Warszawski Okręg Wojskowy

Warszawski Okręg Wojskowy (WOW) – terenowy organ wykonawczy ministra Obrony Narodowej w sprawach operacyjno-obronnych i administracji wojskowej istniejący w latach 1945–1998.

Historia Okręgu

Po zakończeniu II wojny światowej, rozkazem NDWP nr 23/Org. z 1.02.1945 r., sformowano sześć okręgów wojskowych w tym: Dowództwo OW Warszawa, obejmujące woj. warszawskie i białostockie. W kwietniu do okręgu włączono województwo olsztyńskie. W listopadzie 1945 r. dowództwu okręgu nadano oznaczenie DOW I.

Jesienią 1945 przy Dowództwie Warszawskiego OW został sformowany Wydział Wojsk Ochrony Pogranicza II kategorii. Na stanowisko szefa wydziału został wyznaczony ppłk Kazimierz Gut. Szefowi wydziału podlegał 5 i 6 Oddział Ochrony Pogranicza oraz trzy samodzielne kompanie łączności[1]. We wrześniu 1946 wydział został rozformowany, a 5 Mazurski Oddział WOP i 6 Białostocki Oddział WOP podporządkowane bezpośrednio szefowi Departamentu WOP w Warszawie[2].

Okręg, oprócz funkcji administracyjnych, spełniał również rolę dowództwa szczebla operacyjnego, któremu podlegały związki taktyczne i oddziały stacjonujące na jego terenie. W 1945 podlegały mu dwie dywizje piechoty (1 i 15) oraz 1 Brygada Pancerna. W 1948 r., po likwidacji Lubelskiego Okręgu Wojskowego OW Warszawa objął dodatkowo województwo lubelskie. W 1949 r. okręg przemianowano na Warszawski Okręg Wojskowy (WOW).

W 1951 na terytorium WOW utworzono dwa korpusy piechoty typu B (8 i 9), w każdym po trzy dywizje piechoty. Rok później korpusy te przemianowano na korpusy armijne. W 1954 r., po likwidacji Krakowskiego Okręgu Wojskowego, WOW objął swoim zasięgiem województwa: warszawskie, białostockie, lubelskie, kieleckie, krakowskie i rzeszowskie. Po utworzeniu Układu Warszawskiego w 1955 r. rozformowano korpusy oraz część dywizji piechoty. Pozostałe dywizje piechoty przekształcono w dywizje zmechanizowane, a 6 Dywizję Piechoty w 6 Dywizję Powietrznodesantową (6 DPD). Związki taktyczne WOW, poza 6 DPD, należały do jednostek głęboko skadrowanych, co wynikło z położenia okręgu oraz jego roli w systemie mobilizacyjnym Sił Zbrojnych PRL.

Od połowy lat 60. na wypadek wojny na bazie dowództwa i jednostek WOW formowano 4 Armię Ogólnowojskową wchodzącą w skład Frontu Polskiego. Od kwietnia 1990, zamiast 4 Armii Ogólnowojskowej, w oparciu o WOW tworzono 3 Korpus Zmechanizowany czasu „W”. Skład korpusu był zbliżony do 4 Armii.

Pod koniec 1998 r., w ramach reorganizacji podziału kraju na okręgi wojskowe, Warszawski OW został rozformowany.

Skład jednostek Okręgu

1945

1951

1988

1997

Dowódcy Okręgu

Przypisy

  1. ↑ Jan Ławski, Czesław Żmuda, Wojska Ochrony Pogranicza ... s. 27, 28, 40.
  2. ↑ Paweł Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy ... s. 44.

Bibliografia

  • Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska lądowe w latach 1945-1960, Toruń 2004.
  • Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska lądowe 1985-2000. Przegląd Wojsk Lądowych 2000, nr 9.
  • Jerzy Kajetanowicz, Wojska lądowe III Rzeczypospolitej, Wojska Lądowe 2003, nr 24.
  • Jan Ławski, Czesław Żmuda, Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945-1946, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (40), Warszawa 1966, s. 3-48.
  • Paweł Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945-1956, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2003, ISBN 83-88542-53-2, OCLC 830528040.
  • Warszawski Okręg Wojskowy. Historia i współczesność, Warszawa 1997.
Polskie okręgi wojskowe
Rada Regencyjna 1918
  • I Warszawski
  • II Siedlecki
  • III Lubelski
  • IV Radomski
  • V Kielecki
  • VI Piotrkowski
  • VII Częstochowski
  • VIII Łódzki
  • IX Kaliski
  • X Łowicki
  • XI Włocławski
  • XII Ciechanowski
  • XIII Łomżyński
  • XIV
  • XIV
PKL 1918
  • Będziński
  • Podhalański
  • Przemyski
  • Rzeszowski
  • Śląski
  • Tarnowski
  • Wadowicki
Okręgi etapowe
Okręgi korpusów II RP
1945-1949
1949-1953
1953-1992
1992-1998
1999-2011
Formacje Wojska Polskiego na przestrzeni dziejów (OdeB)
Wojska Lądowe
Siły Powietrzne
Marynarka Wojenna