Wypalenie zawodowe

Zespół wypalenia (burnout)
ilustracja
ICD-10

Z73.0

Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, burnout syndrom – występujący pod wpływem długotrwałego i źle zarządzanego stresu[1] stan, w którym pracownik czuje się chronicznie przemęczony i niezadowolony z pracy, staje się zdystansowany i coraz mniej angażuje się w pracę[2].

Występuje najczęściej w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi, a kontakty te są warunkiem sukcesu i rozwoju zawodowego, np. nauczycieli, policjantów, lekarzy, pielęgniarek, pracowników społecznych i innych[3].

W klasyfikacji chorób ICD-11 wypalenie zawodowe nie jest uznawane przez WHO za chorobę, ale za syndrom będący odpowiedzią na przewlekły stres zawodowy[4][5]

Składniki syndromu

Według Christiny Maslach istnieją 3 składniki zawodowego wypalania się:

  1. emocjonalne wyczerpanie – uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi, jakie stawiała przed pracownikiem praca;
  2. depersonalizacja – poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na ludzi, którymi dana osoba się opiekuje;
  3. obniżenie oceny własnych dokonań – poczucie braku sukcesów i osobistych kompetencji[6]

Konkurencyjnym ujęciem wypalenia jest podejście dwuczynnikowe, które wyróżnia[7]:

  1. Zdystansowanie się wobec pracy - postawa wycofującą wobec klientów, współpracowników, treści pracy i całego kontekstu związanego z pracą
  2. Wyczerpanie - rezultat utrzymującego się, chronicznego napięcia spowodowanego fizycznymi, emocjonalnymi i poznawczymi wymaganiami pracy

Narzędzia do mierzenia wypalenia zawodowego

Obecnie w Polsce stosowane są dwa główne narzędzia do pomiaru wypalenia zawodowego.

  • MBI - Maslach Burnout Inventory - kwestionariusz Christiny Maslach[8]
  • LBQ - Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego - kwestionariusz autorstwa Massimo Santinello[9]
  • OLBI - Oldenburski Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego[7]
  • BAT-PL - Metoda oceny wypalenia zawodowego[10]
  • Ocena wypalenia jednym pytaniem[5]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases, www.who.int [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  2. ↑ Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. Wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 7, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
  3. ↑ Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. Wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 7-8, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
  4. ↑ Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases, www.who.int [dostęp 2022-03-16] (ang.).
  5. ↑ a b Konrad Kulikowski, Wypalenie zawodowe - fakty, mity, kontrowersje, 9 marca 2022, DOI: 10.31219/osf.io/xkryj [dostęp 2022-03-16].
  6. ↑ Christina Maslach, Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej, [w:] Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. Wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 15, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
  7. ↑ a b Łukasz Baka, Beata A. Basińska, Psychometric properties of the Polish version of the Oldenburg Burnout Inventory (OLBI), „Medycyna Pracy”, 67 (1), 2016, s. 29–41, DOI: 10.13075/mp.5893.00353, ISSN 0465-5893 [dostęp 2022-03-16] (pol.).
  8. ↑ KUL, Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju [dostęp 2017-12-27].
  9. ↑ Practest, Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego LBQ [dostęp 2017-12-27].
  10. ↑ Beata Basińska, Ewa Gruszczyńska, Wilmar Schaufeli, The Polish adaptation of the Burnout Assessment Tool (BAT-PL) by W. Schaufeli et al., „Psychiatria Polska”, 2021, s. 1–13, DOI: 10.12740/PP/OnlineFirst/141563, ISSN 0033-2674 [dostęp 2022-03-16].

Media użyte na tej stronie