Wincenty Dunin Marcinkiewicz

Wincenty Dunin Marcinkiewicz

Wincenty Dunin Marcinkiewicz, 1863
Imię i nazwisko	Wincenty Jakub Dunin Marcinkiewicz
Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1808 Paniuszkiewicze
Data i miejsce śmierci	29 grudnia 1884 Mała Lucynka
Narodowość	białoruska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	romantyzm
Ważne dzieła
Sielanka Dudarz białoruski Wieczornice Obłąkany Hapon Szlachta pińska

Wincenty Dunin-Marcinkiewicz

Łabędź
Rodzina	Marcinkiewiczowie Duninowie herbu Łabędź
Ojciec	Jakub Dunin Marcinkiewicz
Matka	Martyna Niedźwiedzka
Żona	Józefa Baranowska
Dzieci	Kamila, Cezaryna, Mirosław

Wincenty Jakub Dunin Marcinkiewicz herbu Łabędź (ur. 23 stycznia^?/ 4 lutego 1808 w Paniuszkiewiczach^[1], zm. 29 grudnia 1884 w Małej Lucynce(ros.)) – białoruski i polski^[2] poeta, dramaturg, klasyk literatury polsko-białoruskiej^[3] XIX w. Autor romantycznych wierszy, powieści i opowiadań. Popularyzator białoruskiego języka literackiego i kreator nowych gatunków oraz form literackich. Przodek polskiej poetki Barbary Czarnowieskiej.

Życiorys

Wincenty Dunin Marcinkiewicz pochodził z białoruskiej rodziny drobnej szlachty katolickiej. Jego ojciec Jakub był dzierżawcą niewielkiego majątku. W 1824 r. Wincenty ukończył szkołę powiatową. Następnie rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie. W 1840 r. poeta osiedlił się pod Mińskiem w majątku Mała Lucynka. Piastował godność szlacheckiego deputata w Mińsku. W swoim majątku założył teatr autorski, w którym wystawiał także własne sztuki. W 1841 r. założył pierwsze białoruskie kółko teatralne. Zachęcał innych do zakładania szkółek ludowych, sam także założył podobną w Mińsku. Poeta był prześladowany przez władze po napisaniu wierszy agitacyjnych w czasie powstania w 1863 roku.

Twórczość

Jest uważany za jednego z pierwszych klasyków białoruskiej literatury. W swoich utworach często opisywał lud wiejski, jego kulturę, zwyczaje i obrzędy. Wiele wierszy pisał w języku białoruskim, a spod jego pióra wyszły m.in. poematy oraz sztuki teatralne. Pierwszy utwór drukowany, wydany w 1846 r., Sielanka został wystawiony po raz pierwszy w Mińsku w 1852 r. Początkowo utwory poety mają charakter sielankowy i pisane są po polsku, np. zbiór Dudarz białoruski (1857). Późniejszą twórczość zaliczyć można do literatury realistycznej, m.in.: opowieści Wieczornice i Obłąkany (1855), poemat Hapon (1855), a także farsę teatralną Szlachta pińska (1866).

Wincenty Dunin-Marcinkiewicz zajmował się również tłumaczeniem utworów polskich poetów. W 1859 r. podjął się przekładu Pana Tadeusza Mickiewicza, którego rękopis po wydaniu dwóch ksiąg skonfiskowała carska cenzura. Przekład ten został wydany dopiero po śmierci tłumacza w 1907 r.

Stanisław Moniuszko napisał cztery ze swoich 20 oper do libretta Dunin-Marcinkiewicza, w tym do opery Sielanka, pierwszej opery, w której część libretta napisano po białorusku.

Julia Rutkowska w swoich niepublikowanych wspomnieniach zapisała: „Wincenty Dunin-Marcinkiewicz, obecnie słynny poeta białoruski, to stryj mojej matki. Najstarszy brat jej, Bolesław, przechowywał rękopisy (a może odpisy) tego poety. Bracia Bolesława często żartowali z jego pietyzmu do tej poezji. Już po śmierci Bolesława córka jego, likwidując rzeczy przed wyjazdem z Odessy do Polski, nieświadomie zniszczyła ten dorobek”^[4].

Upamiętnienie

W dniu 3 września 2016 roku odsłonięto na Placu Wolności w Mińsku wspólny pomnik Dunin-Marcinkiewicza i Stanisława Moniuszki^[5].

Pomnik Wincentego Dunin-Marcinkiewicza i Stanisława Moniuszki w Mińsku

Przypisy

Bibliografia

• Dzieje literatury europejskiej, pod red. Władysława Floryana, PWN, Warszawa 1989.
• J. Huszcza, Antologia literatury białoruskiej od XIX do XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.

Linki zewnętrzne

• Дунин-Марцинкевич Винцент (w języku rosyjskim)
• Mój przodek był białoruskim poetą (dokument pdf)
• Publikacje Wincenty Dunina-Marcinkiewicza w bibliotece Polona