Władcy Wielkopolski

Wielkopolska w czasach piastowskich według Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski (kolorem żółtym zaznaczona Ziemia lubuska i zielonym Nowa Marchia)

Książęta wielkopolscy – lista obejmuje władców Wielkopolski. Wielkopolska w 1138 roku, na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława III Krzywoustego, przypadła jego synowi Mieszkowi III Staremu. Dzielnicą tą rządzili Piastowie wielkopolscy, a przejściowo także Henryk I Brodaty i Henryk II Pobożny, przedstawiciele śląskiej linii tej dynastii.

Po wygaśnięciu męskiej linii Piastów wielkopolskich w 1296 roku Wielkopolska stała się przedmiotem rozgrywek między Henrykiem III głogowskim a Władysławem I Łokietkiem. W latach 1299-1305 władał nią Wacław II, król czeski z dynastii Przemyślidów. Ostatecznie w 1314 roku Wielkopolskę opanował Władysław Łokietek. W ten sposób Wielkopolska weszła w skład odrodzonego Królestwa Polskiego (Łokietek koronował się na króla w 1320 roku).

Z dzielnicowych władców Wielkopolski koronacji dostąpili Przemysł II w 1295 roku i Wacław II w 1300 roku.

Księstwo wielkopolskie (1138-1177)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1138-1177Mieszko III Starysyn Bolesława III Krzywoustego

Księstwo poznańskie (1177-1279)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177-1193Odonsyn Mieszka III
  • od 1177 – tylko w Poznaniu,
  • po 1182 – prawdopodobnie tylko nad południowo-zachodnią częścią księstwa, od 1193 w Kaliszu
1181-1202Mieszko III Stary
1194-1229Władysław III Laskonogisyn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207-1210 i 1218-1225 – w Ziemi Lubuskiej,
  • 1216-1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1216-1217
usunięty
Władysław Odonicsyn Odona
  • Poznań, lub według innych wersji południowo-zachodnia Wielkopolska
  • od 1207 także w Kaliszu z ramienia Henryka I Brodatego)
1229-1239Władysław Odonic
1234-1238Henryk I Brodatywnuk brata Mieszka III
  • od 1201 książę śląski,
  • od 1232 książę krakowski

od 1232, pd. WielkopolskaPoznań i Kalisz, od 1234 oddanie księstwa kaliskiego w lenno Władysławowi (w latach 1241-1244 samodzielny książę kaliski)

1238-1241Henryk II Pobożnysyn Henryka I BrodategoI
1241Bolesław II Rogatkasyn Henryka II Pobożnego
1241-1247Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1239-1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241-1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy, Kalisz od 1244)
Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
1247-1257Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1247-1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego, 1249-1250 w Poznaniu i Kaliszu, 1250-1253 w całej Wielkopolsce,
  • 1253-1257 – tylko w Poznaniu
1257-1273Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
  • 1257-1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268-1273 – książę bydgoski
  • 1271-1273 – książę innowrocławski,
  • 1273-1279 książę kalisko-gnieźnieński
  • W 1273 nadaje Poznań swojemu bratankowi Przemysłowi II
1273-1279Przemysł IIsyn Przemysła I
  • od 1273 w Poznaniu
  • po 1279 w całej Wielkopolsce (patrz niżej)
1279Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.

Księstwo gnieźnieńskie (1177-1279)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177-1181Kazimierz II Sprawiedliwysyn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę sandomierski
  • także książę krakowski
1181-1202Mieszko III Starysyn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę krakowski
1194-1229Władysław III Laskonogisyn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207-1210 i 1218-1225 – w Ziemi Lubuskiej,
  • 1216-1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1229-1239
usunięty
Władysław Odonicsyn Odonaod 1239 książę na Ujściu nad Notecią, 1234-1239 tylko na pn. od rzeki Warty - Gniezno
1239-1241Henryk II Pobożnysyn Henryka I Brodatego
1241Bolesław II Rogatkasyn Henryka II Pobożnego
1241-1247Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1239-1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241-1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy, Kalisz od 1244)
Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
1247-1249Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1247-1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249-1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250-1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253-1257 – tylko w Poznaniu
1249-1250Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
1250-1253Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1247-1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249-1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250-1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253-1257 – w Poznaniu
1253-1279Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
  • ponownie
  • 1253-1257 – książę kalisko-gnieźnieński,
  • 1257-1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268-1273 – książę bydgoski
  • 1271-1273 – książę innowrocławski,
  • 1273-1279 książę kalisko-gnieźnieński
1279Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.

Księstwo kaliskie (1177-1279)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177-1181Kazimierz II Sprawiedliwysyn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę sandomierski
  • także książę krakowski
1181-1191Mieszko III Starysyn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę krakowski
1191-1193Mieszko Młodszysyn Mieszka III
1193-1194Odonsyn Mieszka III
  • od 1177 – tylko w Poznaniu,
  • po 1182 prawdopodobnie tylko nad południowo-zachodnią częścią księstwa
1194-1202
ponownie
Mieszko III Starysyn Bolesława III Krzywoustego
1202-1206Władysław III Laskonogisyn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207-1210 i 1218-1225 – w Ziemi Lubuskiej,
  • 1216-1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1206-1207
zwierzchnik:
1207-1217
Henryk I Brodatyprawnuk Bolesława III Krzywoustegozwierzchnik Kalisza 1207-1217
1207-1217
usunięty
Władysław Odonicsyn Odonaksiążę z nadania Henryka I Brodatego
1217-1229
ponownie
Władysław III Laskonogisyn Mieszka III Starego
1229-1234
ponownie
Władysław Odonicsyn Odona
1234
ponownie,
zwierzchnik:
1234-1248
Henryk I Brodatyprawnuk Bolesława III Krzywoustegozwierzchnik Kalisza 1234-1238
zwierzchnik:
1238-1241
Henryk II Pobożnysyn Henryka I Brodategozwierzchnik Kalisza 1234-1241
1234-1239Mieszko II Otyłysynowie Kazimierza I opolskiego
  • z nadania Henryka I Brodatego i pod jego zwierzchnictwem do 1238, pod zwierzchnictwem Henryka II Pobożnego do 1239, współrządy z bratem
  • także książę rudzki
1234-1244Władysław opolski
  • z nadania Henryka I Brodatego i pod jego zwierzchnictwem do 1238, pod zwierzchnictwem Henryka II Pobożnego do 1241, do 1239 współrządy z bratem
  • także książę rudzki do 1249
1244-1247Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1239-1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241-1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy)
Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
1247-1249Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
1249-1253Przemysł Isyn Władysława Odonica
  • 1247-1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249-1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250-1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253-1257 – tylko w Poznaniu
1253-1279Bolesław Pobożnysyn Władysława Odonica
  • ponownie
  • 1253-1257 – książę kalisko-gnieźnieński,
  • 1257-1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268-1273 – książę bydgoski
  • 1271-1273 – książę innowrocławski,
  • 1273-1279 książę kalisko-gnieźnieński
1279Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.

Księstwo wielkopolskie (zjednoczone 1279-1320)

Daty panowaniaWładcaPokrewieństwoUwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1279-1296Przemysł IIsyn Przemysła I
  • od 1273 w Poznaniu (patrz wyżej)
  • 1281-1287 – bez Wielunia (Rudy), 1284-1287 bez Ołoboku
  • 1290-1291 – książę krakowski
  • 1294-1296 – książę pomorski (gdański)
  • od 1295 król Polski
w Wieluniu: 1281-1287
w Ołoboku 1284-1287
Henryk IV Prawywnuk Henryka II Pobożnego
1296-1299
usunięty
Władysław Łokietekzięć Bolesława Pobożnego
1299-1305Wacław II
z dynastii Przemyślidów
zięć Przemysła II
1305-1309Henryk III głogowskiwnuk Henryka II Pobożnego
W Kaliszu:
1306-1307
Bolesław III Rozrzutnywnuk Bolesława II Rogatki
1309-1312Henryk III głogowskirządy wspólne
1312-1314
usunięci
w wyniku podziału - w Poznaniu:rządy wspólne
w wyniku podziału - w Gnieźnie i Kaliszu:rządy wspólne
1314-1333Władysław Łokietek
od 1320do Królestwa Polskiego

Księstwo wieluńskie (Ziemia rudzka/wieluńska, 1234-1392)

1326–1370 – ziemia wieluńska częścią Królestwa Polskiego

Od 1392 ziemia wieluńska do Królestwa Polskiego

Uwagi

Uwaga! Daty w wielu przypadkach są tylko orientacyjne. Uwzględniono te księstwa, nad którymi panowali odrębni książęta. Zostawiono Wacława II i Wacława III z rodu Przemyślidów, aby nie powodować przerw chronologicznych. Również przynależność niektórych ziem do poszczególnych Piastowiczów może być dyskusyjna.

Zobacz też

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

WielkoPolska epoki Piastowskiej.jpg
Historyczna mapa Wielkopolski w epoce piastowskiej wykonana przez Dr. T. Szulca i zamieszczona w 4. tomie Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski