Wanda Zawidzka-Manteuffel

Wanda Zawidzka-Manteuffel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia7 lutego 1906
Warszawa
Data i miejsce śmierci4 maja 1994
Warszawa
Dziedzina sztukigrafika
plakat
tkanina
ceramika
szkło artystyczne
szkło użytkowe
Grób graficzki Wandy Zawidzkiej-Manteuffel na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Wanda Zawidzka-Manteuffel (ur. 7 lutego 1906 w Warszawie, zm. 4 maja 1994 tamże) – artystka grafik, plakacistka, projektantka wyrobów ze szkła i ceramiki, tkanin.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Andrzeja i Cecylii z Gościckich. Ukończyła gimnazjum w Płocku[1]. W latach 1926–1931 studiowała w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w pracowniach Miłosza Kotarbińskiego, Karola Tichego, Tadeusza Pruszkowskiego oraz w pracowniach specjalistycznych Edmunda Bartłomiejczyka, Władysława Skoczylasa, Wojciecha Jastrzębowskiego, Lucjana Kintopfa i Romana Schneidera. Dyplom uzyskała w roku 1934. W latach 1935–1937 przebywała na stypendium w Paryżu[2].

Działalność zawodową rozpoczęła w latach 30. jako ilustratorka książek dla dzieci i artystka od grafiki reklamowej[3]. Jej dorobek z tego okresu nosi wyraźne wpisuje się w nurt art déco[3]. W latach 1937–1939 była członkinią Koła Artystów Grafików Reklamowych i Bloku Zawodowego Artystów Plastyków[2]. W okresie powojennym przynależała do Stowarzyszenia Autorów ZAIKS, grup Spółdzielni Artystów Plastyków „Ład” oraz od 1974 do Stowarzyszenia „Keramos”, którego była współzałożycielką[2][4].

Od 1946 współpracowała z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, nawiązywała kontakty z zakładami przemysłowymi[2], prowadziła kursy metodą Antoniego Buszka dla pracownic Zakładów Fajansu we Włocławku[5]. W 1946 nawiązała również kontakty z hutą szkła w Polanicy-Zdroju, gdzie realizowała swoją twórczość unikatową, a także nadzorowała realizacje projektów innych artystów, między innymi Jana Kurzątkowskiego[6][7]; później swoją twórczość w dziedzinie szkła realizowała również w Hucie Szkła Gospodarczego „Sudety” w Szczytnej[8]. Jej pierwsze projekty ze szkła to liczne zestawy funkcjonalne (szklanki, kieliszki, karafki) ze szkła zielonego lub bezbarwnego, niekiedy zdobionego nakładkami lub nitkami bądź pasmami barwionego szkła[9].

Lata 50. były najbardziej aktywnym okresem w jej twórczości[10]. Na początku dekady była projektantką Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, dla którego projektowała szkło, ceramikę i tkaniny drukowane[4]. W latach 1950–1955, we współpracy z Haliną Jastrzębowską-Sigmund i Henrykiem Gaczyńskim, projektowała żyrandole przeznaczone do Pałacu Kultury i Nauki (realizowane w Hucie Szkła Kryształowego „Julia” w Szklarskiej Porębie) oraz te wiszące obecnie w Teatrze Wielkim w Warszawie[11][2]. W tym samym okresie realizowała swoją ceramikę w Zakładach Fajansu we Włocławku, następnie we własnej pracowni w Warszawie[4]. Dla „Ładu” projektowała tkaniny żakardowe[12][4]. Były to tkaniny o silnie zrytmizowanej kompozycji i powściągliwej ornamentyce, reprezentujące stylistykę art déco; jedna z nich przyniosła artystce w 1957 pierwszą nagrodę na XI Triennale Sztuk Dekoracyjnych w Mediolanie[12][4]. W 1959 r. została członkiem Komisji Selekcyjnej Przemysłu Szklarskiego[2].

Od połowy lat 60. skupiła się na szkle[10]. W latach 1964–1979 projektowała dla Huty Szkła Gospodarczego „Irena” w Inowrocławiu jako kierowniczka ośrodka wzornictwa[2]. Projektowała delikatne naczynia, a także szlify do kryształów, w których powracała do stylistyki art déco, konstruowane z układów linii prostych[8][10]. Z czasem również w Inowrocławiu zaczęła realizować swoją twórczość unikatową w dziedzinie szkła[8]. Były to drobne naczynia kuliste lub owalne, opływowe, cechujące się lekką asymetrią, zdobione nakładkami i zatopionymi w masie szklanej tlenkami metali; budzące skojarzenia ze szkłami doby secesji[8][10].

Jej małżonkiem był artysta grafik Edward Antoni Manteuffel-Szoege, którego poślubiła w 1939, zamordowany w 1940 przez NKWD[13][4].

Zmarła 4 maja 1994 w Warszawie. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 68-2-14)[14].

W okresie od czerwca do sierpnia 1994 odbyła się w Królikarni w Warszawie wystawa pośmiertna twórczości Wandy Zawidzkiej-Manteuffel[10]. Prace artystki znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Narodowego we Wrocławiu[2].

Nagrody[a]

  • 1951 – I nagroda w konkursie IWP za zestaw szkła prasowanego[4]
  • 1952 – nagroda w dziale szkła na I Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Warszawie
  • 1956 – nagroda na wystawie Ładu XXX w Warszawie
  • 1957 – złoty medal na XI Triennale Sztuk Dekoracyjnych w Mediolanie za tkaninę żakardową z ekspozycji „Ładu”[4]

Wystawy

Wystawy indywidualne[b]

  • 1963 – wystawa w Kordegardzie w Warszawie
  • 1965 – wystawa w Kordegardzie
  • 1994 – Wanda Zawidzka-Manteuffel. Szkło, ceramika, tkanina, grafika, Warszawa[2]

Wystawy zbiorowe[c]

  • 1947–1948 – Wystawa Przemysłu Artystycznego w Warszawie
  • 1952 – I Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Warszawie
  • 1954 – I Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego we Wrocławiu
  • 1956 – wystawa „Ład” XXX w Warszawie
  • 1957 – II Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz w Warszawie[2]
  • 1962–1963 – Berlin, Praga, Wiedeń, Budapeszt[2]
  • 1963 – Wystawa ceramiki artystycznej Henryka Garczyńskiego, Marii Gralewskiej, Marty Podolskiej-Koch, Marii Wolskiej-Berezowskiej, Wandy Zawidzkiej-Manteuffel, Warszawa[2]
  • 1963 – Polskie współczesne szkło artystyczne, Kraków[2]
  • 1964 – Wystawa Ogólnopolska Tkaniny, Ceramiki i Szkła w Warszawie
  • 1967 – 40 lat „Ładu”, Warszawa
  • 1969 – Ceramika i szkło. Polska sztuka użytkowa w 25-lecie PRL, Wrocław
  • 1969 – Wzornictwo w Przemyśle Szklarskim i Ceramicznym, Warszawa
  • 1972 – Künstlerisches Glas aus der VR Polen, Berlin
  • 1974 – Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach
  • 1987–1988 – Polskie szkło współczesne w Warszawie

Uwagi

  1. ↑ Listę nagród, o ile nie podano inaczej, przedstawiono na podstawie katalogu Polskie szkło współczesne.
  2. ↑ Listę wystaw, o ile nie podano inaczej, przedstawiono na podstawie katalogu Polskie szkło współczesne.
  3. ↑ Listę wystaw, o ile nie podano inaczej, przedstawiono na podstawie katalogu Polskie szkło współczesne.

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 360. [dostęp 2021-12-06].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Jeżewska i Górecki 2004 ↓, s. 307.
  3. ↑ a b Huml 2003 ↓, s. 267.
  4. ↑ a b c d e f g h Biernacka-Pruszkowska 2004 ↓, s. 12.
  5. ↑ Banaś 1990 ↓, s. 23.
  6. ↑ Banaś 1982 ↓, s. 47–49.
  7. ↑ Banaś 1990 ↓, s. 10–11.
  8. ↑ a b c d Banaś 1990 ↓, s. 17.
  9. ↑ Banaś 1990 ↓, s. 11.
  10. ↑ a b c d e Huml 2003 ↓, s. 268.
  11. ↑ Banaś 1982 ↓, s. 62–63.
  12. ↑ a b Huml 2003 ↓, s. 267–268.
  13. ↑ Encyklopedia PWN ↓.
  14. ↑ Cmentarz Stare Powązki: MANTEUFFLOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-04].

Bibliografia

  • Polskie szkło współczesne. Hanna Chwierut-Jasicka, Stanisław Trzeszczkowski (komisarze). Warszawa: Muzeum Narodowe: Instytut Wzornictwa Przemysłowego.
  • Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1982. ISBN 83-04-00761-4.
  • Paweł Banaś: Współczesne polskie szkło i ceramika. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1990. ISBN 83-213-3244-7.
  • Danuta Biernacka-Pruszkowska. Wspomnienie o Wandzie Zawidzkiej-Manteuffel (1906–1994). „Szkło i Ceramika”. Nr 4/2004. ISSN 0039-8144. 
  • Irena Huml: Zawidzka-Manteuffel Wanda. W: Irena Huml: Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003. ISBN 83-85938-08-7.
  • Maria Jeżewska, Bogdan Górecki: Ceramika i szkło polskie XX wieku: katalog zbiorów. Mariusz Hermansdorfer (red.). Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2004. ISBN 83-86766-87-5.
  • Manteuffel Edward, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-06-16].
  • Słownik projektantów polskich, Instytut Wzornictwa Przemysłowego – Zawidzka-Manteuffel Wanda

Media użyte na tej stronie

Wanda Zawidzka-Manteuffel (grób).JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób graficzki Wandy Zawidzkiej-Manteuffel na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Wanda Zawidzka-Manteuffel.jpg
Wanda Zawidzka-Manteuffel