Łaziska (województwo opolskie)

Artykuł

50°35′11″N 18°21′57″E

- błąd

39 m

WD

50°35'N, 18°22'E, 50°35'10.43"N, 18°21'56.56"E

- błąd

2319 m

Odległość

364 m

Łaziska
wieś
Ilustracja
Pomnik dożynek z 2005 r. w Łaziskach
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

strzelecki

Gmina

Jemielnica

Liczba ludności (2013)

686

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-133

Tablice rejestracyjne

OST

SIMC

0495763

Położenie na mapie gminy Jemielnica
Mapa konturowa gminy Jemielnica, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego
Mapa konturowa powiatu strzeleckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Ziemia50°35′11″N 18°21′57″E/50,586389 18,365833
Strona internetowa

Łaziska (dodatkowa nazwa w j. niem. Lasisk, śl. Łajzisko[1]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Jemielnica.

Nazwa

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy drapieżnego ssaka łasicy[2]. Do grupy miejscowości na Śląsku, których nazwy wywodzą się od tego zwierzęcia - "von łasica = Wiesel" zalicza ją niemiecki geograf oraz językoznawca Heinrich Adamy. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia wcześniejszą od niemieckiej nazwę wsi w polskiej formie "Łazisko" podając jej znaczenie jako "Wieselort" czyli w tłumaczeniu "Wieś łasic"[2]. Niemcy początkowo zgermanizowali nazwę miejscowości na "Laziska"[2], a później na Lasisk w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

W 1295 r. w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Lazische we fragmencie Lazische decima more polonico jako wieś założona na prawie polskim[3]. W 1896 r. nazwy Łazisk, Lazisk i Lasisko wymienia śląski pisarz Konstanty Damrot[4]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 wymienia miejscowość pod polską nazwą Łaziska oraz niemiecką Lazisk[5].

Ze względu na słowiańskie pochodzenie w 1936 roku w miejsce zgermanizowanej nazwy Lasisk nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, całkowicie niemiecką - Läsen.

Historia

Niektórzy upatrują początków osady w działalności łazęgów, którzy z książęcego rozkazu wypalali lasy aby w ten sposób pozyskać nowe obszary pod uprawę i zabudowę. Pierwsza wzmianka o istnieniu Łazisk pochodzi z 1300 roku. W 1323 r. książę Albert strzelecki podarował wieś klasztorowi w Jemielnicy wraz z łąkami, polami i pasiekami, a dwa lata później pozwolił też zakładać młyny i karczmy oraz polować w lasach. Zakonnicy mogli też sprawować sądy nad mieszkańcami. W tym czasie wieś nazywano Lasicz, Lasicze, Laziscz i Laschicze. W Urbarzu Strzelec z 1534 r. odnotowano:” Przy Łaziskach jest las dębowy i bukowy. Gdy z dębów lecą żołędzie a z buków szyszki to żywią się nimi dziki. W Łaziskach jest tartak, młyn z dwoma kołami i ubijak. Zajmują się tu pszczelarstwem. Mieszkańcy polują przy pomocy wnyków. Jak upolują lisa lub kunę to muszą odnieść je do zamku w Strzelcach gdzie otrzymują za skórę 12 groszy . Roznoszą listy do Lublińca i Toszka i chwytają młode i stare konie”. Wieś oddawała do klasztoru jemielnickiego dziesięcinę a na rzecz zamku strzeleckiego odrabiała pańszczyznę. W 1615 r. Łaziska należały do Jerzego Rederna młodszego. Według mnicha jemielnickiego Roberta Sambuciusa w 1662 r. we wsi były 154 dusze i 2 niekatolicy. W 1766 r. na polecenie hr. Colonny ze Strzelec sprowadzono do Łazisk bielarzy, którzy założyli tu bielarnię. Dwie bielarnie powstały jeszcze w 1830 r. W 1783 r. we wsi było 13 gospodarzy, 7 zagrodników i 4 chałupników. Na początku XIX w. Łaziska liczyły 205 mieszkańców, w połowie 573 a pod koniec 745 w tym 15 ewangelików. W 1830 r. wioska należała do hr. Renarda ze Strzelec. Było tam 60 domów, 2 młyny, młyn papierowy, tartak, leśnictwo i 3 smolarnie. Dwa lata później powstała szkoła. Na miejscu młyna papierowego w połączeniu z tartakiem w 1835 r. powstała fabryka drutu, gwoździ oraz igieł potocznie zwana druciarnią. Surowiec potrzebny do produkcji przywożono na wozach z Ozimka, tam też odwożono wyprodukowany drut. Produkcja wynosiła 1196 cetnarów tj. 61531 kg różnego rodzaju drutu a zajmowali się nią kierownik i 25 robotników. Druciarnia uległa likwidacji po pożarze w 1863 r. Na jej miejscu planowano zbudować młyn lecz pomysł nie został zrealizowany a posiadłość przejął młynarz Kazik. Hrabia Renard sprzedał Łaziska w 1855 r. spółce „Minerwa”. W 1861 r. gmina wiejska Łaziska liczyła 17 gospodarzy, 9 zagrodników i 39 chałupników. Było tam 70 domów mieszkalnych, 82 budynki gospodarcze i 2 bielarnie, młyn, karczma, 2 mieszkania dla leśniczych oraz torfowisko o powierzchni 72 morgi eksploatowane przez spółkę „Minerwa”. Do szkoły chodziło wtedy 129 dzieci. Obszar wsi bez folwarku w 1864 r. wynosił 344 ha. W 1896 r. do dwuklasowej szkoły chodziło 168 dzieci katolickich, 2 ewangelików i 2 Żydów. W 1905 r. we wsi mieszkało 776 osób, 119 na Bokowem i 6 w młynie Wolnego. Łaziska w 1912 r. należały do Franciszka hr. Tiele - Winklera z Mosznej. Powierzchnia posiadłości wynosiła 4337 ha z tego na pola przypadały 39 ha, łąk było 258 ha a lasów 3985 ha, reszeta to place i drogi, oraz cegielnia Jaświn. We wsi mieszkało wtedy 921 mieszkańców. W 1926 r. założono w Łaziskach straż pożarną. Początkowo składała się ona z 25 strażaków na czele z komendantem Franciszkiem Guzikiem. W 1927 r. do wsi dotarła elektryczność. Pierwszy rower miał Franciszek Muschkiet, motocykl kupiec Eidam natomiast samochód leśniczy Reisch. W 1935 r. obszar wsi wynosił 540 ha. Na czele wsi stał karczmarz Franciszek Guzik. W szkole uczyli Wilhelm Wolf, Emil Pieper i Jerzy Tschauder. W czasie wojny w 1942 roku było tu 7 gospodarzy i 47 chałupników pracujących w okolicznych hutach i kopalniach. Mieszkało tu 971 osób. Na czele wsi stał Filip Gruschka. W 1945 roku wieś przyjęła nazwę Łaziska. Odwiedzając Łaziska warto zwrócić uwagę na: kaplicę na rynku, budynek dawnej szkoły, kościół filialny i lasy ze śródleśnymi stawami.

Przypisy

  1. ↑ Nazwa śląska za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. Użyto rozszerzonej wersji alfabetu proponowanego przez Grzegorza Wieczorka oraz Towarzystwo Piastowania Śląskiej Mowy „Danga” – zapis w tymże słowniku – u̯ai̯źisko
  2. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 59, OCLC 456751858 (niem.).
  3. ↑ Registrum Wyasdense. W: H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae. T. XIV: Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: 1889. [dostęp 2012-10-17]. (łac.)
  4. ↑ Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896.
  5. ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. V. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego, 1884, s. 622. [dostęp 2012-10-17]. (pol.)
Gmina Jemielnica
Wsie
Osady
Integralne
części wsi

Herb jemielnica.gif

Media użyte na tej stronie

Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Herb jemielnica.gif
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Łaziska pomnik dożynek 2005 rn.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik dożynek z 2005 r. we wsi Łaziska w gminie Jemielnica.
Strzelce County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Strzelce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.72 N
  • S: 50.34 N
  • W: 18.06 E
  • E: 18.64 E