Trzęsienia ziemi na ziemiach polskich

Trzęsienia ziemi na ziemiach polskich – terytorium Polski pod względem występowania zjawisk sejsmicznych można zaliczyć do obszarów asejsmicznych i pensejsmicznych, na których trzęsienia ziemi zdarzają się dość rzadko; dodatkowo nie są to zbyt silne wstrząsy. Strefami o wyższej aktywności sejsmicznej są obszary polskich gór: Karpaty i Sudety, a także obszary działalności górniczej, gdzie częstym zjawiskiem są tzw. tąpnięcia.

Wstęp

Największym historycznie odnotowanym zdarzeniem sejsmicznym na terenach Polski jest trzęsienie ziemi z dnia 5 czerwca 1443 roku. Współcześni badacze posiadają dość szczegółowy opis tego zjawiska (m.in. dzięki zapiskom kronikarskim Jana Długosza). Sejsmolodzy siłę tego wydarzenia szacują na co najmniej 6,0 magnitudy, choć w kwestii konkretnej lub przybliżonej wartości wciąż występują rozbieżności (patrz – tabela niżej).

Kolejnymi wartymi odnotowania są wstrząsy, do jakich doszło w latach 80. XVIII wieku w Karpatach, a których magnituda przekraczała 5,0.

Oba wymienione wyżej zdarzenia stanowią przykłady typowych wstrząsów pochodzenia czysto tektonicznego na terenach Polski.

Polska leży na granicy trzech dużych struktur geologicznych budujących kontynent europejski: prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, paleozoicznej platformy zachodnioeuropejskiej oraz strefy kenozoicznych fałdowań alpejskich. Platformę wschodnioeuropejską od zachodnioeuropejskiej dzieli strefa szwu transeuropejskiego.

Sejsmolodzy wyróżniają na terenie Polski jedenaście odrębnych jednostek (regionów) sejsmicznych: Zachodniopomorski, Białostocki, Polski Centralnej i Pogranicza, Gór Świętokrzyskich, Karkonoszy i Kotliny Kłodzkiej, Strzelińsko-Hronowski, Śnieżnika, Opawski, Cieszyński, Pieniński oraz Krynicki.

Trzęsienia ziemi na obecnym terenie Polski

DataEpicentrum[1]Obszar epicentralnyMagnitudaUwagi
1011?Karkonoszeok. 4,0
1200region południowo-wschodnich GorcówPieninyok. 4,0
1258na południe od GłubczycKotlina Raciborskaok. 4,0
1259-01-31 31 stycznia 1259(dts)prawdopodobnie na północ od Wadowic, Brama Krakowska (województwo małopolskie)Małopolskaok. 6,0intensywność w obszarze epicentralnym wyniosła prawdopodobnie ok. VIII stopni w skali Mercallego-Karnika (trzęsienie „niszczące”)
1433na wschód od Brzegu DolnegoPradolina Wrocławskaok. 4,0
1443-06-05 5 czerwca 1443(dts)pomiędzy rzeką Ślęzą a Strzelinem, Wzgórza StrzelińskieEuropa Środkowaok. 6,0 (5,8?)najsilniejsze z odnotowanych na ziemiach polskich trzęsień ziemi (intensywność w strefie epicentralnej wyniosła prawdopodobnie ok. IX stopnia w skali Mercallego-Karnika – trzęsienie „pustoszące”); trzęsienie spowodowało rozległe zniszczenia kościołów i kamienic we Wrocławiu, w Krakowie (kościół św. Katarzyny) i Brzegu; zginęło ok. trzydzieści osób
1483prawdopodobnie między Oławą a Strzelinem, na rzece OławaPradolina Wrocławskaok. 4,0
1556na południowy zachód od ZakopanegoTatry Zachodnieok. 4,0
1562?Pogórze Wielickieok. 4,0
1572prawdopodobnie k. Solca KujawskiegoPradolina Toruńskaok. 4,0
1591na południe od KrakowaPogórze Wielickieok. 4,0
1606TucznoPojezierze Wałeckieok. 6,0[2]
1662-08-09 9 sierpnia 1662(dts)na południowy wschód od ZakopanegoTatry Wysokie<6,0intensywność wibracji w obszarze epicentralnym wyniosła prawdopodobnie około VIII stopni w skali Mercallego-Karnika (trzęsienie „niszczące”)
1680okolice Ożarowa MazowieckiegoKotlina Warszawskaok. 5,0trzęsienie ziemi spowodowało poważne uszkodzenia części zabudowań Warszawy
1715k. CieszynaPogórze Śląskieok. 4,0
1716na południowy zachód od ZakopanegoTatry Wysokieok. 4,0
1717k. RabkiPieninyok. 4,0
1751prawdopodobnie k. MirskaKotlina Jeleniogórskaok. 4,0
1774-01-26 26 stycznia 1774(dts)prawdopodobnie k. BaborowaKotlina Raciborskaok. 5,0
1778?Beskid Niskiok. 4,0
1785-08-25 25 sierpnia 1785(dts)k. WisłyBeskid Śląskiok. 6,0
1786-02-27 27 lutego 1786(dts)na północ od CieszynaPogórze Śląskie i Pogórze Karwińskieok. 6,0 (5,2?)odczuwalne silnie (intensywność do VIII stopnia w skali Mercallego-Karnika – trzęsienie „niszczące”) na obszarze trójkąta: Wrocław-Lwów-Wiedeń
1786-12-03 3 grudnia 1786(dts)k. Tresnejpołudniowa Polska, Czechy, Słowacjaok. 6,0 (5,7?)wstrząsy (intensywność do VIII stopnia w skali Mercallego-Karnika – trzęsienie „niszczące”) odczuwalne od Wrocławia i Kalisza[3] po Lwów; zniszczenia kamienic i kościoła św. Katarzyny w Krakowie
1789centralne Góry Izerskie, strona czeskaKarkonoszeok. 4,0
1840-04-25 25 kwietnia 1840(dts)na zachód od CzorsztynaPieninyok. 5,0
1875Hrubieszów[4]
1895-06-11 11 czerwca 1895(dts)masyw Ślęży, Wzgórza StrzelińskieDolny Śląsk (obszar 25 tys. km²)ok. 5,0 (4,8?)zniszczenia obejmujące zawalone kominy; powstanie w murach rys centymetrowej szerokości
1901-10-21 21 października 1901(dts)na południe od TurbaczaPieniny4,7odczute na Spiszu, w Krościenku, Szczawnicy i Sromowcach
1909-02-11 11 lutego 1909(dts)na wschód od Gryfic, Równina BiałogardzkaPomorze Zachodniew przedziale: 4,0–5,0trzy zdarzenia sejsmiczne, odczuwalne w pasie od Kołobrzegu po Białogard; pojawienie się w gruncie szczelin długością dochodzących do dwustu metrów
1932-02-03 3 lutego 1932(dts)na północny wschód od WłocławkaPradolina Toruńskaok. 4,0
1935-03-23 23 marca 1935(dts)pomiędzy Babią Górą a ChabówkąPogórze Podtatrzańskie> 4,0
1980-11-29 29 listopada 1980(dts)okolice BełchatowaRów Bełchatowa4,6związane z działalnością Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, odczuwane po Sieradz, Pabianice, Radomsko i Piotrków Trybunalski
1992-06-29 29 czerwca 1992(dts)na północ od JaworzynyBeskid Sądecki i Beskid Niski4,2
1993-03-01T00:00:00.001 1 marca 1993(dts)k. ŁabowejBeskid Sądecki i Beskid Niski4,6
1995-09-11 11 września 1995(dts)Czarny Dunajec2,3
1995-10-13 13 października 1995(dts)Bukowina Tatrzańska2,3
1996-06-01T00:00:00.001 1 czerwca 1996(dts)k. AugustowaRównina Augustowska4,3
2004-09-21 21 września 2004(dts)okolice Bałtijska na półwyspie Sambia (obwód kaliningradzki)Pomorze Gdańskie, Warmia, Mazury, Podlasie, Kujawy5,3 (według amerykańskiej służby USGS – 5,0)szeroko odczuwalne w północno-wschodniej Polsce, na Litwie i Białorusi
2004-11-30 30 listopada 2004(dts)okolice Czarnego Dunajca[5]Kotlina Orawsko-Nowotarska4,7
2005-01-13 13 stycznia 2005(dts)okolice Wodzisławia Śląskiego[6][7]województwo śląskie3,8wstrząs spowodowany przez KWK Rydułtowy-Anna, odczuwalny w miastach Wodzisław Śląski, Radlin, Rydułtowy, Pszów, Rybnik
2010-01-22 22 stycznia 2010(dts)okolice Pajęczna[8]województwo łódzkie4,42
2010-12-30 30 grudnia 2010(dts)okolice Polkowic[9]województwo dolnośląskie4,8
2011-03-05 5 marca 2011(dts)okolice Lubina i Polkowic[10]województwo dolnośląskie4,4
2011-05-13 13 maja 2011(dts)okolice Lubina i Polkowic[11]województwo dolnośląskie4,4
2012-01-06 6 stycznia 2012(dts)okolice Żerkowa[12][13][14] i Jarocinawojewództwo wielkopolskie3,7tajemnicze trzęsienie w regionie asejsmicznym, odczuwalne szczególnie w budynkach wielopiętrowych, nie spowodowało większych strat materialnych
2012-03-08 8 marca 2012(dts)okolice Wodzisławia Śląskiego[15]województwo śląskie3,5wstrząs spowodowany przez KWK Marcel, w wyniku którego zginął 26-letni górnik. Odczuwalny w miastach Wodzisław Śląski i Radlin oraz gminie Marklowice.
2012-12-09 9 grudnia 2012(dts)okolice Polkowic[16]województwo dolnośląskie4,3
2013-03-05 5 marca 2013(dts)Podhale, okolice Jeziora Czorsztyńskiego[5]województwo małopolskie3,2
2013-03-19 19 marca 2013(dts)okolice Polkowic[17]województwo dolnośląskie4,7
2013-11-24 24 listopada 2013(dts)okolice Lubina[18]województwo dolnośląskie4,3
2015-04-18 18 kwietnia 2015(dts)okolice Katowic[19][20] (Świętochłowice)województwo śląskie4,0–4,2Ofiarami śmiertelnymi wstrząsu było 2 górników w kopalni Wujek.
2015-09-15 15 września 2015(dts)Lędziny[21]województwo śląskie3,25W Kopalni Ziemowit w Lędzinach doszło do tąpnięcia.
2015-09-30 30 września 2015(dts)okolice Libiąża[22]województwo małopolskie3,7W Kopalni Węgla Kamiennego Janina w Libiążu doszło do tąpnięcia. Straż pożarna otrzymała zgłoszenia od mieszkańców Chrzanowa, Libiąża i Żarek, którzy mają uszkodzone domy.
2015-10-20 20 października 2015(dts)okolice Libiąża[23][24].województwo małopolskie3,7Silny wstrząs w kopalni Janina w Libiążu; wstrząs odczuwalny w rejonie Libiąża, Chrzanowa, Oświęcimia, Bierunia, Alwerni, Bukowna i Olkusza.
2016-06-03 3 czerwca 2016(dts)Bytom[25]województwo śląskie3,5Silne tąpnięcie w kopalni Bobrek-Centrum, odczuwalne na większości obszaru Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i okolic.
2017-12-10 10 grudnia 2017(dts)okolice Wodzisławia Śląskiego[26]pogranicze polsko-czeskie3,4Naturalne trzęsienie ziemi. Doszło do niego o 3:52 lokalnego czasu na głębokości 10 km w pobliżu miejscowości Olza w powiecie wodzisławskim. Odczuli je mieszkańcy regionu od Prudnika do Bielska-Białej[27][28].
2018-04-23 23 kwietnia 2018(dts)okolice Bytomia[29]województwo śląskie3,95[30]Silny wstrząs w kopalni Bobrek-Centrum w Bytomiu. Odczuwalne w promieniu około 20 kilometrów[29]
2018-07-16 16 lipca 2018(dts)okolice Krynicy-Zdroju[31]województwo małopolskie
2018-11-08 8 listopada 2018(dts)Ornontowice, Gliwice[32][33][34]województwo śląskie3.7wstrząs odczuwalny w promieniu ok. 60 km, na głębokości 5 km
2020-07-08 8 lipca 2020(dts)Lubin[35]województwo dolnośląskieok. 5,2
2021-06-16 16 czerwca 2021(dts)okolice Turowa[36]województwo dolnośląskie4,0
8 grudnia 2021okolice Rybnika[37]województwo śląskie3,3
9 grudnia 2021okolice Lubina[38]województwo dolnośląskie4,0

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Dla lepszej orientacji w określaniu miejsca epicentrum posłużono się w części przypadków miejscowościami nieistniejącymi jeszcze w czasach opisywanego zjawiska.
  2. ↑ Pagaczewski J., Katalog trzęsień ziemi w Polsce w latach 1000–1970, [w:] Materiały i prace Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1972.
  3. ↑ Władysław Rusiński: Życie codzienne w Kaliszu w dobie Oświecenia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988, s. 54. ISBN 83-210-0695-7.
  4. ↑ „Geografia Polski”, Wyd. Arti, Warszawa 2014.
  5. ↑ a b Trzęsienie ziemi nawiedziło Podhale. twojapogoda.pl, 2013. [dostęp 2015-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-30)].
  6. ↑ EMSC.
  7. ↑ To było straszne, Nowiny Wodzisławskie 3/2005.
  8. ↑ Trzęsienie ziemi w Polsce: Są już pierwsze zniszczenia (pol.). W: Dziennik Wschodni [on-line]. 2010. [dostęp 2011-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-23)].
  9. ↑ M 4.8 – POLAND – 2010-12-30 08:56 UTC (ang.). emsc-csem.org, 2010. [dostęp 2011-04-12].
  10. ↑ M 4.4 – POLAND – 2011-03-05 04:32 UTC (ang.). European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC). [dostęp 2012-01-06].
  11. ↑ M 4.4 – POLAND – 2011-05-13 03:59 UTC (ang.). European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC). [dostęp 2012-01-06].
  12. ↑ W okolicach Kalisza zatrzęsła się ziemia (pol.). polskieradio.pl, 2012. [dostęp 2012-02-06].
  13. ↑ M 4.0 – POLAND – 2012-01-06 15:37 UTC (ang.). European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC). [dostęp 2012-01-06].
  14. ↑ Ekspert: wstrząsy ziemi w okolicach Kalisza to tajemnicze zjawisko.
  15. ↑ igra: Wstrząs w KWK Marcel. 26-letni górnik nie żyje (pol.). tuwodzislaw.pl, 9 marca 2012. [dostęp 2021-06-17].
  16. ↑ GEOFON Program (ang.). geofon.gfz-potsdam.de, 2012. [dostęp 2015-04-18].
  17. ↑ M 4.7 – POLAND – 2013-03-19 22:09 UTC (ang.). emsc-csem.org, 2013. [dostęp 2013-03-19].
  18. ↑ M 4.3 – POLAND – 2013-11-24 00:15 UTC (ang.). www.volcanodiscovery.com, 2013. [dostęp 2013-11-24].
  19. ↑ MB4.0 Poland (ang.). ds.iris.edu, 2015. [dostęp 2015-04-18].
  20. ↑ GEOFON Program (ang.). geofon.gfz-potsdam.de, 2015. [dostęp 2015-04-18].
  21. ↑ WSTRZĄS W KOPALNI ZIEMOWIT.
  22. ↑ M 3.7 – POLAND – 2015-09-30 09:14:51 UTC (ang.). European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC). [dostęp 2015-10-02].
  23. ↑ Potężny wstrząs odczuwalny m.in. w Oświęcimiu i Sosnowcu. „Obrazki spadały ze ściany”. www.rmf24.pl. [dostęp 2015-10-20].
  24. ↑ Earthquake, Magnitude 3.7 – POLAND – 2015 October 20, 20:23:50 UTC. EMSC-CSEM. [dostęp 2015-10-20].
  25. ↑ Silny wstrząs górniczy w Bytomiu i Zabrzu. Odczuliście? Zgłoszenia o wstrząsie płyną z całego Śląska, Dziennikzachodni.pl [dostęp 2016-06-03].
  26. ↑ M 3.4 – POLAND – 2017-12-10 02:52:32 UTC (ang.). European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC). [dostęp 2015-10-02].
  27. ↑ Andrzej Dereń, Zatrzęsło ziemią bardzo blisko Prudnika!, 11 grudnia 2017 [dostęp 2020-08-07] (pol.).
  28. ↑ Trzęsienie ziemi miało centrum w Polsce, a nie w Czechach (pol.). Nowiny.pl. [dostęp 2017-12-11].
  29. ↑ a b OK, Wstrząs w Bytomiu [23.04.2018]. Odczuli go mieszkańcy wielu śląskich miast. Wstrząs miał siłę 3,7 w skali Richtera, „slaskie.naszemiasto.pl”, 23 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-24] (pol.).
  30. ↑ Mocny wstrząs w kopalni. Odczuli go mieszkańcy kilku miast w regionie, katowice.wyborcza.pl [dostęp 2018-04-24].
  31. ↑ Agnieszka, Absolutnie niewiarygodne! Trzęsienie ziemi w Krynicy i Muszynie, sadeczanin.info, 16 lipca 2018 [dostęp 2018-07-16] (pol.).
  32. ↑ M 3.7 – POLAND – 2018-11-08 19:23:37 UTC (ang.). [dostęp 2018-11-10].
  33. ↑ 3.9 magnitude earthquake from Ornontowice, Silesian Voivodeship (ang.). earthquaketrack.com. [dostęp 2018-11-10].
  34. ↑ Miejscowości gdzie odczuwalny był wstrząs (ang.). Volcanosicovery. [dostęp 2018-11-10].
  35. ↑ Seria bardzo silnych wstrząsów tektonicznych w Zagłębiu Miedziowym, Radio Wrocław [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  36. ↑ Poland - M 4.0 (ang.). Hungarian National Association of Radio Distress-Signalling and Infocommunications, 16 czerwca 2021. [dostęp 2021-06-17].
  37. ↑ Quake info: Light mag. 3.3 earthquake - Powiat rybnicki, 8.4 km west of Rybnik, Silesia, Poland, on Wednesday, Dec 8, 2021 8:43 pm (GMT +1), www.volcanodiscovery.com [dostęp 2021-12-10] (ang.).
  38. ↑ Quake info: Moderate mag. 4.0 earthquake - 8.6 km north of Lubin, Lower Silesia, Poland, on Thursday, Dec 9, 2021 10:37 pm (GMT +1) - 34 user experience reports, www.volcanodiscovery.com [dostęp 2021-12-10] (ang.).

Linki zewnętrzne