Złota Bulla Karola IV

Ten artykuł od 2019-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pieczęć przy trewirskiej kopii Złotej Bulli

Pierwsza karta Złotej Bulli (kopia z 1400 roku)

Złota Bulla Karola IV – dokument reformujący ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Wydana przez Karola IV Luksemburskiego. Przyjęta w 1356 r. na sejmie w Norymberdze, obowiązywała aż do XIX w.

W roku 2013 została wpisana na listę UNESCO Pamięć Świata^[1].

Postanowienia

Bulla ogłoszona 10 stycznia 1356, sankcjonowała nowy ustrój Rzeszy. Ustalała liczbę siedmiu elektorów:

trzech elektorów duchownych:

• arcybiskupa Moguncji – kanclerza Rzeszy,
• arcybiskupa Trewiru – kanclerza Burgundii,
• arcybiskupa Kolonii – kanclerza Włoch,

i czterech elektorów świeckich:

• króla Czech – cześnika Rzeszy,
• palatyna reńskiego – stolnika Rzeszy,
• margrabiego Brandenburgii – komornika Rzeszy,
• księcia sasko-wittemberskiego – marszałka Rzeszy.

Tych siedmiu elektorów miało wybierać cesarza. Reprezentowali dwa stany - świecki i duchowny. Stanowiska miały w przypadku świeckich zawsze przechodzić na najstarszego syna. Po śmierci króla, kanclerz Rzeszy zwoływał w ciągu miesiąca sejm do Frankfurtu nad Menem. Bulla dawała ogromne prawa elektorom w swoich posiadłościach, w praktyce czyniąc ich niezależnymi.

Elekt przez sam wybór otrzymywał jedynie godność króla Rzymian z prawem do koronacji na cesarza. Przy jego wyborze obowiązywała większość głosów z decydującym głosem arcybiskupa Moguncji. Koronacji na króla dokonywano w Akwizgranie, na cesarza zaś w Rzymie, dokąd organizowano uroczystą wyprawę koronacyjną.

W okresie bezkrólewia rządy sprawować miał palatyn reński oraz książę saski jako Wikariusze Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Złota Bulla dawała szereg uprawnień elektorom w celu zabezpieczenia ich przed naciskami oraz przed konfliktami o uprawnienia elektorskie:

• dziedziczność godności elektora według primogenitury w linii męskiej,
• niepodzielność terytorium elektorskiego,
• prawo majestatu, czyli traktowania na równi z koronowanymi monarchami,
• privilegium de non appellando – najwyższe sądownictwo z zakazem apelowania do króla (cesarza), oskarżenia poddanych przeciw elektorom mógł rozstrzygać tylko Sejm Rzeszy, nie sam król,
• elektorowie mieli tworzyć osobną kurię Sejmu Rzeszy, która uzyskała prawo do formułowania projektów ustaw do rozpatrzenia przez Sejm Rzeszy – na równi z królem (cesarzem).

Zobacz też

• Elektorzy Rzeszy

Przypisy