Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku

Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

5 listopada 1995 (I tura); 19 listopada 1995 (II tura)

Data zarządzenia

6 września 1995
przez: marszałka Sejmu Józefa Zycha[1]

Głosowanie
poprzednie:
wybory 1990		następne:
wybory 2000
Portal Polska

Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 r. odbyły się 5 listopada (I tura) i 19 listopada (II tura). Wymagane ordynacją wyborczą 100 tys. podpisów dostarczyło Państwowej Komisji Wyborczej do 28 września 1995 18 kandydatów, lecz jeden z nich – Bolesław Tejkowski z Polskiej Wspólnoty Narodowej – nie został zarejestrowany, gdyż część jego podpisów PKW zweryfikowała negatywnie.

W rezultacie zarejestrowanych zostało 17 kandydatów, jednak Leszek Moczulski, Marek Markiewicz i Bogdan Pawłowski wycofali swe kandydatury przed wyborami na rzecz Lecha Wałęsy, zaś Lech Kaczyński zrezygnował na rzecz Jana Olszewskiego. Ostatecznie więc w I turze o urząd prezydenta ubiegało się 13 kandydatów. Dwaj z nich – urzędujący prezydent Lech Wałęsa i lider SLD Aleksander Kwaśniewski – przeszli do II tury. Wybory w II turze wygrał Aleksander Kwaśniewski. Frekwencja wyborcza w 1. turze wyniosła 64,70%, a w ponownym głosowaniu – 68,23%.

I tura

Kampania wyborcza

Aleksander Kwaśniewski – został kandydatem SLD 13 maja 1995. Na konwencji kandydata poparło 296 z 300 delegatów. Według sondaży dysponował elektoratem 20–25%[2]. Szefową sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego została Danuta Waniek. Celem kampanii kandydata SLD było zatarcie historycznych podziałów oraz przekonanie niezdecydowanych, że nie będzie jedynie eksponentem interesów partii postkomunistycznej. Hasło wyborcze kandydata brzmiało: Wybierzmy przyszłość. Konsultantem kampanii był Jacques Séguéla. Początek kampanii miał miejsce na początku czerwca. Głównym celem kampanii była prowincja, na której znajdowało się wielu niezdecydowanych. Trasa objazdowa obejmowała miejsca, w których SLD zdobył dobre wyniki w wyborach parlamentarnych w 1993[2]. Podczas podróży autobusem „Kwak” odwiedził około 120 miejscowości (głównie małe miasteczka), jednocześnie unikał regionów nastawionych antykomunistycznie (m.in. województwa nowosądeckiego). Incydentalnie dochodziło do zakłóceń wieców wyborczych przez działaczy antykomunistycznych. Incydenty miały miejsce w Jastrzębiu, Lublinie, Stalowej Woli i Warszawie. Najpoważniejszą akcją negatywną wymierzoną w Kwaśniewskiego była Inicjatywa 3/4[3]. Aleksander Kwaśniewski zadał sobie także trud pozyskania głosów młodych wyborców. Wystąpił w teledysku piosenki zespołu Top One, w przygotowanej na kampanię piosence „Ole Olek!”. Telewizja przedstawiała zaś relacje ze spotkań i wieców[4]. Słuszności obranego sposobu prowadzenia kampanii potwierdziło zwycięstwo lidera SLD w prawyborach we Wrześni. Szef SdRP zdobył 48,8% głosów[4].

Lech Wałęsa – urzędujący prezydent, rozpoczynając kampanię, był w trudnej sytuacji. Na wiosnę 1995 cieszył się poparciem 5–10% badanych[5]. Wyniki uzyskiwane przez Lecha Wałęsę nie dawały mu szans na II turę wyborów, lepszy wynik uzyskiwali m.in. Jacek Kuroń i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Słaby wynik w sondażach spowodował kolejny ostry atak Lecha Wałęsy na Józefa Oleksego za wywiad udzielony „Niezawisimijej Gazecie”, w którym wyraził chęć wzięcia udziału w 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej[5]. Prezydent zagroził postawieniem premiera przed Trybunałem Stanu[5]. Akcja zbierania podpisów była prowadzona z naciskami służbowymi, m.in. w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych i w wojsku. We wrześniu liczba zwolenników Lecha Wałęsy wynosiła 16%, zaś ostatni miesiąc kampanii przynosił wzrost o 3 pkt proc. co tydzień. Ostatnie przedwyborcze badanie dawało prezydentowi drugie miejsce z poparciem 29%[6]. Prezydent odrabiał straty także w symulacjach II tury. W sierpniu przegrywał z Aleksandrem Kwaśniewskim 29–43%, miesiąc później 32–38%, zaś w badaniu CBOS przeprowadzonym w dniach 6–9 października 37–41%. Tydzień później różnica wynosiła 40–39% na korzyść urzędującego prezydenta[6].

Hasło wyborcze prezydenta brzmiało: Kandydatów jest wielu – Lech Wałęsa tylko jeden. Kampania wyborcza skupiona była na zasługach prezydenta w walce z komunizmem oraz uznaniu, jakie budził na świecie, a także sukcesach w polityce zagranicznej (m.in. usunięciu wojsk radzieckich z Polski)[7]. Popularyzacji dokonań Lecha Wałęsy służyły konferencje prasowe. Podczas kampanii Lech Wałęsa starał się zmienić wizerunek polityka skłóconego z wszystkimi, czego wyrazem było ogłoszenie, że istotą drugiej kadencji będzie „gra zespołowa”. Złagodził także język i doprowadził do poprawy stosunków z niektórymi politykami prawicy[7]. W październiku podał rękę Janowi Olszewskiemu, którego wcześniej określił mianem „małpy z brzytwą”. Wydarzenie to spowodowało powrót części polityków, m.in. z ZChN, do obozu prezydenckiego[7]. Lecha Wałęsę popierało również Radio Maryja kierowane przez o. Tadeusza Rydzyka[7]. W sztabie Lecha Wałęsy narastały także konflikty pomiędzy sztabem wyborczym a kancelarią kierowaną przez Andrzeja Zakrzewskiego, prowadzeniu akcji wyborczej nie służył także konflikt pomiędzy Jerzym Stępniem a Jerzym Gwiżdżem prowadzący do niewpuszczania do siedziby sztabu wyborczego Jerzego Gwiżdża[8].

Jacek Kuroń – hasło wyborcze kandydata brzmiało: Kandyduję, bo zmiany są konieczne[8]. Kampania Jacka Kuronia była pełna perturbacji, gdyż będąc na czele rankingu zaufania miał on problemy wewnątrz własnego ugrupowania. Część polityków o orientacji prawicowej zdystansowała się od jego kandydatury. Niechęć części członków Unii Wolności była tak silna, że wywołała publiczną reakcję przewodniczącego Leszka Balcerowicza[8]. Reakcja przewodniczącego nie zdała się jednak na wiele i w kampanii uczestniczyła jedynie część członków UW. Konflikty wewnątrzpartyjne spowodowały, że poparcie wśród elektoratu UW wynosiło 35%[8]. Negatywnie na kampanię Jacka Kuronia wpłynęła majowa konwencja Unii Pracy, która wysunęła kandydaturę Tadeusza Zielińskiego. Działanie to przekreśliło możliwość popierania jednego kandydata przez polityków postsolidarnościowych o poglądach lewicowych. Początkowe sondaże dawały Jackowi Kuroniowi około 15% poparcia, lecz do początku października spadło do poziomu 6%[8]. Program kandydata docierał głównie do inteligencji. W sondażach przeprowadzonych wśród przedstawicieli wolnych zawodów w czerwcu i październiku uzyskał 32 i 33% poparcia[8].

Janusz Korwin-Mikke – kandydatura prezesa UPR została ogłoszona 1 kwietnia 1995 w czasopiśmie „Najwyższy Czas!”. Podczas kampanii głosił hasła prywatyzacji i reprywatyzacji, likwidacji biurokracji oraz zastąpienia armii poborowej zawodową. W kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego postulował dobre wyposażenie policji i sądzenie przestępców przez sędziów z daleka od ich miejsca zamieszkania[9].

Prasa

Większość dzienników i gazet ogólnopolskich przewidywała, że wybory prezydenckie będą starciem pomiędzy Lechem Wałęsą a Aleksandrem Kwaśniewskim. Analiza przeprowadzona przez ośrodek badań prasoznawczych dowodziła, że najczęściej wspominanymi kandydatami byli Lech Wałęsa (645 razy) i Aleksander Kwaśniewski (591 razy). Trzecią w kolejności wymienianą osobą była Hanna Gronkiewicz-Waltz (389 razy), a czwartą Jacek Kuroń (308 razy)[5].

Kandydaci i wyniki

ZdjęcieImię i nazwiskoWiekWykształceniePrzynależność partyjna i poparcie partiiGłosyProcent
Z Aleksandrem Kwaśniewskim- gratulacje 1995 po wyborach prezydenckich (cropped2).jpgAleksander Kwaśniewski40średnieSocjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej
(popierany przez Ruch Ludzi Pracy i prawdopodobnie inne niewielkie partie)		6 275 67035,11%
EKossecka profesor (Walesa cropped).jpgLech Wałęsa52zawodowebezpartyjny
(popierany przez Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Partię Chrześcijańskich Demokratów, Polskie Stronnictwo Ludowe – Porozumienie Ludowe, Ruch dla Rzeczypospolitej – Obóz Patriotyczny, Stronnictwo Demokracji Polskiej, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Ruch Stu, po rezygnacji innych kandydatów także przez Partię Republikanie i Konfederację Polski Niepodległej)		5 917 32833,11%
Jacek Kuroń (1991) (cropped).jpgJacek Kuroń61wyższe historyczne (mgr)Unia Wolności1 646 9469,22%
Jan Ferdynand Olszewski.jpgJan Olszewski65wyższe prawnicze (mgr)Ruch dla Rzeczypospolitej
(popierany przez Ruch Chrześcijańsko-Narodowy Akcja Polska, Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, Polskie Stronnictwo Ludowe Mikołajczykowskie, Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie „Ojcowizna”, Stronnictwo Wierności Rzeczypospolitej, Polskie Forum Patriotyczne i po rezygnacji Lecha Kaczyńskiego także przez Porozumienie Centrum)		1 225 4536,86%
Waldemar Pawlak Srebrne Usta 2006 (cropped).jpgWaldemar Pawlak36wyższe techniczne (mgr)Polskie Stronnictwo Ludowe770 4194,31%
Tadeusz Zieliński (prawnik).JPGTadeusz Zieliński69wyższe prawnicze (prof.)bezpartyjny
(kandydat Unii Pracy, popierany przez Polską Partię Socjalistyczną, Krajową Partię Emerytów i Rencistów i Polską Partię Socjalistyczną – Wolność, Równość, Niepodległość)		631 4323,53%
Gronkiewicz 1.jpgHanna Gronkiewicz-Waltz43wyższe prawnicze (dr hab.)bezpartyjna
(popierana przez Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie, Zjednoczenie Polskie, Partię Konserwatywną, Koalicję Konserwatywną i Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy)		492 6282,76%
Korwinmikke.jpgJanusz Korwin-Mikke53wyższe filozoficzne (mgr)Unia Polityki Realnej428 9692,40%
Andrzej Lepper in his office 2002 (2) (cropped).jpgAndrzej Lepper41zawodowePrzymierze Samoobrona235 7971,32%
Jan Pietrzak 2007.JPGJan Pietrzak58wyższe socjologiczne (mgr)bezpartyjny201 0331,12%
Brak zdjęcia.svgTadeusz Koźluk65wyższe prawnicze (dr)bezpartyjny27 2590,15%
Brak zdjęcia.svgKazimierz Piotrowicz51zawodowebezpartyjny12 5910,07%
Leszek Bubel.JPGLeszek Bubel38średnieForum Walki z Bezprawiem68250,04%
Aleksander KwaśniewskiLech WałęsaJacek KurońJan OlszewskiWaldemar PawlakTadeusz ZielińskiHanna
Gronkiewicz-Waltz		Janusz
Korwin-Mikke		Andrzej LepperJan PietrzakTadeusz KoźlukKazimierz PiotrowiczLeszek BubelFrekwencja
Województwo#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%
bialskopodlaskie45 00232,22%39 36728,18%81375,83%15 58511,16%17 98712,88%30752,20%31772,27%15501,11%39102,80%13600,97%3660,26%1220,09%390,03%142 78865,09%
białostockie112 14434,54%122 89437,85%20 0576,18%33 89310,44%70032,16%74712,30%83282,56%59141,82%34481,06%29730,92%3260,10%1360,04%1190,04%331 06364,58%
bielskie118 53126,17%209 77246,31%37 4488,27%26 7565,91%77601,71%17 6163,89%16 1143,56%85241,88%41350,91%51381,13%5790,13%4310,10%1780,04%460 45769,77%
bydgoskie247 36544,80%149 72327,11%48 0088,69%25 8184,68%15 0422,72%22 0143,99%15 7982,86%12 5172,27%86791,57%57291,04%8650,16%4000,07%2360,04%562 31769,42%
chełmskie43 52941,05%24 28122,90%79577,50%83807,90%10 3489,76%28962,73%21942,07%16861,59%33173,13%11471,08%2050,19%620,06%480,05%108 64560,67%
ciechanowskie79 77043,82%41 22222,64%12 5496,89%14 1057,75%19 25610,58%45862,52%29951,65%22151,22%32021,76%15760,87%3550,19%1560,09%710,04%186 16760,17%
częstochowskie151 90441,08%106 32428,75%29 0857,86%25 4566,88%13 1633,56%15 2664,13%88062,38%86542,34%58001,57%42641,15%6430,17%2830,08%1640,04%377 41065,60%
elbląskie90 49043,96%51 34924,94%22 73611,04%98364,78%50812,47%70893,44%58712,85%64453,13%34111,66%28431,38%4320,21%1800,09%980,05%210 06961,59%
gdańskie166 34523,26%328 76845,96%61 8108,64%48 8786,83%64340,90%22 3073,12%32 2794,51%32 0694,48%61570,86%88031,23%7680,11%3750,05%2670,04%727 17268,51%
gorzowskie108 88349,01%52 57123,66%22 90910,31%87783,95%52852,38%75023,38%61902,79%39451,78%33071,49%21260,96%4100,18%1530,07%1010,05%227 20862,84%
jeleniogórskie101 52144,00%63 80527,67%26 89411,66%85743,72%40881,77%93684,06%55942,43%43221,87%23561,02%32761,42%5130,22%2310,10%920,04%235 09361,91%
kaliskie150 68943,71%90 51126,25%30 6508,89%13 4893,91%24 1287,00%10 9393,17%85222,47%54051,57%64031,86%30870,90%5330,15%2600,08%1470,04%352 54168,36%
katowickie629 71934,49%635 72934,82%195 40910,70%96 7895,30%15 6090,86%87 8184,81%67 3793,69%48 0932,63%14 8420,81%28 5951,57%28500,16%20210,11%7040,04%1 849 95063,39%
kieleckie225 38945,00%107 68321,50%39 7357,93%34 0066,79%43 4448,67%19 5393,90%90061,80%83401,67%81811,63%42240,84%8280,17%3400,07%1800,04%510 64061,35%
konińskie94 33945,13%49 37823,62%16 6267,95%12 9486,19%15 3817,36%58482,80%39081,87%29481,41%51592,47%19030,91%3280,16%1400,07%1100,05%213 73462,98%
koszalińskie117 72450,29%51 48121,99%25 02710,69%84873,63%40191,72%91753,92%52262,23%47432,03%55372,37%21380,91%3120,13%1230,05%940,04%237 98164,31%
krakowskie133 16121,71%288 36947,01%64 29110,48%38 7326,31%16 2972,66%24 6764,02%18 8813,08%18 9693,09%38070,62%52760,86%4870,08%3210,05%1880,03%623 04266,83%
krośnieńskie53 12124,29%95 07843,48%16 4427,52%23 48110,74%97844,47%57402,62%52052,38%33161,52%37391,71%21680,99%3390,16%1660,08%910,04%223 61762,95%
legnickie107 29846,03%58 22324,98%22 9689,85%11 5534,96%50382,16%10 6224,56%61952,66%45741,96%31871,37%27771,19%4120,18%1900,08%680,03%237 45664,20%
leszczyńskie89 18046,74%43 02922,55%19 49110,22%68993,62%11 4986,03%59313,11%49402,59%33691,77%45512,39%13980,73%2890,15%1500,08%810,04%195 46870,51%
lubelskie150 34731,25%145 16430,17%34 3827,15%48 79710,14%46 7729,72%14 1072,93%12 1002,52%13 7992,87%80951,68%62951,31%8040,17%2750,06%1510,03%489 69865,20%
łomżyńskie35 35323,84%60 54940,82%71234,80%18 94212,77%13 6929,23%30222,04%28401,91%18051,22%30642,07%15281,03%2380,16%940,06%680,05%151 70360,96%
łódzkie214 05236,80%180 77431,08%60 07010,33%38 7186,66%86161,48%25 8414,44%13 9062,39%23 6634,07%43400,75%10 2131,76%8580,15%3450,06%1910,03%588 97366,91%
nowosądeckie48 63715,35%193 72361,16%17 5405,54%20 8166,57%96733,05%65602,07%95533,02%41261,30%31230,99%23390,74%3310,10%2110,07%1410,04%324 03164,47%
olsztyńskie151 69845,11%75 01322,30%41 16712,24%18 4375,47%98042,92%12 7623,79%84912,52%74892,23%52891,57%49421,47%7580,23%3210,10%1400,04%343 27863,49%
opolskie126 40630,89%163 11539,86%44 11810,78%20 2724,95%78421,92%11 5982,83%15 3503,75%90702,22%50401,23%52791,29%6620,16%3210,08%1960,05%419 02856,52%
ostrołęckie51 18230,97%58 36135,31%89125,39%16 5019,98%14 8438,98%34912,11%37542,27%25701,56%34192,07%16270,98%3740,23%1310,08%940,06%169 45359,40%
pilskie107 08046,18%57 80624,93%24 81310,70%81653,52%89283,85%78493,39%61382,65%40461,75%43971,90%19510,84%4310,19%1590,07%890,04%237 49969,15%
piotrkowskie103 77935,96%86 07729,82%18 3446,36%28 1899,77%23 1118,01%86362,99%56991,97%52151,81%53281,85%33311,15%5770,20%2140,07%1350,05%295 44362,82%
płockie151 69845,11%46 99520,30%14 9226,45%17 3047,47%35 70515,42%61942,68%37481,62%33731,46%34421,49%19800,86%3270,14%1150,05%830,04%236 18862,33%
poznańskie268 80239,07%216 28231,44%80 42211,69%25 5353,71%17 0942,48%26 3853,84%19 2052,79%19 9332,90%76391,11%52040,76%8190,12%3820,06%2470,04%699 95770,95%
przemyskie46 37426,41%73 48041,84%10 9726,25%14 1388,05%16 3839,33%34831,98%44152,51%21371,22%26531,51%11880,68%2330,13%970,06%640,04%179 74261,41%
radomskie106 09732,56%104 26632,00%17 5845,40%30 7249,43%37 30411,45%88732,72%52661,62%64431,98%50891,56%32260,99%5940,18%2620,08%1530,05%332 78961,34%
rzeszowskie66 27319,38%166 85148,79%19 8625,81%45 21313,22%14 4854,24%88732,72%81202,37%52571,54%39861,17%23660,69%4110,12%2290,07%1190,03%349 16867,17%
siedleckie84 61030,21%90 32732,25%13 3394,76%28 98310,35%36 60213,07%67172,40%57372,05%43561,56%55601,99%29591,06%5690,20%1980,07%1360,05%286 90961,10%
sieradzkie76 68141,10%42 67022,87%12 3176,60%12 8536,89%23 31712,50%63073,38%36291,95%30091,61%33921,82%18951,02%3100,17%1340,07%600,03%190 68463,45%
skierniewickie62 92634,93%47 20226,21%10 7185,95%15 8408,79%26 09914,49%51302,85%36142,01%33411,85%24911,38%22581,25%3160,18%1030,06%860,05%184 68459,97%
słupskie86 53746,88%46 26425,07%19 17410,39%65473,55%34731,88%68773,73%51392,78%38422,08%42362,30%19271,04%3490,19%1250,07%840,05%188 64464,20%
suwalskie76 05039,21%51 81526,71%19 0419,82%13 5226,97%96945,00%59433,06%53782,77%42092,17%45232,33%30861,59%4540,23%1590,08%890,04%198 16959,11%
szczecińskie187 14741,27%118 06326,04%53 32711,76%27 7016,11%55901,23%20 5204,53%13 3782,95%14 9483,30%59761,32%57001,26%6440,14%2640,06%1690,04%460 61863,30%
tarnobrzeskie88 29933,55%82 39731,31%12 4674,74%27 16010,32%29 27911,13%69362,64%54362,07%40651,54%44751,70%19480,74%4420,17%1790,07%950,04%269 48262,64%
tarnowskie56 14418,86%151 70550,97%17 9546,03%25 9658,72%18 5916,25%68302,29%92493,11%45001,51%38521,29%22130,74%3490,12%2110,07%960,02%305 09463,66%
toruńskie129 78942,57%82 43227,04%33 31410,93%14 3024,69%10 7593,53%11 0023,61%78852,59%59521,95%60561,99%25730,84%4970,16%1870,06%1160,04%310 80064,58%
wałbrzyskie149 86645,35%88 12026,67%37 15511,24%12 4943,78%52431,59%14 7154,45%78192,37%59881,81%36881,12%43221,31%6050,18%3110,09%1240,04%336 22561,65%
warszawskie343 71425,50%508 80837,75%164 64112,22%142 90010,60%15 8571,18%51 0163,79%41 5693,08%53 1463,94%56820,42%17 9771,33%15140,11%5210,04%3900,03%1 362 64369,43%
włocławskie97 64551,97%40 40521,50%13 0146,93%85814,57%11 4696,10%56543,01%31041,65%25451,35%34751,85%15100,80%3030,16%1270,07%680,04%192 22761,13%
wrocławskie183 23933,63%188 11234,53%71 26813,08%32 4285,95%86961,60%21 6383,97%14 2412,61%13 7512,52%48810,90%54341,00%6910,13%3070,06%1700,03%552 52965,20%
zamojskie71 04332,41%60 70527,70%97064,43%21 6629,88%38 28417,47%39081,78%34791,59%24931,14%55212,52%17840,81%3940,18%1380,06%530,02%224 32062,83%
zielonogórskie142 48046,86%80 29026,41%31 05110,21%10 3213,39%65692,16%11 1653,67%77782,56%63002,07%39571,30%31771,04%5650,19%2310,08%1420,05%310 39264,75%
Polska6 275 67035,11%5 917 32833,11%1 646 9469,22%1 225 4536,86%770 4194,31%631 4323,53%492 6282,76%428 9692,40%235 7971,32%201 0331,12%27 2590,15%12 5910,07%68250,04%18 203 21864,70%

Pod względem województw w pierwszej turze głosowania Aleksander Kwaśniewski uzyskał największe poparcie w 33 spośród 49; największy odsetek padł w województwie włocławskim, gdzie głosowało na niego prawie 52% okolicznych mieszkańców. Lech Wałęsa zdominował głosowanie w 16 innych województwach, a największym poparciem cieszył się w województwie nowosądeckim – 61,16%, co było najwyższym współczynnikiem ze wszysztkich kandydatów we wszystkich województwach.

Zwycięzcy pierwszej tury w województwach
Kandydaci, którzy zrezygnowali:
ZdjęcieImię i nazwiskoWiekPartia wystawiająca kandydata
Lech KaczyńskiLech Kaczyński46Porozumienie Centrum
Marek.Markiewicz.JPGMarek Markiewicz43Partia Republikanie
Leszek Moczulski 1978 1980 (cropped).jpgLeszek Moczulski65Konfederacja Polski Niepodległej
Brak zdjęcia.svgBogdan Pawłowski50

II tura

W drugiej turze wyborów o urząd prezydenta ubiegali się Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski. Sondaże przeprowadzone bezpośrednio po I turze wyborów wykazywały różnicę 1–2% głosów. Jednak większość ankietowanych (55%) była przekonana o zwycięstwie urzędującego prezydenta[10].

Kampania wyborcza uległa zaostrzeniu. Sztab wyborczy Lecha Wałęsy zaatakował Aleksandra Kwaśniewskiego za zatajenie nieukończenia studiów wyższych i obrony pracy magisterskiej. Aleksander Kwaśniewski oświadczył następnie, że obronił pracę na Uniwersytecie Gdańskim, czemu zaprzeczyły władze uczelni. Pomimo to minister sprawiedliwości skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o ustalenie pojęcia „wyższe wykształcenie”[5]. Kandydata SLD w negatywnym świetle postawiła sprawa zatajenia w deklaracji majątkowej akcji Towarzystwa Ubezpieczeniowo-Reasekuracyjnego „Polisa”[11]. Odpowiedzią sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego było oskarżenie Lecha Wałęsy o niezapłacenie podatku od miliona dolarów, który otrzymał od firmy Warner Bros. Wiarygodność Lecha Wałesy starano się skompromitować sprawą oszusta-recydywisty Andrzeja Pastwy. Podając się za szefa komitetu wyborczego prezydenta, uzyskał on pomoc organizacyjną Komendanta Warszawskiej Policji[11].

Debaty

Przed drugą turą wyborów doszło do dwóch debat pomiędzy kandydatami. Debatę transmitowało Polskie Radio i Telewizja Polska. Pierwsza z nich odbyła się 12 listopada. Tuż przed początkiem debaty kandydat SLD wręczył prezydentowi swoje oświadczenie majątkowe i zaapelował, aby prezydent uczynił to samo[10].

Podczas debaty Aleksander Kwaśniewski przedstawiał się jako człowiek kompromisu, natomiast Lech Wałęsa przypuścił atak na lidera SLD. Lechowi Wałęsie nie udało się osiągnąć celów, jakimi były pozyskanie wyborców Jana Olszewskiego oraz wyprowadzenie kontrkandydata z równowagi[10]. Po zakończeniu pierwszej debaty prezydent zareagował emocjonalnie na propozycję podania ręki Aleksandrowi Kwaśniewskiemu[12].

Podczas debaty 15 listopada prezydent był bardziej opanowany[12], mimo to nie zdołał jednak zniwelować skutków błędów z pierwszej debaty. Według badań CBOS 76% ankietowanych uznało, że Aleksander Kwaśniewski zachęcił ich do głosowania na siebie. Natomiast Lech Wałęsa zachęcił 27% badanych. Sytuację prezydenta pogorszył również brak możliwości głosowania przez Polaków za granicą[13].

Kandydaci i wyniki

Kandydaci:
ZdjęcieImię i nazwiskoWiekPrzynależność partyjnaGłosyProcent
Aleksander Kwasniewski (cropped).jpgAleksander Kwaśniewski41Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej9 704 43951,72%
Lech Wałęsa52bezpartyjny9 058 17648,28%
Wyniki drugiej tury według województw.
Wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich w Polsce w 1995 w powiatach (według stanu po reformie z 1999).
WojewództwoAleksander KwaśniewskiLech WałęsaFrekwencja
#%#%#%
bialskopodlaskie80 26455,22%65 07944,78%148 49367,79%
białostockie166 48448,06%179 89551,94%352 99068,92%
bielskie177 61838,06%289 11961,94%476 15772,20%
bydgoskie356 27761,55%222 51938,45%590 93572,93%
chełmskie74 16664,26%41 24435,74%117 64465,71%
ciechanowskie132 49366,60%66 45033,40%202 87265,60%
częstochowskie225 36658,16%162 12541,84%395 48168,84%
elbląskie141 09263,38%81 52136,62%226 79866,64%
gdańskie256 44235,00%476 20665,00%748 14170,52%
gorzowskie162 06066,59%81 30733,41%247 68068,34%
jeleniogórskie152 73061,65%95 00538,35%252 19666,36%
kaliskie229 15763,15%133 71936,85%370 77471,97%
katowickie918 18049,31%943 86250,69%1 895 07764,92%
kieleckie361 36866,74%180 11533,26%551 72966,41%
konińskie147 58765,72%76 97934,28%229 42567,59%
koszalińskie171 19267,82%81 24632,18%256 56569,19%
krakowskie207 68232,58%429 71367,42%649 85569,48%
krośnieńskie92 77438,76%146 59361,24%244 82469,06%
legnickie158 38363,93%89 37336,07%251 95668,18%
leszczyńskie133 24667,21%65 00432,79%202 70473,12%
lubelskie257 94351,68%241 21948,32%509 93467,68%
łomżyńskie64 47941,82%89 72158,18%157 97963,62%
łódzkie315 54052,29%287 95947,71%616 02670,10%
nowosądeckie82 59323,47%269 36576,53%359 22871,44%
olsztyńskie236 84966,00%122 04034,00%366 03567,57%
opolskie196 97344,22%248 43455,78%454 30061,31%
ostrołęckie89 42449,88%89 87050,12%183 46764,46%
pilskie158 32464,63%86 62935,37%250 14072,92%
piotrkowskie170 87855,94%134 57644,06%312 21166,49%
płockie165 57367,56%79 49132,44%250 25366,14%
poznańskie384 50554,39%322 41445,61%722 08173,15%
przemyskie83 64442,45%113 40757,55%201 17368,77%
radomskie184 87853,07%163 49546,93%355 52965,62%
rzeszowskie111 59330,87%249 91069,13%370 57171,35%
siedleckie152 25851,40%143 94448,60%303 33764,73%
sieradzkie129 45164,84%70 21135,16%204 10268,08%
skierniewickie113 27258,87%79 13841,13%197 13163,93%
słupskie128 95865,10%69 12934,90%201 80568,47%
suwalskie127 18760,97%81 42539,03%212 73963,27%
szczecińskie280 56058,36%200 21941,64%489 70867,50%
tarnobrzeskie148 31453,36%129 61846,64%283 94466,11%
tarnowskie96 99830,14%224 79569,86%329 73068,94%
toruńskie197 25660,71%127 64639,29%331 54268,65%
wałbrzyskie225 04162,29%136 22937,71%367 63567,47%
warszawskie492 17237,76%811 09362,24%1 332 92670,45%
włocławskie146 83569,98%63 00430,02%214 17168,08%
wrocławskie276 06748,24%296 20651,76%583 22168,63%
zamojskie132 10756,10%103 38643,90%240 41667,59%
zielonogórskie210 20664,34%116 52935,66%332 86669,44%
Polska9 704 43951,72%9 058 17648,28%19 146 49668,23%
Pierwsza strona Obwieszczenia
Druga strona Obwieszczenia
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze głosowania, przeprowadzonej w dniu 19 listopada 1995

W ponownym głosowaniu geograficzna mapa zwycięzców pozostawała prawie taka sama. Jedynym województwem, gdzie w porównaniu do pierwszej tury najwięcej ważnych głosów zdobył inny kandydat, było województwo siedleckie. Tam 5 listopada najwięcej głosów przypadło na Lecha Wałęsę, zaś 19 listopada wygrał Aleksander Kwaśniewski. W związku z tym kandydat lewicy uzyskał większe zaufanie wyborców w 34 województwach, podczas gdy dotychczasowy prezydent – w 15.

Po wyborach do Sądu Najwyższego na podstawie przepisów ordynacji wyborczej wyborcy zgłaszali protesty z powodu podania przez Aleksandra Kwaśniewskiego fałszywych informacji o swoim wykształceniu. Jedyny oficjalny dokument, jakim było obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej, zawierało informację podaną przez Aleksandra Kwaśniewskiego, że posiada wykształcenie wyższe. Sąd Najwyższy w Izbie Administracyjnej uchwałą z 9 grudnia 1995 podjętą stosunkiem głosów 12:5[14] uznał, że nie mogło to wpłynąć na wynik wyborów, oddalił zgłaszane protesty, a wybory uznał za ważne.

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1995 r. nr 103, poz. 509.
  2. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 334.
  3. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 340.
  4. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 335.
  5. ↑ a b c d e Dudek 2013 ↓, s. 336.
  6. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 337.
  7. ↑ a b c d Dudek 2013 ↓, s. 338.
  8. ↑ a b c d e f Dudek 2013 ↓, s. 339.
  9. ↑ Bogdan Borowik: Partie konserwatywne w Polsce 1989–2001. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011, s. 247. ISBN 978-83-227-3158-1.
  10. ↑ a b c Dudek 2013 ↓, s. 345.
  11. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 344.
  12. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 346.
  13. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 347.
  14. ↑ Wymagana zwykła większość głosów w 17 osobowym składzie izby.

Bibliografia

Wybory, referenda i plebiscyty w Polsce od 1918
Prezydenckie[A]
Parlamentarne
Uzupełniające do Senatu
Do Parlamentu Europejskiego
Do Sejmu Śląskiego (1922–1935)
  • 1922
  • 1930 (I)
  • 1930 (II)
  • 1935
Samorządowe
Do rad narodowych (1954–1988)
Referenda, plebiscyty
Plebiscyty
Ogólnokrajowe
lokalne
  • Referenda lokalne po 1989
Zobacz też

Urna wyborcza

  1. ↑ W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.

Media użyte na tej stronie

Lech Wałęsa prezydent RP.jpg
Autor: Official photo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lech Wałęsa, President of Poland
Korwinmikke.jpg
Janusz Korwin-Mikke on his presidental election meeting in Zielona Góra University.
Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 w powiatach.png
Autor: Kamilhrub, Licencja: CC BY-SA 4.0
Źródło: ElectorlGeography.com.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej s. 2.jpg
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze głosowania, przeprowadzonej w dniu 19 listopada 1995 r. s. 2
Leszek Moczulski 1978 1980 (cropped).jpg
Leszek Moczulski w warszawskim mieszkaniu, w gabinecie. Zdjęcie wykonano po wyborze JP II (16.10.1978) a przed długotrwałym uwięzieniem Moczulskiego we wrześniu 1980 r.
EKossecka profesor (Walesa cropped).jpg
Autor: Rekot, Licencja: CC BY-SA 4.0
Elżbieta Kossecka otrzymuje nominację profesorską z rąk prezydenta Lecha wałęsy
POL urna wyborcza.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Polish presidential elections, 1995, first round results by voivodeships.svg
Autor: Romankolton, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polish presidential elections, 1995, first round results by voivodeships
Waldemar Pawlak Srebrne Usta 2006 (cropped).jpg
Autor: Bartłomiej Kucharczyk, http://bartheq.com/, Licencja: CC BY 2.0
Polish prime minister Waldemar Pawlak during Srebrne Usta 2006 (eng. "Silver Lips" - a prize of Polish Radio III for politicians, which have given unusual speeches in the previous year) delivering ceremony.
Z Aleksandrem Kwaśniewskim- gratulacje 1995 po wyborach prezydenckich (cropped2).jpg
Autor: Miszunger, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bronisława Kowalska z Aleksandrem Kwaśniewskim- gratulacje 1995 po wyborach prezydenckich
Marek.Markiewicz.JPG
Autor: ascotv, Licencja: CC BY 3.0
Marek Markiewicz, dziennikarz, adwokat i polityk.
Gronkiewicz 1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jan Pietrzak 2007.JPG
Autor: Sławek, Licencja: CC BY-SA 2.0
Jan Pietrzak.
Polish presidential elections, 1995, second round results by voivodeships.svg
Autor: Romankolton, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polish presidential elections, 1995, second round results by voivodeships
Leszek Bubel.JPG
Autor: Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Leszek Bubel podczas spotkania członków PPPP (Polskiej Partii Przyjaciół Piwa).
Andrzej Lepper in his office 2002 (2) (cropped).jpg
Autor: Beno, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przewodniczący Samoobrony Andrzej Lepper w swoim biurze w Al. Jerozolimskich 30 w Warszawie. Fot. Błażej Pajda
Lech walesa prezydent RP.jpg
Autor: Official photo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lech Wałęsa, President of Poland
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej s. 1.jpg
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze głosowania, przeprowadzonej w dniu 19 listopada 1995 r. s. 1
Tadeusz Zieliński (prawnik).JPG
Autor: Andrzej Tadeusz Kijowski, Licencja: CC BY 3.0
Tadeusz Zieliński (1926–2003), prawnik (w latach 1992–1996 rzecznik praw obywatelskich) i senator. Kandydat na urząd prezydenta RP w wyborach w 1995.
Jacek Kuroń (1991) (cropped).jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jacek Kuroń na spotkaniu z mieszkańcami Gorzowa Wlkp. Po spotkaniu serwował "kuroniówkę" (Stary Rynek-10.08.1991)