Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku

Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego (Fabryka Celulozy; Zakłady Papiernicze, potocznie zwane Ameryką, Celulozą) – zakład powstał w 1899 roku we Włocławku. Przedsiębiorstwo ogłosiło upadłość w maju 1994 roku^[1].

Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku

Fotografia wykonana między 1899 a 1902 r. przez Bolesława Sztejnera
Państwo	Polska
Siedziba	Włocławek
Adres	Włocławek, ul. Ogniowa 7
Data założenia	1899 (Cassirerowie)/1952 (PZPR)
Data likwidacji	1994
Forma prawna	nieistniejące przedsiębiorstwo państwowe
Prezes	Izydor Cassirer (1899-1918), Maks Cassirer (1899-1918), inż. Stanisławski (1918-1920), Robert Saenger (1920-1929), Feliks Steinhagen (1929-1942), Ostabank Mejer (1942-1945), Czesław Wierny (1945-1952), mgr inż. Henryk Barabasz (1952-1989), Tomasz Kaczor (1989-1994), Teresa Budrewicz (Syndyk, 1994-2008 – Wykreślenie z KRS)
Nr KRS	0000189594
Zatrudnienie	ok. 3500 os. (1994)
Położenie na mapie Włocławka Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku
52°39′23,1″N 19°05′12,1″E/52,656417 19,086694

Julian Marchlewski – patron Celulozy

Dyrekcja

• Pierwszymi dyrektorami byli niemieccy założyciele fabryki: Izydor Cassirer i Max Cassirer.
• W 1918 zakład przeszedł pod zarząd państwa, a dyrektorem został inż. Stanisławski.
• W 1920 fabrykę wykupił Robert Saenger.
• Przed II wojną światową fabryką zarządzał Feliks Steinhagen.
• W 1942 fabrykę nabył do spółki z Ostabankiem Niemiec Mejer.
• Dyrektorem w 1945 został Czesław Wierny, wybrany przez Komitet Robotniczy Fabryki Celulozy i Papieru.
• Następnym dyrektorem z mocy KC PZPR został Henryk Barabasz - magister i inżynier Łódzkiej Politechniki Papiernictwa.
• Ostatnim prezesem Włocławskiej Celulozy był Tomasz Kaczor.

Historia

W roku 1899 bracia Cassirerowie kupili działkę przy ulicy Łęgskiej we Włocławku i rozpoczęli budowę fabryki. Zakłady początkowo nosiły nazwę „Fabryka Celulozy – Włocławek”. Była to pierwsza w Królestwie Polskim wytwórnia specjalizująca się w towarowej produkcji celulozy sulfitowej. Kadrę zarządzającą oraz pracowniczą stanowili Niemcy. W roku 1918 zakład przeszedł pod zarząd państwa, a dyrektorem został inż. Stanisławski. Fakt ten był jedną z przyczyn nasilenia się fali strajków. Dwa lata później fabrykę wykupił Robert Saenger. Od tego czasu rozpoczął się okres dynamicznego rozwoju „Celulozy”.

Prezes Saenger zmarł w 1929, zaś część jego akcji wykupili Steinhagenowie. Doprowadziło to do fuzji fabryk: Włocławek – Myszków – Pabianice pod nazwą: Steinhagen i Saenger Fabryki Celulozy i Papieru Spółka Akcyjna przy udziale kapitału zagranicznego w wysokości 25%. Siedziba fabryki znajdowała się w Warszawie. Dyrektorem fabryki został Feliks Steinhagen, a przedstawicielem kapitału zagranicznego Skarżyński. W 1940 roku fabryka znalazła się pod okupacją niemiecką. Produkcja celulozy została przekształcona także w produkcję papieru, drewno składowane na placu drzewnym zostało szybko zużyte, zaś produkcja została spowolniona i kilka razy wstrzymana.

W 1942 fabrykę nabył do spółki z Ostabankiem, przedsiębiorcą pochodzenia niemieckiego – Mejer. Po II wojnie światowej, w 1945 odbyło się zebranie załogi i wybranie Komitetu Robotniczego Fabryki Celulozy i Papieru, którego dyrektorem został Czesław Wierny. W 1952 prezesurę objął Henryk Barabasz, zaś Włocławskim Zakładom nadano imię Juliana Marchlewskiego. Ukazała się też Pamiątka z Celulozy – powieść Igora Newerlego, której akcja rozgrywa się między innymi w przedwojennej Celulozie. W latach 1953–1954 napisano scenariusz na podstawie książki do filmów: Celuloza i Pod gwiazdą frygijską.

Lata 1953–1989 to okres świetności dla Włocławskiej Celulozy. Zakład ciągle rozbudowywano i pod koniec istnienia, pracowało w nim około 3500 osób.

W roku 1989 prezesurę objął Tomasz Kaczor. W latach 1990–1993 zakład przeżywał wielki kryzys. Węgiel, drewno i inne surowce nie były sprowadzane na czas. Urząd zajmujący się ochroną środowiska nałożył na fabrykę kary pieniężne ze względu na zanieczyszczania spowodowane produkcją celulozy. Przedsiębiorstwo zostało przekształcone w Zakłady Papiernicze we Włocławku, a sama celuloza była kupowana między innymi od: ZCP Świecie, ZCP Kwidzyn.

W maju 1994 Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku ogłosiły upadłość.

Wielki ceglany komin Celulozy, będący symbolem zakładów, został w 2009 roku obniżony ze względu na obawę o wytrzymałość wysokiej konstrukcji do 1/2 pierwotnej wysokości

Produkty

We Włocławskiej Celulozie produkowano między innymi: celulozę, papier, zeszyty szkolne. Niektóre produkty fabryka wykorzystywała do dalszej obróbki w zakładzie, a inne sprzedawała kontrahentom.

„Czerwony Sztandar”

Czerwony Sztandar był uznawany za zakładowy symbol ruchów robotniczych. Powiewał na najwyższym kominie fabryki. Ostatecznie podczas ogłoszenia upadłości sztandar został zdjęty. Wysokość komina zakładu została zmniejszona do ok. 63 metrów oraz zamontowano na nim nadajniki sieci komórkowej.

Budynki, tereny

Wydział celulozy słomowej (widok od strony rzeki Wisły)

Ruiny przepompowni wody

Komin fabryczny

Wyburzanie ruin po fabryce

Ruiny obecnie

Tablica upamiętniająca mord przez zbrodniarzy hitlerowskich na pracownikach Celulozy

• WPSD
• Wydział celulozy drzewnej (teren zagospodarowany pod apartamenty mieszkalne)
• Wydział celulozy słomowej (teren zagospodarowany dla potrzeb stacji benzynowej, myjni samochodowej i jednostki Stacji Państwowej Straży Pożarnej Nr 2)
• Chemia
• Gospodarka odpadowa
• Transport (stacja kolejowa została rozebrana)
• Zakładowy dom kultury
• Budynek administracyjny (w części budynek przeznaczony dla Klubu Bravo)
• Warsztaty naprawcze (budynek wykupiony przez Firmę TOP 2000)
• Kotłownia (część budynków wykupiona przez firmę „W. Lewandowski”)
• W trakcie kryzysu, Fabryka sprzedawała swoje budynki i tereny. Jednym z przykładowych przedsiębiorstw jest Firma Rolls^[2]. Zakład zajmuje się produkcją papieru higienicznego.

• Po upadku „Włocławskiej Celulozy” w 1994 część obiektów fabrycznych nabyła łódzka firma „W. Lewandowski” Produkcja-Handel-Usługi^[3]. Prowadzi w nich do dziś produkcję papieru toaletowego, chusteczek higienicznych i ręczników papierowych.

• Rok po zamknięciu największej w Polsce Fabryki Celulozy i Papiernictwa, kilka budynków wykupiło warszawskie przedsiębiorstwo TOP 2000. Dyrektorem produkcyjnym został były szef Celulozy – Tomasz Kaczor.

Spór o jeziora

W skład kompleksu „Włocławska Celuloza” wchodziły dwa jeziora (Radyszyn i Łąkie), mieszczące się w strefie ochronnej Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Jeziora te wcześniej były w posiadaniu rodziny Kaweckich. W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przedsiębiorstwo uzyskało wszelkie prawa własności w odniesieniu do jezior i terenów okolicznych. Wkrótce zakład rozpoczął budowę dwóch pensjonatów wypoczynkowych nad jednym z jezior.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona Zakładom Celulozowo-Papierniczym im. Juliana Marchlewskiego we Włocławku