Trzęsienie ziemi w Tōhoku

Trzęsienie ziemi w Tōhoku

Mapa wstrząsów
Nawiedzone państwa	Japonia
Epicentrum	130 km na wschód od Sendai
Data	11 marca 2011
Godzina	14:46 czasu lokalnego
Ofiary śmiertelne	15 899 osób[1]
Ranni	6157 osób
Zaginieni	2531 osób[1]
Stracili mieszkanie	550 tys.[2]
Magnituda	9,0[3][4]
Położenie na mapie Japonii Tokio Sendai
38°19′19″N 142°22′08″E/38,321944 142,368889

Trzęsienie ziemi u pacyficznego wybrzeża regionu Tōhoku w 2011 r. (jap. 東北地方太平洋沖地震 Tōhoku-chihō Taiheiyō-oki jishin) – trzęsienie ziemi o magnitudzie 9^[4], które nastąpiło 11 marca 2011 roku o 5:46 UTC (14:46 JST), w północno-wschodniej części Japonii, na wschód od miasta Sendai^[5]. Spowodowana trzęsieniem fala tsunami uszkodziła elektrownię atomową w Fukushimie, powodując najdroższą katastrofę naturalną w historii^[6]. Nosi ona także nazwę „wielkiego trzęsienia we wschodniej Japonii”, czy też krótko „trzęsienia ziemi w Tōhoku 2011”.

Trzęsienie

Pożary w Tokio po trzęsieniu

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 9^[3] miało miejsce 11 marca 2011 roku o 5:46:23 UTC (14:46:23 czasu miejscowego) w północno-wschodniej części Japonii. Hipocentrum położone było pod dnem morza, około 130 kilometrów na wschód od półwyspu Oshika na wyspie Honsiu, na głębokości 24,4 km^[5] lub 32 km^[7]. Siła magnitudy uczyniła z niego największe trzęsienie ziemi w Japonii od 140 lat (czyli od czasu rozpoczęcia rejestracji aktywności sejsmicznej w Japonii) oraz czwarte co do wielkości na świecie (od czasu rozpoczęcia rejestracji pomiarów, ex aequo z trzema innymi trzęsieniami ziemi)^[4].

Główny wstrząs był poprzedzony serią mniejszych (ang. foreshocks) o maksymalnej magnitudzie dochodzącej do 7,2 w dniu 9 marca. Ich epicentra znajdowały się w odległości ok. 40 km od epicentrum z 11 marca. Trzy większe wstrząsy 9 marca osiągnęły siłę 6,0^[8]. Dnia 11 marca zanotowano dalsze: początkowy o magnitudzie 9 o godz. 14:46 czasu lokalnego, kolejny o magnitudzie 7,0 o 15:06, 7,4 o 15:15 oraz 7,2 o 15:26^[9]. Ponad sto wstrząsów wtórnych o magnitudzie 4,5 lub większej odnotowano tego dnia na terenie Japonii^[10].

Na minutę przed największym wstrząsem 11 marca specjalny japoński system ostrzegania, odbierający sygnały z ok. 1000 sejsmografów na terenie kraju, spowodował nadanie informacji alarmowej w transmisjach telewizyjnych. Uchroniło to wielu Japończyków od nieprzewidywalnych konsekwencji.

Jeden z kolejnych poważniejszych wstrząsów o magnitudzie 6,7 zanotowano 12 marca o godz. 3:59 czasu lokalnego. Hipocentrum znajdowało się na głębokości 10 km w prefekturze Niigata, w zachodniej części wyspy Honsiu. Zanotowały go sejsmografy w prefekturze Nagano. Odnotowano silne wstrząsy wtórne.

Trzęsienie ziemi w Japonii, zdaniem naukowców z Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii, przesunęło oś Ziemi o co najmniej 10 cm. Natomiast NASA twierdzi, że na skutek zdarzenia dzień skrócił się o 1,6 mikrosekundy. Trzęsienie ziemi przesunęło też Honsiu o 2,4 m, a płyty tektoniczne obniżyły się o ponad 18 metrów^[11].

Wybrzeże Japonii po przejściu tsunami

Tsunami

Rozchodzenie się fali tsunami

Wysokość fali tsunami na Oceanie Spokojnym

Następstwem trzęsienia ziemi były potężne, ponad 10-metrowe (w niektórych miejscach osiągnęły 29,6 metra wysokości^[12]) fale tsunami, które uderzyły w niemal całe wschodnie wybrzeże Japonii, zalewając porty morskie, strefy przemysłowe, miasta, wioski, farmy, pola uprawne i nadbrzeżne lasy regionu Tōhoku. Na równinach woda morska wdarła się na 10 km w głąb lądu. W innych rejonach barierami dla tsunami były klify, góry i wyżyny^[5]. W wyniku tsunami najbardziej ucierpiały takie miasta, jak: Natori, Ishinomaki, Kamaishi, Ōfunato, Miyako, Minamisanriku, Kesennuma i Rikuzentakata. Miejscowości te zostały niemal zrównane z ziemią. Mniejsze (choć także poważne) szkody odniosły Hachinohe i Sendai (głównie wschodnie dzielnice).

Po trzęsieniu USGS wydało komunikat ostrzegawczy przed tsunami dla wszystkich wysp i wybrzeży na Pacyfiku, w tym dla Rosji, Australii, Nowej Zelandii i Ameryki Południowej^[13]. Przed tsunami ostrzegała również Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Według przedstawicieli tej organizacji możliwa fala powodziowa była na tyle wysoka, że niektóre wyspy mogły zostać dosłownie zalane.

Obawy te nie potwierdziły się; fala była dużo niższa niż zakładano, jednak ponad dwumetrowe tsunami w USA w stanach Oregon i Kalifornia spowodowało straty oceniane na 10 mln dolarów, natomiast na Hawajach została zniszczona infrastruktura publiczna o wartości 3 mln dolarów (a straty we własności prywatnej oszacowano na dziesiątki milionów dolarów)^[14]. Fala spowodowała śmierć jednej osoby w Indonezji^[15] oraz w Kalifornii^[16].

Fala tsunami przeszła przez Pacyfik w ciągu niecałej doby. Po około 21 godzinach osiągnęła zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej^[17].

Następstwa

Zniszczenia

Płonąca rafineria Cosmo Oil

W wielu miejscach po trzęsieniu oraz tsunami wybuchły pożary. Według doniesień medialnych w samym Tokio pojawiło się ich co najmniej dziesięć. W następstwie wstrząsów wybuchł pożar w rafinerii ropy naftowej w mieście Ichihara nieopodal Chiby.

Wiele budynków zostało zawalonych, a drogi stały się nieprzejezdne. Duże tereny kraju pozbawione były energii elektrycznej. 30-milionowe megalopolis Tokio-Kawasaki-Jokohama-Chiba przeżyło paraliż komunikacyjny. Zakorkowane były drogi, nie kursowało metro i kolej, wstrzymany był cywilny ruch lotniczy^[18]. Po tsunami i trzęsieniu ziemi brakowało wody pitnej, baterii, benzyny, także ulice były opustoszałe^[19].

Ofiary

Ta sekcja wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Ciągle nie ma ostatecznych danych na temat liczby ofiar kataklizmu. Według informacji opublikowanych 10 września 2019 w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami zginęło 15 893^[20] osób, a 2531 wciąż uważa się za zaginione^[20]. Liczby te zmieniają się jednak nadal i liczba ofiar może dalej rosnąć. Prawdopodobnie wiele ciał zabrała ze sobą cofająca się do oceanu woda, co znacznie zmniejszyło szansę na odnalezienie ich.

Z zagrożonych okolic ewakuowano ponad 400 tys. osób^[21].

Zagrożenie skażeniem radioaktywnym

Elektrownia atomowa Onagawa

Elektrownia atomowa Fukushima II

W całym kraju na skutek wstrząsów doszło do automatycznego wyłączenia co najmniej czterech spośród 54 wszystkich japońskich reaktorów jądrowych z 22 elektrowni atomowych.

Pożar w elektrowni atomowej Onagawa

Bezpośrednio po trzęsieniu w budynkach elektrowni atomowej Onagawa, położonej w regionie Tōhoku wybuchł pożar^[22]. Według raportu NISA pożar dotyczył piwnicy budynku turbin i został ugaszony o 22:55 11 marca 2011 czasu lokalnego^[23].

Awaria w elektrowniach atomowych w Fukushimie

Fukushima I

11 marca 2011 roku w elektrowni jądrowej Fukushima I doszło do serii wypadków jądrowych, które doprowadziły do ogłoszenia alarmu atomowego i ewakuacji ludności z rejonu obiektu.

Fukushima II

Właściciel obydwu elektrowni, Tokyo Electric Power Company, poinformował, że problemy z utrzymaniem ciśnienia pojawiły się także w położonej w pobliżu drugiej elektrowni atomowej Fukushima II^[24]. 15 marca podano, że 4 reaktory jądrowe znajdujące się w elektrowni Fukushima II zostały trwale wyłączone^[25].

Amerykańscy żołnierze z USS Blue Ridge przygotowują ładunki z pomocą humanitarną

Następstwa gospodarcze

Sytuacja wpłynęła na japońską giełdę. Główny indeks Nikkei 225 spadł w piątek o 1,7% do poziomu 10254,43 pkt. i tylko koniec sesji uchronił go przed ogromnymi spadkami. Kilka minut po trzęsieniu ziemi kończyły się notowania.

Natomiast reakcja giełdy tokijskiej w poniedziałek (14 marca 2011) była natychmiastowa. Szybko zareagował indeks Nikkei 225, który spadł na zamknięciu o 6,18 proc. i wyniósł 9620,49 pkt. Największą stratę odnotowała spółka TEPCO, zarządzająca uszkodzonymi elektrowniami atomowymi w Fukushimie. Spore spadki dotknęły również japońskie koncerny samochodowe: Toyota, Nissan i Honda. Na giełdach światowych mocno taniały akcje globalnych firm ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, które mogą ponieść straty. Najwięcej straciły Munich Re i Allianz.

Z powodu braku prądu zamknięto wiele fabryk, zwłaszcza samochodów oraz akcesoriów elektronicznych i podzespołów dla wielu fabryk na całym świecie.

Propozycje pomocy międzynarodowej

Gotowość pomocy dotkniętej kataklizmem Japonii zadeklarowało wiele państw z całego świata. Wkrótce po trzęsieniu Organizacja Narodów Zjednoczonych poinformowała o zgłoszeniu gotowości od 30 międzynarodowych ekip ratunkowych, które w każdej chwili mogły podjąć działania zmierzające do włączenia się w opanowywanie skutków żywiołu^[26]. Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych rozpoczęły akcję pomocy humanitarnej dla Japonii, nazwaną „Operacją Tomodachi” („Operacja Przyjaciel”)^[27]. Pomoc zaoferowała również Unia Europejska^[28], która dostarczyła 7 transportów z pomocą humanitarną, koordynowaną przez zespół ekspertów z UE, w którego skład wszedł również jeden Polak^[29].

Zobacz też

• Największe trzęsienia ziemi w historii
• Trzęsienia ziemi w 2011
• Trzęsienie ziemi w Canterbury (2011)
• Trzęsienie ziemi w Kobe (1995)
• Strona oficjalna Agencji Odbudowy (Fukkō-chō); powołana w lutym 2012 r. w celu koordynacji procesu odbudowy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dramatyczna zmiana pozycji według GPS. gpsworld.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-27)]. (ang.)
• Codzienne raporty sytuacyjne Światowej Organizacji Zdrowia na temat trzęsienia ziemi w Japonii. wpro.who.int. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-23)]. (ang.)