Wiktor Dega

Wiktor Marian Dega
Ilustracja
Wiktor Dega podczas operacji (lata 70. XX wieku)
Data i miejsce urodzenia

7 grudnia 1896
Poznań

Data i miejsce śmierci

16 lutego 1995
Poznań

Miejsce spoczynku

Cmentarz na Junikowie[1]

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Rodzice

Wiktor
Zofia z d. Korzbok-Tuchołka

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu

Wiktor Marian Dega (ur. 7 grudnia 1896 w Poznaniu[2], zm. 16 lutego 1995 tamże) – lekarz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, a później AM w Poznaniu, naukowiec, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, jeden ze współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Pierwszy Kawaler Orderu Uśmiechu odznaczenie to odebrał 6 lutego 1969 w Poznaniu[3]. Następnie członek Międzynarodowej Kapituły tego orderu, członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu od 1971 do 1983. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Jego rodzicami byli Wiktor, wicedyrektor Zakładu Ubezpieczeń, oraz Zofia z domu Korzbok-Tuchołka. Uczył się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, jednak nie ukończył tam nauki z powodu wybuchu I wojny światowej. Podczas nauki w tej placówce należał do Towarzystwa Tomasza Zana. W 1915 powołany został do armii niemieckiej, w której służył do końca I wojny światowej[2]. Następnie wziął udział w powstaniu wielkopolskim[2], uczestnicząc między innymi w walkach o lotnisko na Ławicy. W czynnej służbie w Wojsku Polskim pozostał do 1920 roku. Jeszcze podczas służby w armii niemieckiej w 1919 zdał maturę w Koblencji, a następnie rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie w Berlinie. Po opuszczeniu armii w 1920 wznowił przerwane studia na Uniwersytecie Warszawskim, a 1922 przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego, na którym uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich w 1924.

Po studiach specjalizował się w ortopedii i chirurgii ortopedycznej w Klinice Ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego pod kierunkiem prof. Ireneusza Wierzejewskiego. W latach 1925–1926 pogłębiał swoją wiedzę w zakresie ortopedii, pracując u prof. Nove-Josseranda w Lyonie oraz prof. Ombredanne’a w Paryżu. Od 1926, jako asystent, prowadził dla studentów wychowania fizycznego UP wykłady z gimnastyki leczniczej i masażu, a w 1928 został kierownikiem Poradni Sportowo-Lekarskiej w Poznaniu. W 1931 został prymariuszem Poznańskiego Zakładu Ortopedycznego im. B. S. Gąsiorowskiego. W 1932 ponownie wyjechał za granicę, gdzie nawiązał kontakty prof. Puttim z Bolonii oraz prof. Patrikiem Haglundem ze Sztokholmu. W rok później (1933) habilitował się, pisząc rozprawę „Badania z dziedziny etiologii i patogenezy wrodzonego zwichnięcia biodra”. W tym okresie został członkiem honorowym poznańskiej Korporacji Akademickiej „Icaria”.

W listopadzie 1937 Wiktor Dega był ordynatorem zbudowanego i zorganizowanego według jego planów Oddziału Ortopedycznego Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy. Funkcję tę pełnił do 31 sierpnia 1939, kiedy został zmobilizowany. W stopniu kapitana służył w Armii Pomorze, został ranny w bitwie pod Kutnem, a 17 września 1939 wraz ze szpitalem polowym, w którym pracował, dostał się do niewoli. W kwietniu 1940 został zwolniony, po czym objął stanowisko ordynatora Oddziału Chirurgii Dziecięcej w warszawskim Szpitalu Karola i Marii. Podczas powstania warszawskiego był chirurgiem w punkcie opatrunkowym „Sano” przy ul. Lwowskiej. Po kapitulacji ewakuował się ze szpitalem Karola i Marii do Włodzimierzowa koło Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie pracował aż do wkroczenia Armii Czerwonej.

Zaraz po wojnie Wiktor Dega powrócił do Poznania, gdzie podjął nauczanie na Uniwersytecie. W grudniu 1945 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i posadę kierownika Katedry i Kliniki Ortopedycznej. Po reformie w 1950 wraz z kierowaną przez siebie katedrą i kliniką przeszedł do nowo utworzonej Akademii Medycznej w Poznaniu. Zorganizowanie pracy kliniki od podstaw pozwoliło mu na wdrożenie własnego programu kompleksowego leczenia chorych z upośledzoną czynnością narządu ruchu. W 1956 został mianowany profesorem zwyczajnym. W latach 1957–1967 był ekspertem WHO w zakresie readaptacji, a w okresie 1959–1962 – rektorem AM. W 1960 jako jednemu ze światowych pionierów rehabilitacji udało mu się w Poznaniu utworzyć pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej. Jego sukcesy sprawiły, że w 1969 Ministerstwo Zdrowia włączyło rehabilitację w ramy organizacji opieki medycznej. W tym samym roku otrzymał doktorat Honoris Causa swojej uczelni. W następnym roku Europejskie Biuro WHO uznało jego program kompleksowej rehabilitacji obecnej na każdym etapie leczenia za modelowy. Zmarł 16 lutego 1995 roku w Poznaniu.

Na dorobek naukowy prof. W. Degi składa się ponad 250 prac, z czego około 60 dotyczy wrodzonych zwichnięć stawu biodrowego. Jego badania w tej dziedzinie stały się podstawą do opracowania metody operacyjnego leczenia nazywanej osteotomią transiliakalną. Za swój wkład w tej dziedzinie otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. Sam profesor był również autorem kilku technik operacyjnych.

Jego osiągnięcia były wielokrotnie doceniane zarówno przez naukowców, jak i pacjentów:

  • doktoraty Honoris Causa Akademii Medycznych w Poznaniu (1968), Krakowie (1974), Wrocławiu (1973), Łodzi (1977), AWF w Poznaniu i Uniwersytetu w Halle – Wittenberg (1977)
  • członek korespondent (od 1962), członek rzeczywisty (od 1969), w latach 1963–1968 członek prezydium Polskiej Akademii Nauk[4]
  • członek dziewięciu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych
  • członek honorowy czterech krajowych i szesnastu zagranicznych towarzystw
  • Nagroda im. Alberta Laskera w 1966 (najwyższa światowa nagroda w dziedzinie rehabilitacji przyznawana przez Międzynarodowe Towarzystwo Rehabilitacji).

Otrzymał wiele odznaczeń państwowych, w tym Order Budowniczych Polski Ludowej w 1964[5], Krzyż Oficerski (1953)[6] i Komandorski z Gwiazdą (1971) Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi (1952)[7], odznakę honorową „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1951)[8] oraz Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[9]. Był też pierwszym w historii Kawalerem Orderu Uśmiechu[3]. 21 lipca 1968 roku otrzymał nagrodę państwową I stopnia[10].

11 lutego 1992 uchwałą Rady Miasta Poznania otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania[11].

Był honorowym członkiem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania im. Cyryla Ratajskiego[12].

Przypisy

  1. Poznańskie cmentarze w: poznan.pl.
  2. a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 136.
  3. a b Poznańscy Kawalarowie Orderu Uśmiechu w: poznan.naszemiasto.pl z 2013-02-06.
  4. Członkowie PAN: Skorowidz
  5. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964. 
  6. M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1275.
  7. M.P. z 1952 r. nr 47, poz. 645.
  8. M.P. z 1953 r. nr 64, poz. 785.
  9. M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411.
  10. Nowiny Rzeszowskie, nr 172 (5927), 20-21-22 lipca 1968, s. 2.
  11. Honorowi i zasłużeni obywatele Miasta Poznania. [dostęp 2013-02-17].
  12. TMMP - Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania - Honorowi Członkowie TMMP, www.tmmp.poznan.pl [dostęp 2020-05-10].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.
WDega1975.jpg
Wiktor Dega na sali operacyjnej
POL Order Budowniczych Polski Ludowej (1960) BAR.svg
Baretka Orderu Budowniczych Polski Ludowej (wzór z rozetką).