Zamek Spiski

zamek Spiski

Państwo	Słowacja
Miejscowość	Žehra
Rozpoczęcie budowy	przełom XI / XII w.
Położenie na mapie kraju koszyckiego zamek Spiski
Położenie na mapie Słowacji zamek Spiski
49°00′01″N 20°46′06″E/49,000278 20,768333
Strona internetowa

Lewocza, Spisz i okoliczne zabytki^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Słowacja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	IV
Numer ref.	620
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1993 na 17. sesji
Dokonane zmiany	2009
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Zamek Spiski^[1] (słow. Spišský Hrad, węg. Szepesi vár, niem. Zipser Burg, łac. Arx Scepusiensis) – kompleks zamkowy na Słowacji z przełomu XI i XII wieku jest zaliczany do największych tego typu budowli w środkowej Europie, cały kompleks zamkowy zajmuje powierzchnię ok. 25 ha. Obecnie większość zamku jest zrujnowana, część murów obronnych została odbudowana współcześnie. Zamek położony jest na terenie Żehry (Žehra), która należy do najstarszych miejscowości na Spiszu. W 1993 roku został wpisany wraz z okolicą na listę światowego dziedzictwa UNESCO (zob. Levoča, Spišský Hrad i okoliczne zabytki). W odbudowanej części zamku mieści się niewielkie muzeum.

Historia

Początki budowy średniowiecznego grodu na trawertynowym wzgórzu sięgają początku XII wieku. Najstarsza wzmianka pisemna o zamku pochodzi z 1120 roku^[2]. Na początku pełnił on funkcję twierdzy granicznej na północnej granicy wczesnofeudalnego państwa węgierskiego.

W drugiej połowie XV wieku wykonał jego przebudowę nowy właściciel Stefan Zápolya, który chciał stworzyć reprezentacyjną siedzibę szlachecką. W kompleksie zamkowym wybudował pałac, salę rycerską i kaplicę świętej Elżbiety. Na zamku urodził się jego syn Jan, późniejszy król Węgier.

Od XVI w. do 1636 r. zamek był siedzibą żupanów spiskich z rodu Turzonów, następnie Zápolyów, później objął go we władanie ród Csaky, który zlecił ostatnie prace budowlane na górnym zamku^[2].

W 1780 doszło do pożaru, a zamek zamienił się z czasem w ruiny. Ostatni właściciele opuścili zamek w 1948, a w 1961 został uznany za Narodowy Pomnik Kultury (Národná Kultúrna Pamiatka). Całkowitemu spustoszeniu zamku zapobiegli konserwatorzy zabytków. W 1970 roku rozpoczęto wymagającą pod względem technicznym konserwację fortyfikacji i pałaców zagrożonych niestabilnością podłoża skalnego.

W kompleksie zamkowym są aktualnie umieszczone ekspozycje muzealne Muzeum Spiskiego poświęcone historii zamku, broni średniowiecznej i prawu feudalnemu.

Po okolicy Zamku Spiskiego prowadzi spacerowa ścieżka dydaktyczna Sivá Brada – Dreveník. Turyści na ośmiu przystankach mogą zapoznać się z historią okolicy, jak również z ciekawostkami przyrodniczymi.

Dostęp: samochodem na parking przed zamkiem, stamtąd pieszo około 10 min; pieszo z gminy Spišské Podhradie około 1 godz.

• 
• 
• 
• 

  (c) Arkadiusz Zarzecki, CC BY-SA 3.0

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zamek Spiski (wersja polska)
• Zamek Spiski – Korona Spiszu (Słowacja). [dostęp 2016-07-03]. (pol.).