Wilhelm Leuschner

Wilhelm Leuschner
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia15 czerwca 1890
Bayreuth
Data i miejsce śmierci29 września 1944
więzienie Plötzensee (Berlin)
Przyczyna śmiercikara śmierci
Zawód, zajęciedziałacz związkowy, polityk
Narodowośćniemiecka
PartiaSPD

Wilhelm Leuschner (ur. 15 czerwca 1890 w Bayreuth, zm. 29 września 1944 w więzieniu Plötzensee[1]) – niemiecki działacz związkowy i polityk SPD; opozycjonista antyhitlerowski w okresie III Rzeszy związany z Kręgiem z Krzyżowej; zaangażowany w zamach z 20 lipca 1944 roku.

Życiorys

Należał do najbardziej wpływowych polityków i przywódców związków zawodowych w czasach Republiki Weimarskiej[2]. Z wykształcenia rzeźbiarz, w 1908 wstąpił do SPD[2]. W latach 1909–1910 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Norymberdze[2]. Pracował też w przemyśle meblarskim[2]. Brał udział w I wojnie światowej[2]. Później został sekretarzem związku zawodowego w Darmstadt i do roku 1926 stał na czele heskich lokalnych struktur socjalistycznej organizacji młodzieżowej tzw. Sozialistische Arbeiter-Jugend (SAJ)[2]. W międzyczasie ożenił się z Elisabeth Baatz, z którą miał dwójkę dzieci[2].

W latach 1922–1925 pełnił rolę przewodniczącego zarządu miejscowego SPD w Darmstadt[2]. W 1924 wybrano go po raz pierwszy do heskiego landtagu[2], gdzie do 1928 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego[2]. Był ponadto członkiem rady miejskiej i członkiem prowincjalnego landtagu w Starkenburgu[2]. W 1928 został ministrem spraw wewnętrznych rządu Hesji[2]. Po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera zrezygnował z pełnionej dotychczas funkcji ministra[2]. Do jego bliskich współpracowników należeli Carlo Mierendorff i Ludwig Schwamb[2]. 2 maja 1933 został ciężko pobity i aresztowany w Berlinie przez ludzi z SA, bojówki NSDAP[2].

Leuschner, który był wówczas zastępcą przewodniczącego zjednoczenia związków zawodowych w Niemczech (Allgemeiner Deutscher Gewerkschaftsbund – ADGB), został zmuszony do towarzyszenia Robertowi Leyowi w czerwcu 1933 roku na kongresie Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie[2]. Zdystansował się tam jednak oficjalnie od narodowosocjalistycznego związku zawodowego Deutsche Arbeitsfront, kierowanego przez Leya.

Już w drodze powrotnej z Genewy został aresztowany i do czerwca 1934 był przetrzymywany w obozie koncentracyjnym w Lichtenburgu[2]. Po zwolnieniu pozostawał pod kontrolą policyjną. Do 1944 zarabiał na rodzinę prowadząc wytwórnię kurków do beczek piwnych[2]. W swojej firmie zatrudnienie znaleźli także inni byli działacze socjaldemokratyczni, tacy jak: Hermann Maaß, Ernst Schneppenhorst i Friedrich Ebert młodszy[2]. Leuschner utrzymywał w tym czasie kontakty z Juliusem Leberem; a za pośrednictwem Dietricha Bonhoeffera – także z opozycją mieszczańską. Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 został na krótko aresztowany[2]. Po 1939 utrzymywał intensywne kontakty ze środowiskiem Kręgu z Krzyżowej[3].

W związku z jego zaangażowaniem w przygotowania do zamachu stanu z 20 lipca 1944 aresztowano go 16 sierpnia 1944 i osadzono w obozie koncentracyjnym Ravensbrück[2][4]. Później przesłuchiwany był w Szkole Policyjnej SS w Drögen[2]. Była to placówka gestapo przygotowana do prowadzenia przesłuchań za pomocą tortur. 8 września 1944 Trybunał Ludowy (Volksgerichtshof) skazał go na karę śmierci[2][5]. Wyrok wykonano 29 września 1944 w berlińskim więzieniu Plötzensee[2].

Przypisy

  1. ↑ Materiały dot. Wilhelma Leuschnera (niem.). Katalog Niemieckiej Biblioteki Narodowej. [dostęp 2018-02-14].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Wilhelm Leuschner (niem.). Gedenkstätte Deutscher Widerstand. [dostęp 2018-02-13].
  3. ↑ Sebastian Fikus: Niepokorni z Krzyżowej. Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, 2010, s. 8. ISBN 978-83-60691-97-7.
  4. ↑ Sebastian Fikus: Opór w III Rzeszy. Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, 2011, s. 206. ISBN 978-83-62736-43-0.
  5. ↑ Sebastian Fikus: Opór w III Rzeszy. Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, 2011, s. 243. ISBN 978-83-62736-43-0.

Bibliografia

  • Eberhard Flessing: Leuschner, Wilhelm (niem.). deutsche-biographie.de. [dostęp 2018-02-13].

Media użyte na tej stronie

Wilhelm Leuschner.tif
Autor: Hessisches Landesarchiv, Licencja: CC BY-SA 4.0
Am 10. Juni 1934 wurde Wilhelm Leuschner aus dem Konzentrationslager Lichtenburg bei Torgau an der Elbe entlassen. Dort war er seit dem 6. Dezember 1933 interniert gewesen. Er war am 23. Juni 1933 bei der Wiedereinreise nach Deutschland verhaftet worden.

Weiterführende Informationen: https://landesarchiv.hessen.de/videos/1934-entlassung-eines-widerstandsk%C3%A4mpfers

Zum Archivale: https://arcinsys.hessen.de/arcinsys/detailAction?detailid=v1423157