Władysław Spychaj-Sobczyński

Władysław Spychaj-Sobczyński
Spychaj, Jurand
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

10 marca 1904
Ostrowiec Świętokrzyski, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

2 października 1986
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Formacja

NKWD
Orl.jpg Armia Ludowa
Orzeł LWP.jpg Ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego

Stanowiska

szef WUBP w Rzeszowie
szef WUBP w Kielcach
szef Zarządu Informacji KBW/ WOP,

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Późniejsza praca

Attaché wojskowy PRL w Bułgarii

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Władysława Sobczyńskiego na cmentarzu Komunalnym Północnym

Władysław Spychaj-Sobczyński, ps. „Spychaj” lub Jurand (ur. 10 marca 1904 w Ostrowcu Świętokrzyskim, zm. 2 października 1986 w Warszawie) – działacz Komunistycznej Partii Polski, funkcjonariusz NKWD i Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w stopniu podpułkownika (1952) - w tym szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie i w Kielcach w czasie pogromu kieleckiego (1946), dyrektor Biura Paszportów Zagranicznych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (1950-1952). Attaché wojskowy PRL w Ludowej Republice Bułgarii w stopniu pułkownika ludowego Wojska Polskiego (1960-1962).

Życiorys

Syn Wincentego i Katarzyny. Skończył siedem klas szkoły powszechnej. Od 1924 należał do Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK), a od 1925 do KPP. Przed II wojną światową więziony za działalność komunistyczną w Sandomierzu, Radomiu, Łomży i Wronkach. W 1940 ukończył kurs wywiadowczy przy NKWD w Smoleńsku, gdzie został zorganizowany szkolny batalion NKWD, określany wówczas jako Aleksandrowskaja Szkoła. Kształciło się tam ok. 200 starannie dobranych przez NKWD reprezentantów narodowości zamieszkujących Kresy Wschodnie - Polaków, Ukraińców, Żydów i Białorusinów. Przeszkolenie jakie przeszedł obejmowało zajęcia wojskowe, wywiadowcze i polityczne. W listopadzie 1941 został funkcjonariuszem NKWD. Następnie został skierowany na kurs do Gorkim, przerzucony na teren okupacji niemieckiej w Polsce, gdzie został (od 1943) szefem bezpieczeństwa Obwodu II - Lublin Armii Ludowej.

Na przełomie października i listopada 1944 roku przerzucony został samolotem przez linię frontu niemiecko-sowieckiego do Lublina, gdzie otrzymał rozkaz objęcia stanowiska zastępcy kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego organizowanego dla województwa kieleckiego na przyczółku baranowsko-sandomierskim z tymczasową siedziba w Rytwianach[1][2]. Następnie od 28 czerwca 1945 roku kierownik WUBP w Rzeszowie, a później w Kielcach, którą to funkcję pełnił w czasie pogromu kieleckiego.

Od 1 lutego 1947 do 29 września 1950 był zastępcą szefa zarządu i szefem Zarządu Informacji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza.

Od 15 czerwca 1950 dyrektor Biura (Wydziału) Paszportów Zagranicznych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Z pracy w organach bezpieczeństwa został zwolniony 20 stycznia 1952 po zarzucie Biura Specjalnego współuczestnictwa w mordowaniu Żydów podczas walk partyzanckich w AL. W 1953 przyjęty do Ministerstwa Obrony Narodowej[3].

W 1960 skierowany przez Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (wywiad wojskowy PRL) na funkcję attaché wojskowego morskiego i lotniczego w Ludowej Republice Bułgarii (funkcję pełnił od 15 czerwca 1960 do 5 listopada 1962).

Odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie[4].

Przypisy

Bibliografia

  • Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej. Informator personalny Instytut Pamięci Narodowej, Rzeszów 2007.
  • Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego w Rzeszowie (sierpień 1944-lipiec 1945), oprac. Dariusz Iwaneczko, Zbigniew Nawrocki, Instytut Pamięci Narodowej, Rzeszów 2004.
  • Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu 1943-1989, Warszawa 1988.
  • Stefan Skwarek: Na wysuniętych posterunkach. W walce o władzę ludową na Kielecczyźnie 1944-1954. Warszawa: 1977.
  • Jan Naumiuk: Początki władzy ludowej na Kielecczyźnie. Lublin: 1969.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Krzyża Grunwaldu 3 Klasy BAR.svg
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Orl.jpg
Autor: Marek Ruszczyc, Licencja: CC BY-SA 4.0
Orzełek Gwardii i Armii Ludowej
Władysław Spychaj-Sobczyński - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Władysława Spychaja-Sobczyńskiego na cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera E-VI-1, rząd 4, grób 4)
Władysław Spychaj-Sobczyński.jpg
Władysław Spychaj-Sobczyński (1904-1986) – Polish communist politician, official in the Ministry of Public Security of Poland (communist political police, intelligence and counter-espionage service operating from 1945 to 1954)