Tytanit

Tytanit
Ilustracja
Żółtawe kryształy tytanitu
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy

sfen

Skład chemiczny

krzemian wapnia i tytanu (CaTiSiO5)

Twardość w skali Mohsa

5–5,5

Przełam

muszlowy

Łupliwość

wyraźna, niekiedy niedostrzegalna

Układ krystalograficzny

jednoskośny

Gęstość minerału

3,45-3,55 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

żółta o różnych odcieniach, zielonawy, czarny, rzadziej bezbarwny, czerwony lub niebieski

Rysa

biała

Połysk

diamentowy, tłusty, woskowy

Współczynnik załamania

1,843-2,110

Inne

Dwójłomność: 0,100-0,192

Zielone kryształy tytanitu (Pakistan)
Kryształy tytanitu o rozmiarach 2 mm (Niemcy)

Tytanit (sfen, sphen) – minerał z grupy krzemianów.

Nazwa pochodzi od składu chemicznego, którego głównym składnikiem jest tytan. Nazwa sfen – od gr. sphen = klin i nawiązuje do kształtu kryształów minerału.

Minerał pospolity, rozpowszechniony w większości skał krystalicznych. Ładnie wykształcone kryształy należą do rzadkości.

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy spłaszczone: tabliczkowe, słupkowe, igiełkowe, klinowate, rombowe, często zbliźniaczone kryształy. Występuje w formie skupień ziarnistych, zbitych (skrytokrystalicznych). Minerał kruchy i przezroczysty. Często zawiera domieszki żelaza, glinu, itru, wanadu, niobu, ceru.

Charakteryzuje się dużym współczynnikiem załamania światła, wyjątkowo dużą dyspersją co sprawia, że po oszlifowaniu wykazuje wyjątkowy ogień. W obrazie mikroskopowym odznacza się wysokim reliefem oraz silnym pleochroizmem.

Występowanie

W skałach magmowych: granitach, granodiorytach, pegmatytach, diorytach, sjenitach, diabazach, oraz w metamorficznych: amfibolitach, gnejsach, granitognejsach, skarnach, marmurach. Stanowi składnik żył hydrotermalnych.

Miejsca występowania:

Zastosowanie

Ważna ruda tytanu (zawiera ok. 24,5% Ti) – tytan wykorzystywany jest do produkcji stopów żelaza, w przemyśle ceramicznym, chemicznym, do produkcji bieli tytanowej, włókien syntetycznych. Ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie. Niektóre odmiany są stosowane jako kamień jubilerski. Najpiękniejsze kryształy pochodzą z: Norwegii – żółtozielone, Austrii – żółte i zielone, Szwajcarii – bezbarwne i ciemnobrązowe, Włoch – żółte i czerwone, Rosji – brązowe.

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Borkowska Maria, Smulikowski Kazimierz: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1973, S. 190-193

Media użyte na tej stronie

Titanite crystals on Amphibole - Ochtendung, Eifel, Germany.jpg
Autor: Fred Kruijen, Licencja: CC BY-SA 3.0 nl
Several Titanite on amphibole (image width 2 mm) - Locality: Wannenköpfe, Ochtendung, Eifel region, Germany
Titanite - Tormiq valley, Haramosh Mts, Pakistan.jpg
Autor: Carles Millan, Licencja: CC BY 3.0
Titanite - Locality: Tormiq valley (Tormic; Tormik; Tormig; Turmiq), Haramosh Mountains, Skardu District, Baltistan, Northern Areas, Pakistan - Size: 75 mm x 50 mm x 28 mm overall. Main crystal: 18 mm long, 6 mm thick.
Titanita epidota.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Alberto Salguero (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fotografía de Pablo Alberto Salguero Quiles