Wacław Krzeptowski

Wacław Krzeptowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1897
Kościelisko

Data i miejsce śmierci

20 stycznia 1945
Zakopane

Goralenführer
Okres

od 1942
do 1944

Poprzednik

urząd utworzony

Następca

urząd zniesiony

Wacław Jan Krzeptowski (ur. 24 czerwca 1897 w Kościelisku, zm. 20 stycznia 1945 w Zakopanem) – polski polityk, przedwojenny lider Stronnictwa Ludowego w Nowym Targu. Przed II wojną światową wiceprzewodniczący Związku Górali. Jeden z przywódców Goralenvolku podczas II wojny światowej, współpracującego z okupacyjnymi władzami niemieckimi.

Życiorys

Wacław Krzeptowski wita gubernatora Hansa Franka po przybyciu do Zakopanego (listopad 1939)
Wacław Krzeptowski na Wawelu z wizytą u Hansa Franka, z okazji rocznicy urodzin Adolfa Hitlera 20.04.1940 r.

7 listopada 1939 jako jeden z przedstawicieli polskich górali uczestniczył w uroczystości objęcia przez Hansa Franka stanowiska gubernatora Generalnego Gubernatorstwa[1][2].

Od 1940 był przewodniczącym zależnego od Niemców Goralenverein (Związku Górali)[2]. W 1942 stanął na czele Goralisches KomiteeKomitetu Góralskiego – namiastki autonomicznego samorządu góralskiego, który odpowiadał m.in. za politykę socjalną, edukację i zaopatrzenie[1]. U gubernatora Franka zabiegał o stworzenie samodzielnego państwa góralskiego. Od jesieni 1944, po nieudanej próbie aresztowania go przez Niemców, ukrywał się, początkowo w Tatrach, a następnie przeszedł na Słowację, gdzie brał udział w walkach powstania słowackiego z sowieckim oddziałem partyzanckim[3]. Po jego upadku wrócił w okolice Zakopanego. Ukrywał się w Tatrach w jednym z szałasów na Polanie na Stołach[4], potem zszedł w dolinę i przebywał w lokalu na Krzeptówkach. Tam[4] został pojmany przez oddział Armii Krajowej Kurniawa i powieszony[5][6] za zdradę. Przy jego ciele znaleziono list o treści „Ja, niżej podpisany Wacław Krzeptowski, urodzony 1897 roku dnia 24 czerwca w Kościeliskach, przekazuję cały swój nieruchomy i ruchomy majątek uwidoczniony w księgach hipotecznych w Zakopanem na rzecz oddziału partyzanckiego Kurniawa grupy Chełm AK z własnej, nieprzymuszonej woli, jako jedyne zadośćuczynienie dla narodu polskiego za błędy i winy popełnione przez mnie wobec polskiej ludności Podhala w okresie okupacji niemieckiej od roku 1939 do 1945. Kościelisko, 20 stycznia 1945, 22.30”[7]. Powody, dla których w ostatnich dniach wojny Armia Krajowa zdecydowała się wysłać specjalnie oddział w celu wykonania wyroku, nie są znane[8].

Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Kościelisku[9]. Na Nowym Cmentarzu w Zakopanem istnieje grób rodziny Krzeptowskich[10] (nr kwatery – nr pasa grobów – kolejność w danym pasie: V-16-6), na którym istnieje nazwisko Wacława Krzeptowskiego, jednak inskrypcja ta ma charakter symboliczny.

Przypisy

  1. a b Sławek Zagórski: Goralenvolk. Nazistowski „naród” w Polsce. interia.pl. [dostęp 2013-11-28].
  2. a b Piotr Nehring: Goralenvolk – górale gubernatora Franka. „Ale Historia” poleca książkę „Krzyżyk niespodziany. Czas Goralenvolk”. wyborcza.pl, 24 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-24].
  3. Chciał dobrze, a został zaprzańcem- Onet.pl – Wiadomości -09.06.2005, web.archive.org, 18 lutego 2010 [dostęp 2020-09-11] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-18].
  4. a b O Goralenvolku na stronie wsi Skomielna Biała.
  5. Jarosław Gdański, Na progu kolaboracji, Pomocnik Historyczny, 25.08.2007, s. 7.
  6. Goralenvolk – Historia.
  7. Marta Tychmanowicz Góral ze swastyką w klapie. wp.pl. [dostęp 2011-11-13].
  8. Chciał dobrze, a został zaprzańcem. onet.pl, 9 czerwca 2005. [dostęp 2017-04-30].
  9. Józef Krzeptowski-Jasinek. Gdzie pochowano Wacława Krzeptowskiego. „Na Placówce”. 1 (41), s. 14–15, 2010. 
  10. Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski: Nowy cmentarz w Zakopanem – Przewodnik biograficzny. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Goralenvolk.jpg
Zakopane. Przewodniczący Komitetu Góralskiego Wacław Krzeptowski (z lewej) wita gubernatora Hansa Franka po przybyciu do Zakopanego.
"Wacław Krzeptowski na Wawelu z wizytą u Hansa Franka, z okazji rocznicy urodzin Adolfa Hitlera 20.04.1940 r.".jpg
"Wacław Krzeptowski na Wawelu z wizytą u Hansa Franka, z okazji rocznicy urodzin Adolfa Hitlera 20.04.1940 r." Narodowe Archiwum Cyfrowe.