Łeonid Krawczuk

Łeonid Krawczuk
Леонід Кравчук
Ilustracja
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Łeonid Krawczuk (2013)
Pełne imię i nazwisko

Łeonid Makarowycz Krawczuk

Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1934
Żytyń Wielki

Data śmierci

10 maja 2022

Prezydent Ukrainy
Okres

od 5 grudnia 1991
do 19 lipca 1994

Poprzednik

Mykoła Pławjuk (prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie)

Następca

Łeonid Kuczma

Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy
Okres

od 23 lipca 1990[1]
do 5 grudnia 1991

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego / bezpartyjny

Poprzednik

Wołodymyr Iwaszko

Następca

Iwan Pluszcz

Faksymile
Odznaczenia
Order Wolności (Ukraina) Order Księcia Jarosława Mądrego IV klasy Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Rewolucji Październikowej
Łeonid Krawczuk przemawiający w Kijowie w 2009
Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko oraz byli prezydenci Łeonid Krawczuk, Łeonid Kuczma i Wiktor Juszczenko w 2015 podczas uroczystości upamiętniającej ofiary wielkiego głodu
Znaczek pocztowy wydany z okazji 80. urodzin Łeonida Krawczuka

Łeonid Makarowycz Krawczuk, ukr. Леонід Макарович Кравчук (ur. 10 stycznia 1934 w Żytyniu Wielkim[2], zm. 10 maja 2022[3]) – ukraiński polityk i działacz komunistyczny. W latach 1990–1991 przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR i Rady Najwyższej Ukrainy, prezydent Ukrainy w latach 1991–1994, deputowany kilku kadencji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR i Rady Najwyższej Ukrainy. Bohater Ukrainy (2001).

Życiorys

Młodość

Urodził się w chłopskiej rodzinie ukraińskiej na obszarze województwa wołyńskiego w Polsce. Jego ojciec Makar[4][5] służył w polskiej kawalerii. Zginął w 1944, walcząc w szeregach Armii Czerwonej[6] na froncie wschodnim[4][5], został pochowany w masowym grobie na terenie Białorusi[4].

Wykształcenie i działalność do 1991

W 1958 został absolwentem studiów na Uniwersytecie Kijowskim[2]. W latach 1967–1970 kształcił się w Akademii Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym KPZR. Uzyskał tam stopień kandydata nauk ekonomicznych na podstawie pracy dotyczącej istoty zysku w socjalizmie i jego roli w kolektywnej produkcji rolnej[2][7].

Od 1958 był działaczem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W latach 1960–1967 pełnił funkcję kierownika wydziału do spraw agitacji i propagandy regionalnego komitetu KPZR w Czerniowcach. W latach 1981–1991 wchodził w skład Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy. W latach 80. poseł X i XI kadencji, w 1990 został deputowanym XII kadencji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR[2][7]. W latach 1990–1991 członek Biura Politycznego KC KPU. Od lipca 1990 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR (następnie Rady Najwyższej Ukrainy). Wsparł działania niepodległościowe i po ogłoszeniu powstania niezależnego państwa ukraińskiego 5 grudnia 1991 został pierwszym prezydentem Ukrainy (1 grudnia wygrał wybory, pokonując m.in. lidera opozycyjnego Ludowego Ruchu Ukrainy na rzecz Przebudowy Wiaczesława Czornowiła).

Prezydent Ukrainy

8 grudnia 1991 Łeonid Krawczuk oraz przedstawiciele Rosji i Białorusi (Borys Jelcyn i Stanisłau Szuszkiewicz) podpisali porozumienie białowieskie o rozwiązaniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich[8]. 22 sierpnia 1992, na uroczystym posiedzeniu ukraińskiego parlamentu w Kijowie, ostatni prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji Mykoła Pławjuk przekazał mu państwowe insygnia, uznając, że proklamowana w 1991 Ukraina stała się następcą prawnym Ukraińskiej Republiki Ludowej[9][10]. W 1992 wspierał metropolitę Filareta w jego działaniach mających na celu stworzenie Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego[11][12].

W 1993 podpisał porozumienia dotyczące dalszych losów Floty Czarnomorskiej i broni jądrowej znajdującej się na terytorium Ukrainy po rozpadzie ZSRR. W tym samym roku wziął udział w uroczystościach poświęconych 60. rocznicy wielkiego głodu na Ukrainie.

W wyborach prezydenckich w 1994 wystartował jako kandydat niezależny. W pierwszej turze zajął pierwsze miejsce, zdobywając 9 977 766 głosów (38,36%). W drugiej turze przegrał z Łeonidem Kuczmą, zdobywając 12 112 442 głosy (45,06%).

Działalność po prezydenturze

Od 1994 do 2006 zasiadał nieprzerwanie jako deputowany w Radzie Najwyższej. Od 1998 do 2009[13] był członkiem Zjednoczonej Socjaldemokratycznej Partii Ukrainy. W 1999 został współprzewodniczącym Ogólnoukraińskiego Związku Sił Demokratycznych „Zgoda”. W wyborach prezydenckich w 2004 wspierał aktywnie kandydaturę Wiktora Janukowycza[14]. W listopadzie 2004 został pozbawiony tytułu honorowego doktora nadanego mu w 1999 przez Akademię Kijowsko-Mohylańską, co uzasadniono „nieobywatelskim stanowiskiem podczas pomarańczowej rewolucji”. W wyborach parlamentarnych w 2006 stał na czele listy Opozycyjnego Bloku „Nie Tak!”, który nie przekroczył progu wyborczego.

W 2009 publicznie wezwał ówczesnego prezydenta Wiktora Juszczenkę do rezygnacji[15]. W wyborach prezydenckich w 2010 udzielił poparcia kandydaturze Julii Tymoszenko[16].

W styczniu 2016 zaproponował przyznanie Krymowi autonomii państwowej w obrębie Ukrainy, a także uznanie specjalnego statusu dla Donbasu[17][18]. W lipcu 2020 stanął na czele ukraińskiej delegacji do trójstronnej grupy kontaktowej ds. uregulowania konfliktu rosyjsko-ukraińskiego w Donbasie[19].

Życie prywatne

W 1957 zawarł związek małżeński[20]. Miał syna Ołeksandra (ur. 1959), który m.in. do 2009 był prezesem klubu piłkarskiego Nafkom Browary[21].

Wraz z rodziną mieszkał w państwowej daczy w kijowskiej dzielnicy Koncza-Zaspa[22].

Odznaczenia

Upamiętnienie

W 2014 poczta ukraińska wypuściła znaczek z jego wizerunkiem[31].

Przypisy

  1. Do 24 sierpnia 1991 jako przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR.
  2. a b c d Леонід Макарович Кравчук, president.gov.ua [zarchiwizowane 2008-03-10] (ukr.).
  3. Помер перший Президент України Леонід Кравчук, novy.tv, 10 maja 2022 [dostęp 2022-05-10] (ukr.).
  4. a b c Леонид Кравчук: Я на всю жизнь запомнил халву, которую в платочке мама принесла мне ко дню рождения…, ppmurmansk.ru, 1 kwietnia 2006 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  5. a b «У 1942 році Леонід Кравчук із товаришем наколядували 40 карбованців», volyn.com.ua, 3 lutego 2018 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  6. „Moim największym błędem było to, że uwierzyłem Rosji”. Wspomnienie o prezydencie Ukrainy Leonidzie Krawczuku, onet.pl, 11 maja 2022 [dostęp 2022-05-12].
  7. a b c d Кравчук Леонід Макарович, pnu.edu.ua [dostęp 2020-03-25] (ukr.).
  8. 25 rocznica podpisania Porozumienia Białowieskiego, uw.edu.pl, 8 grudnia 2016 [dostęp 2020-08-04].
  9. В Киеве открылся музей Украинской народной республики, interfax.by, 12 maja 2008 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  10. 1992: останній президент УНР передає Кравчуку клейноди, istpravda.com.ua, 22 stycznia 2012 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  11. Архиерейский Собор Русской Православной Церкви 31 марта – 5 апреля 1992 г., pravenc.ru, 22 lutego 2009 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  12. Независимое государство – независимая Церковь, day.kyiv.ua, 13 czerwca 2007 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  13. Kravchuk leaves Social Democratic Party of Ukraine (united), interfax.com.ua, 25 września 2009 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  14. Viktor Medvedchuk’s Crisis, pravda.com.ua, 27 czerwca 2007 [zarchiwizowane 2008-09-06] (ang.).
  15. Кравчук закликав Ющенка піти у відставку, pravda.com.ua, 24 lutego 2004 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  16. Кравчук стал доверенным лицом Тимошенко на президентских выборах, focus.ua, 21 października 2009 [dostęp 2020-08-05] (ros.).
  17. Кравчук радить запропонувати Криму державну автономію в Україні, pravda.com.ua, 8 stycznia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  18. Не треба боятися особливого статусу Донбасу – Кравчук, korrespondent.net, 9 stycznia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  19. Леонід Кравчук очолив українську делегацію в ТКГ: Маємо шукати шлях і об’єднуватися, president.gov.ua, 30 lipca 2020 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  20. First ladies of Ukraine, tass.com, 6 czerwca 2014 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  21. «Нафком» купили за гривню, delo.ua, 11 marca 2009 [dostęp 2020-08-05] (ros.).
  22. Ukrayinska Pravda exposes president’s Mezhygirya deal, kyivpost.com, 6 maja 2010 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  23. Указ Президента України № 701/2001 «Про присвоєння звання Герой України», rada.gov.ua, 21 sierpnia 2001 [dostęp 2020-08-03] (ukr.).
  24. Указ Президента України № 2/2014 «Про нагородження Л. Кравчука орденом Свободи», rada.gov.ua, 10 stycznia 2014 [dostęp 2020-08-03] (ukr.).
  25. Указ Президента України № 277/2020 «Про відзначення державними нагородами України», president.gov.ua, 16 lipca 2020 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  26. Указ Президента України № 4/2007 «Про нагородження Л. Кравчука орденом князя Ярослава Мудрого», rada.gov.ua, 9 stycznia 2007 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  27. Указ Президента України № 11/2004 «Про нагородження Л. Кравчука орденом князя Ярослава Мудрого», rada.gov.ua, 10 stycznia 2004 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  28. Указ Президента України № 6/99 «Про нагородження відзнакою Президента України „Орден князя Ярослава Мудрого”», rada.gov.ua, 10 stycznia 1999 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  29. Указ Президента України № 731/96 «Про нагородження відзнакою Президента України „Орден князя Ярослава Мудрого”», rada.gov.ua, 21 sierpnia 1996 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  30. Указ Президента України № 336/2016 «Про нагородження відзнакою Президента України – ювілейною медаллю „25 років незалежності України”», president.gov.ua, 19 sierpnia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  31. Леонид Кравчук. Первый Президент независимой Украины. 80 лет со дня рождения. Новости компании «Почтовые марки Украины», ukrstamp.com, 31 stycznia 2014 [dostęp 2020-08-04] (ros.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Order of Liberty (Ukraine) ribbon bar.svg
Order of Liberty (ribbon bar)
Ukraine-republic007.png
Ribbon bar of Order of Prince Yaroslav the Wise
Order of Prince Yaroslav the Wise 1st 2nd and 3rd Class of Ukraine.png
Ribbon bar of Order of Prince Yaroslav the Wise
Flag of the President of Ukraine.svg
Standard of the President of Ukraine.
Leonid Kravchuk 2013-06-18.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Leonid Krawczuk w Senacie RP
Ukraine-Derzhava.png
Планка украинского ордена "Державы" к званию "Герой Украины"
B0001 UKRPOHTA 07.jpg
Stamp of Ukraine, 2014
Кравчук.jpg
Кравчук Л.М.
Leonid Kravchuk Signature 1991.png
Роспись председателя Верховной Рады Украины Леонида Кравчука
Жалоба 2015.jpg
Autor: Qypchak, Licencja: CC BY-SA 4.0
The Ukrainian president Petro Poroshenko and ex-presidents Leonid Kravchuk, Leonid Kuchma, Viktor Yushchenko honoured the memory of victims of the Holodomor in Ukraine