, któremu sprzeciwiały się Niemcy i Rosja. Odwilż w stosunkach polsko-niemieckich i polsko-rosyjskich po wyborach parlamentarnych w Polsce i Niemczech pozwoliła na nadanie praktycznego wymiaru idei Trójkąta Kaliningradzkiego.

Współpraca została zainaugurowana 21 lutego 2011 roku w trakcie wspólnych obrad niższych izb parlamentów Niemiec, Polski i Rosji^[2]. Trzy miesiące później w Kaliningradzie doszło do spotkania szefów dyplomacji trzech krajów^[3]. Po aneksji Krymu i wojnie w Donbasie, współpraca w ramach Trójkąta została zawieszona.

Spotkania Trójkąta Kaliningradzkiego

I. Kaliningrad, Rosja – 21 maja 2011^[4]

• uczestnicy: Radosław Sikorski, Guido Westerwelle, Siergiej Ławrow
• poruszone tematy:
  • współpracy trójstronna w ramach organizacji międzynarodowych,
  • spotkanie z gubernatorem Obwodu Kaliningradzkiego Nikołajem Cukanowem oraz ze studentami Bałtyckiego Uniwersytetu im. Kanta

II. Berlin, Niemcy – 21 marca 2012

• uczestnicy: Radosław Sikorski, Guido Westerwelle, Siergiej Ławrow
• poruszone tematy^[5]:
  • rozwój współpracy trójstronnej w wymiarze politycznym i gospodarczym
  • perspektywy współpracy regionów i miast
  • wymiana młodzieży
  • współpraca energetyczna
  • sytuacja na Białorusi
  • wprowadzenie reżimu bezwizowego UE-Rosja
  • zwrot wraku prezydenckiego Tu-154

III. Warszawa, Polska – 10 maja 2013

• uczestnicy: Radosław Sikorski, Guido Westerwelle, Siergiej Ławrow
• poruszone tematy^[6]:
  • utylizacja starej amunicji na terytorium Obwodu Kaliningradzkiego
  • wymiany młodzieży
  • wspólne szkolenia młodych dyplomatów
  • organizacja Forum Miast Partnerskich^[7]
  • zorganizowanie w Polsce trójstronnej konferencji historycznej nt. pojednania – na przykładzie pojednania między Polakami i Niemcami oraz Niemcami i Rosjanami
  • budowa na terenie Białorusi rosyjskiej bazy lotniczej
  • Stosunki Rosja – UE
  • Stosunki Rosja – NATO

IV. Petersburg, Rosja – 10 czerwca 2014

• uczestnicy: Radosław Sikorski, Frank-Walter Steinmeier, Siergiej Ławrow^[8]

Powiązania gospodarcze między stronami Trójkąta Kaliningradzkiego

Polska wymiana handlowa z Niemcami w 2011 r.^[9]

Polska wymiana handlowa z Rosją w 2011 r.^[9]

Niemiecka wymiana handlowa z Rosją w 2011 r.^[10]

Koncepcja geopolityczna

W opinii polskich geopolityków formuła TK może stać się nie tylko forum dyskusyjnym, ale także podstawą budowy nowego ładu w Europie. Jeden z teoretyków tej koncepcji – Leszek Sykulski – upatruje w TK elementu realizacji szerszej koncepcji ścisłej współpracy Unii Europejskiej z Federacją Rosyjską, a w przyszłości z Unią Eurazjatycką^[11]. Adam Karpiński uważa z kolei, że TK może stać się obszarem konstruowania nowych form społeczeństwa przyszłości^[12].

Rosyjski politolog Władysław Gulewicz uważa, że Trójkąt oznacza integrację Rosji z Unią Europejską, co zagrozi anglosaskiej dominacji w Europie.

Nazwa

Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski oraz prowadzony przez niego resort konsekwentnie forsują wobec trójstronnej formy współpracy nazwę „Trójkąt Królewiecki”. Używanie wariantywnej formy w miejsce sugerowanej przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych Sikorski argumentuje sprzeciwem wobec upamiętniania Michaiła Kalinina stalinowskiego działacza, odpowiedzialnego m.in. za Zbrodnię Katyńską^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Bieleń: Trialog niemiecko-polsko-rosyjski, czyli o idei „trójkąta kaliningradzkiego. „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, nr 2/2012.
• Adam Karpiński: Trójkąt Kaliningradzki. Obszar konstruowania nowych form społeczeństwa przyszłości. „Geopolityka” nr 9/2012.
• Leszek Sykulski: Trójkąt Kaliningradzki. Wprowadzenie do koncepcji geopolitycznej osi Berlin-Warszawa-Moskwa. Częstochowa: Instytut Geopolityki, 2012. ISBN 978-83-61294-60-3.
• Cornelius Ochmann: Nowa polityka wschodnia UE. Układ relacji między Niemcami, Polską, Rosją i Ukrainą w: Dojrzałe sąsiedztwo. Stosunki polsko-niemieckie w latach 1991-2011. Wrocław: Centrum Willy’ego Brandta, 2012. ISBN 978-83-62571-24-6.